Etnik Kimliğin Yeniden İnşasında Yerel Basının Rolü: “Nevruz-Newroz” Kutlamalarının Iğdır Basınına Yansıması

Yıl 2023, , 165 - 185, 27.10.2023

Recep Altay , Ali Parim

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1308342

Öz

Bir toplumsallaştırma aracı olarak basın, kolektif kimliğin inşası ve yeniden inşası sürecinde etkin rol üstlenmektedir. Kimliği var eden öğeler, basın aracılığıyla yaygınlaştırılabilmekte ve yaşatılabilmektedir. Kolektif kimliklerden bir tanesi olan etnik kimlik de tarih, kültür, mitoloji vb. temelli çeşitli ritüellerle toplumsal alanda yeniden inşa edilmektedir. Bu noktada basının etnik kimlikleri temsili ve ritüelleri sunum biçimi önemlidir. Bu çalışmada; Azerbaycan Türkleri ve Kürtlerin iki üst etnik kimlik olarak bir arada yaşadığı Iğdır’da, yerel basının kimliğin yeniden inşasındaki rolü incelenmiştir. Her iki etnik kimliğin de anlam yüklediği ve önemsediği Nevruz-Newroz bayramının Iğdır yerel basınında hangi söylemlerle sunulduğu ve “biz-öteki” karşıtlığının nasıl kurgulandığı sorusuna yanıt aranmıştır. Bu kapsamda Iğdır’da mahalli basın olarak yayın yapan Yeşil Iğdır, Güven, Aras, Doğuş ve Iğdır Yaşar gazetelerinin Mart 2023 dönemindeki Nevruz-Newroz içerikli yayınları Van Dijk’in eleştirel söylem analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Çalışmada Yeşil Iğdır, Güven ve Iğdır Yaşar gazetelerinin bayramı Azerbaycan Türklerinin, Doğuş ve Aras gazetelerinin ise Kürtlerin bakış açısıyla sundukları tespit edilmiştir. Bulgular, gazete sahiplerinin etnik kimlikleri ve politik görüşleri ile gazetelerin bayramı sunuş biçimleri arasında paralellik olduğunu göstermiştir. Nitekim bu gazetelerin Iğdır’daki iki üst kimliğin yeniden inşasına hizmet ettiği sonucuna erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etnik Kimlik, Iğdır, Yerel Basın, Nevruz, Newroz

The Role of Local Media in the Reconstruction of Ethnic Identity: Reflection of “Nevruz-Newroz” Celebrations in Iğdır Press

Öz

As a tool of socialization, the press plays an effective role in the construction and reconstruction of collective identity. Elements that define identity can be disseminated and preserved through the press. Ethnic identity, as one of the collective identities, is reconstructed in the social arena through various rituals based on history, culture, mythology, etc. At this point, the representation of ethnic identities by the press and the presentation of rituals are important. In this study, the role of local press in the reconstruction of identity is examined in Iğdır, where Azerbaijani Turks and Kurds live together as two upper ethnic identities. The study seeks to answer how the Nevruz-Newroz festival, which holds significance for both ethnic identities, is presented in Iğdır local press and how the "us-others" dichotomy is constructed. To achieve this, the critical discourse analysis method of Van Dijk was used to analyze the Nevruz-Newroz content published in the March 2023 issues of local newspapers such as Yeşil Iğdır, Güven, Aras, Doğuş, and Iğdır Yaşar. The study found that Yeşil Iğdır, Güven, and Iğdır Yaşar newspapers presented the festival from the perspective of Azerbaijani Turks, while Doğuş and Aras newspapers presented it from the perspective of Kurds. The findings showed a parallelism between the ethnic identities and political views of newspaper owners and the way the festival was presented in their newspapers. This suggests that the newspapers played an important role in the reconstruction of the two upper identities in Iğdır.

Anahtar Kelimeler

Ethnic Identity, Iğdır, Local Press, Nowruz

Kaynakça

• Aksoy, M. (2011). Kültür sosyolojisi açısından Nevruz kavramı. Journal of Human Sciences, 8(1), Article 1. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/82.
• Akyıldız, A. (2018). Azerbaycan’dan Iğdır’a Nevruz Gelenekleri. Kafdağı Dergisi, 3(1), Article 1. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/833090.
• Altay, R. (2023). Kültür, Kimlik, İdeoloji: Kültürlerarası İletişim Açısından Iğdır. Eğitim Yayınevi.
• Althusser, L. (2019). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İthaki Yayınları.
• Anderson, B. (2020). Hayali Cemaatler (İ. Savaşır, Çev.). Metis Yayınları. Basın İlan Kurumu (t.y). Süreli Yayınlar Listesi İlan Bilgi Sistemi. https://ilanbis.bik.gov.tr/Uygulamalar/AylikListe. Erişim Tarihi: 05.03.2023.
• Bender, C. (2007). Kürt Mitolojisi. Berfin Yayınları.
• Bilgin, N. (2023). Kimlik İnşası. İmge Kitabevi Yayınları.
• Castells, M. (2013). Kimliğin Gücü / Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür Cilt 2 (E. Kılıç, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Çay, A. M. (2009). Nevruz Türk Ergenekon Bayramı Kökeni Tarihi Gelenekleri. İleri Yayınları.
• Dalbay, R. S. (2018). “Kimlik” ve “Toplumsal Kimlik” Kavramı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, Article 31. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/557220.
• Devitskiy, V. (1896). Kanikulyarnaya Poyezdka po Yerivanskoy Gubernii i Karskoy Oblasti V. Devitskogo. Sbornik Materiyalov dlya Opisaniya Mestnostey i Plemen Kavkaza, İzdaniya Upravleniya Kavkazkogo Uçebnogo Okruga, Vıpusk Dvatsat Pervıy.
• Fiğan. M. (2017). Etnik Sınırlarda Gezinmek: Haymanalı Kürtlerin Kimliklenme ve Kültürlerarası İletişim Pratikleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Iğdır Haber (t.y). Gazeteci Murat Akkuş Yeşil Sol Partiden Iğdır Milletvekili Aday Adayı olduğunu açıkladı.https://www.igdirim76.com/gazeteci-murat-akkus-yesil-sol-partiden-igdir-milletvekili-aday-adayi-oldugunu-acikladi/8409/. Erişim tarihi: 05.05.2023.
• Göker, G. (2015). Göç Kimlik Aidiyet Kültürlerarası İletişim Açısından İsveçli Türkler. Literatürk Academia.
• Köse, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde Nevruz. Iq Kültür Sanat Yayıncılık.
• Kutlu. M. (2000). Anadolu’da Nevruz Kutlamalarının Ritüel Niteliği. Uluslararası Nevruz Sempozyumu. Ankara. Türkiye.
• Maalouf, A. (2022). Ölümcül Kimlikler (A. Bora, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Mora, N. (2008). Media and cultural identity. Journal of Human Sciences, 5(1), Article 1. https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/406.
• Özer, Ö. (2020). Haber Söylem İdeoloji Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Literatürk Academia.
• Özmen, Ş. Y. (2017). Türk Basınında Nevruzun Bağlamsal İzleri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 873-900. https://doi.org/10.19145/e-gifder.315234.
• Sami, Ş. (2021). Kamus-ı Türki. Yeditepe Yayınevi.
• Sarı, E. (2009). Mardin’de Kültürlerarası İletişim ve Kültürel Kimliğin/Farkın İnşası. Alternatif Politika, 1(2), 227-259.
• Smith, A. D. (2014). Milli Kimlik (B. S. Şener, Çev.). İletişim Yayınları.
• Tayanç, M. (2016). Kimlik Oluşturma Aracı Olarak “Nevruz-Newroz” Şenlikleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, Article 4. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbid/issue/17333/181005.
• Tokgöz, O. (2022). Temel Gazetecilik. İmge Kitabevi Yayınları. Türk Dil Kurumu (t.y). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 05.05.2023.
• van Dijk, TA. (2003). “Bir Söylem Olarak Haberin Disiplinler Arası Çözümlenmesi,” Medya Metinlerini Çözümlemek. Siyasal Kitapevi.
• Varol, S. F. (2016). Temsil, İdeoloji, Kimlik. Varlık Yayınları.
• Yeşil Iğdır Gazetesi. (t.y.). Yerel Haberler. https://yesiligdir.com, Erişim Tarihi: 05.05.2023.