DAĞLIK KARABAĞ'DA ERMENİ İŞGALİ (1988-1993)

Yıl 2022, , 134 - 144, 30.01.2022

Yunus Ekici

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1022741

Cited By: 2

Öz

Azerbaycan’a karşı Ermeni saldırganlığının tarihsel kökleri ve saldırı savaşı, Ermeni tarihinin bazı konularının dikkate alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu saldırganlık politikası, Ermeni tarihinin sürekli merkezinde yer almaktadır. Bu nedenledir ki tarihi koşullar uluslararası ve yerel koşullar elverdiği ölçüde, Ermeniler Azerbaycanlılara karşı niyetlerini gerçekleştirmek için her yolu kullanmışlardır. Azerbaycan’ın modern tarihinin keşfedilmemiş sayfalarından biri 20. yüzyılın sonlarında yeniden alevlenen Dağlık Karabağ uyuşmazlığı sonucunda Azerbaycanlıların yaşadığı köy ve bölgelerde işlenen soykırımdır. Ermenistan ve Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ çekişmesi, sonuçları milyonlarca Azerbaycanlının kaderini ciddi şekilde etkileyen en trajik çekişmelerden biri olarak yirminci yüzyıl tarihine girmiştir. 1980’lerin sonlarında Ermenistan’ın Azerbaycan’ın tarihi topraklarına ve etnik provokasyonlara yönelik açık toprak iddiaları ve korkutma eylemleriyle başlayan bu çatışma, Azerbaycan’a askeri saldırıyla sonuçlanmıştır. Çözülmemiş Dağlık Karabağ nedeniyle Ermeni-Azerbaycan ihtilafı Güney Kafkasya’da bir tehlike kaynağı olmaya devam etse de uluslararası toplumu en az ilgilendiren konulardan biridir. Azerbaycan’ın ayrılmaz bir parçası olan Dağlık Karabağ’a özerklik verilmesinden sonra bile ne Dağlık Karabağ ne Ermenistan ne de bu sınırların dışındaki Ermeniler ayrılıkçı faaliyetlerini durdurmamışlardır. Bu çalışma 1988 ile 1993 yılları arasında Ermeniler tarafından Dağlık Karabağ’da Müslümanlara karşı uygulanan faciaları konu almaktadır. Çalışmada ayrıca facia öncesi Dağlık Karabağ’ın durumu ve Dağlık Karabağ’ın Ermeniler aracılığıyla işgal edilmesi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dağlık Karabağ,, Ermeniler,, Azerbaycan,, Facia,, İşgal

Armenian Occupation of Nagorno-Karabakh (1988-1993)

Öz

The historical roots of Armenian aggression against Azerbaijan and the war of aggression make it necessary to consider certain issues in Armenian history. This policy of aggression has always been at the center of Armenian history. For this reason, the Armenians used every means to realize their intentions against the Azerbaijanis, to the extent that the historical and local conditions allowed. One of the unexplored pages of the modern history of Azerbaijan is the genocide committed in the villages and regions where Azerbaijanis live as a result of the Nagorno-Karabakh conflict that flared up again at the end of the 20th century. Nagorno-Karabakh conflict between Armenia and Azerbaijan entered the history of the twentieth century as one of the most tragic conflicts, the results of which seriously affected the fate of millions of Azerbaijanis. This conflict, which started in the late 1980s with open territorial claims and acts of intimidation by Armenia against the historical lands of Azerbaijan and ethnic provocations, resulted in a military attack on Azerbaijan. Although the Armenian-Azerbaijani conflict, due to the unresolved Nagorno-Karabakh conflict, remains a source of danger in the South Caucasus, it is one of the least relevant to the international community. Even after giving autonomy to Nagorno-Karabakh, which is an inseparable part of Azerbaijan, neither Nagorno-Karabakh nor Armenia nor the Armenians outside these borders stopped their separatist activities. This study deals with the disasters perpetrated by Armenians against Muslims in Nagorno-Karabakh between 1988 and 1993. In the study, the situation of Nagorno-Karabakh before the disaster and the occupation of Nagorno-Karabakh by the Armenians were discussed.

Anahtar Kelimeler

Nagorno-Karabakh, Armenians, Azerbaijan, Disaster, Occupation

Kaynakça

• Abdullayev, Elşad (2004). Dağlıq Qarabağ Problemi Beynəlxalq Hüquq Müstəvisində, Təhsil Nəşriyyatı, Bakü.
• Akçora, Ergünöz (2007). Van ve Çevresinde Ermeni İsyanları (1896-1916), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
• Vəfa Quliyeva, Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi mənəvi genosid, Azərbaycan Qəzeti, 11 Aprel, 2015.
• Gürbüz, M. Vedat (2012). Kafkasya’da Siyaset Çatışma Ortamı ve Taraf Güçler, Ankara: Kadim Yayınları.
• Hasanov, Bahtiyar (2018). ‘‘Şimali Azərbaycanın Qarabağ Regionunun Tarixi Coğrafiyası’’, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (AAM Derg.), 34 (2): 98: ss.445-468.
• Məmmədov, Nazim (2010). Azərbaycan SSR Dağlıq Qarabağ Bölgəsinin Şəhər və Rayonlarının Tarixi (XX əsrin 20-90-cı illəri), Bakü, Təhsil Nəşriyyatı.
• Nağı,Akif (2009). Qarabağ müharibəsi, (Qısa Tarix), Bakü, MBM Nəşriyyatı.
• Qasımlı, Musa (2016). Ermənistanın Sovetləşdirilməsindən Azərbaycan Ərazilərinin İşğalınadək Erməni İddiaları: Tarix Olduğu Kimi (1920‐1994‐cü illər) Bakü, Elmin İnkişafı Fondu.
• Qureyeva, Yulia – Hüseynov, Əliyeva və Təbib (2011). İyirmi il Məcburi Köckünmü Olar, Bakü.
• Ruintən, Kəmalə (2008). Ermenistan’ın Azerbaycan’a Təcavüzü və Dünya Siyasəti Adiloğlu Nəşriyyatı, Bakü. Sarıahmetoğlu, Nesrin_Yeşilot, Okan (2017). ‘‘Bağımsızlıklarının 25. Yılında Türk Cumhuriyetleri (Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Gelişmeler)’’, Azerbaycan Cumhuriyeti (Editörler: Abdulvahap Kara – Fahri Solak), Türk Dünyası Belediyeler Birliği (TDBB) Yayınları, İstanbul.
• Efgan Nabiyev, Tarixi Adaletin Berpası Uğrunda Haqq Savaşı,Təəssürat qəzəti, 19 Noyabr 2020.
• Tərabik,Əhməd Abdo (2017). Qarabağ: Qafqazda Sülhә Aparan Yol, Bakü, Çap Evi Nəşriyyatı.
• İradə Hüseynova, (əvvəli qəzetin 24 oktyabr 2020 ci il tarixli sayısında) Xalq Qəzeti, 25 Oktyabr 2020.
• Faiq İsmayılov, Azərbaycan–Ermənistan müharibəsinin tarixi və geosiyasi kökləri - II , Xalq Qəzeti. 23 may. 2021.
• Yaldız, Fırat (2021). ‘‘Soğuk Savaş Sonrası Sosyal, Ekonomik ve Siyasal Gelişmeler Bağlamında Güney Kafkasya’’, (Editörler Vefa Kurban, Seçil Öraz Beşikçi, Recep Efe Çoban), Uluslararası Hukuk Açısından Dağlık Karabağ’ın Durumu, İzmir, İksad Publishing House.
• Zülfüqarlı, Məhərrəm (2010). Dağlıq Qarabağda Erməni Terroru Qaradağlı Faciəsı 17 fevral 1992-ci il, Bakü.