S-400 HSS Alım Sürecinde Siyasal ve Kurumsal Aktörlerin İncelenmesi: Bir Söylem Çözümlemesi

Yıl 2024, , 323 - 354, 31.01.2024

Y. Furkan Şen , A. Gökhan Yaşa

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1388254

Öz

Çalışma kapsam olarak S-400 hava savunma sistemi anlaşması sürecindeki söylemlerin analizini içermektedir. Söylem analizinin gerçekleştirildiği kaynak olarak internet medyası seçilmiştir. Türkiye merkezli yayın yapan internet haber medyası içerisinde en çok ziyaretçi alan siteler Alexa verilerine göre tespit edilmiş ve taranmıştır. Bu kapsamda söz konusu süreç bölümlere ayrılmış ve buna bağlı olarak söylemler analiz edilmiştir. Belirlenen süreçler ise S-400 hava savunma sisteminin teminine yönelik nihai sözleşmenin imzalanması, sistem teslimatlarının gerçekleşmesi, F-35 savaş uçağı programından Türkiye’nin çıkarılması, S-400 sisteminin test edilmesi ve CAATSA yaptırımlarının ilk kez bir NATO ülkesine uygulanması gelişmelerini kapsamaktadır. Buna göre çalışmanın zaman kesiti 29 Aralık 2017 tarihinden başlamakta ve 14 Aralık 2020 günü gerçekleşen olayın yankılarını da dahil ederek sonlanmaktadır. Ayrıca daha sonra yapılan ve süreci şekillendiren önemli söylemlere de yer verilmiştir. Söylem analizi ile aktörler arası ilişkiler ve gelişmeler kriz bağlamında daha net bir şekilde analiz edilebilmiştir. Aktörler arasında ilişkileri etkileyen daha derin ve problematik bir alanın olduğu görülmektedir. S-400 krizi buna bağlı olarak ikili ilişkilerdeki bozulmanın net bir halinin ortaya konulmasını sağlamıştır. Aynı zamanda ortaya çıkan güven bunalımı ve karşılıklı güvensizliğin etkilerini tüm süreç boyunca görebilmek olasıdır. Sonuç olarak S-400 krizi sadece askeri bir tartışma konusu olmamış askeri-siyasi bir kriz niteliğinde ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

S-400, Uzun menzil hava savunma sistemi, NATO, Söylem Analizi, CAATSA

Examination of Political and Institutional Actors in the S-400 HSS Procurement Process: A Discourse Analysis

Öz

As a scope, the study examines the discourse analysis within the scope of the S-400 air defense system agreement. Internet media was chosen as the source for the discourse analysis. Most visited internet news media broadcasting in Turkey-based sites have been identified and screened according to data from Alexa. In this context, the process in question was also divided into sections and analyzed accordingly. The processes; The signing of the S-400 air defense system contract, realization of system deliveries, Turkey's removal from the F-35 fighter jet program, the testing of S-400 air defense system, Application of CAATSA sanctions to a NATO country includes improvements. Accordingly, the time section of the study starts on December 29, 2017 and ends by including the developments related to the event that took place on and after December 14, 2020. In this context, the discourses that were made later and shaped the process were also included. With discourse analysis, relations and developments between actors could be analyzed more clearly in the context of the crisis. There seems to be a deeper and more problematic area that affects relationships between actors. The S-400 crisis has led to a clear picture of the deterioration in bilateral relations. At the same time, it is possible to see the effects of the crisis of trust and mutual distrust throughout the whole process. As a result, the S-400 crisis has not only been a matter of military discussion, but has emerged as a military-political crisis.

Anahtar Kelimeler

S400, Long range air defense system, NATO, Discourse analysis, CAATSA

Kaynakça

• Abbas, K. M. (2019). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(91), 191-203.Alexa. (2021). Top Sites in Turkey. https://www.alexa.com/topsites/countries/TR adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021
• Alabarda, Y. (2019). Türkiye’nin Hava Savunmasında S-400 Sistemlerinin Yeri ve Önemi. Kriter, 4(37). kriterdergi.com: https://kriterdergi.com/dis-politika/turkiyenin-hava-savunmasinda-s-400-sistemlerinin-yeri-ve-onemi adresinden alındı
• AljazeeraTurk. (2014, Mayıs 12). Çin: Füze ihalesini siyasallaştırmayın. http://www.aljazeera.com.tr/haber/cin-fuze-ihalesini-siyasallastirmayin adresinden alındı. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021.
• Alexa. (2021). Top Sites in Turkey. https://www.alexa.com/topsites/countries/TR adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021
• Altuncu, Ö. (2020, Ekim 24). ‘S-400’leri test ettik, ABD’ye soracak değiliz’. Ocak 7, 2021 tarihinde hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/s-400leri-test-ettik-abdye-soracak-degiliz-41644573 adresinden alındı
• AmerikanınSesi. (2001, Temmuz 10). Türkiye - İsrail Askeri İşbirliği - 2001-07-10. https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-a-2001-07-10-4-1-87859737/795943.html adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021
• BBC. (2011, Aralık 22). Fransız Meclisi 'soykırım inkârını suç sayan' yasa tasarısını kabul etti. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/12/111222_turkey_france_updt adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• BBC. (2015, Kasım 15). Türkiye Çin'den füze almaktan vazgeçti. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/11/151115_turkiye_cin_iptal adresinden alındı. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2021.
• Canikligil, R. (2020, Aralık 15). 2020. Trump Giderayak CAATSA İmzaladı. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/trump-giderayak-caatsayi-imzaladi-41688757 adresinden alındı
• Creswell, J. W. (2016). Nitel Araştırma Yöntemleri (3. b.). (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi Yayınları.
• Çelik, H., & Ekşi, H. (2008). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
• Dünya.com. (2010, Aralık 6). MBDA Türk Hava ve Füze Savunma Sistemi'ne talip. www.dunya.com: https://www.dunya.com/gundem/mbda-turk-hava-ve-fuze-savunma-sistemi039ne-talip-haberi-132502 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021
• Defence Turkey. (2022, Ocak 22). HvKK’nın Emektar Nike Hercules Füzeleri Yerini HİSAR ve SİPER’lere Bırakmaya Hazırlanıyor. www.defenceturkey.com: https://www.defenceturkey.com/tr/icerik/hvkk-nin-emektar-nike-hercules-fuzeleri-yerini-hisar-ve-siper-lere-birakmaya-hazirlaniyor-4934 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 14 Ocak 2024
• Dijk, T. V. (1997). Discourse as Structure and process (Cilt Vol I). Londra: Sage.
• DW. (2016, Kasım 18). Işık: Rusya ile S-400 için görüşüyoruz. https://www.dw.com/tr/işık-rusya-ile-s-400-için-görüşüyoruz/a-36435342 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021
• DW. (2019, Eylül 11). MSB: S-400’de ikinci sevkiyat tamamlandı: https://www.dw.com/tr/msb-s-400de-ikinci-sevkiyat-tamamlandı/a-50438042 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021
• Egeli, S. (2014). Füze Tehdidi ve NATO Füze Kalkanı: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Uluslararası İlişkiler, 10(40), 39-73.
• Ensonhaber. (2019, Temmuz 14). Erdoğan: S-400, tarihimizin en önemli anlaşmasıdır. ensonhaber.com: https://www.ensonhaber.com/gundem/erdogan-s-400-tarihimizin-en-onemli-anlasmasidir adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2021
• Ensonhaber. (2019, Temmuz 12). S-400 teslimatı başladı. ensonhaber.com: https://www.ensonhaber.com/gundem/s-400-teslimati-basladi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2019, Ağustos 27). S-400'lerde ikinci sevkiyat başladı. ensonhaber.com: https://www.ensonhaber.com/gundem/s-400-sevkiyatinda-ikinci-teslimat-donemi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Kasım 22). Ömer Çelik’ten CHP'li Ünal Çeviköz’e tepki: Kabul edilemez. https://www.ensonhaber.com/gundem/omer-celikten-chpli-unal-cevikoze-tepki-kabul-edilemez adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Mayıs 12). ABD Kongresi'ne sunulan F-35 raporu. https://www.ensonhaber.com/dunya/abd-kongresine-sunulan-f-35-raporu adresinden alındı. Erişim Tarihi: 9 Ocak 2020.
• Ensonhaber. (2020, Ekim 7). ABD: Türkiye'nin S-400'ü test edebileceği iddiasından dolayı endişeliyiz.https://www.ensonhaber.com/dunya/abd-turkiyenin-s-400u-test-edebilecegi-iddiasindan-dolayi-endiseliyiz adresinden alındı. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Aralık 12). ABD'den Türkiye'ye S-400 nedeniyle yaptırım kararı. https://www.ensonhaber.com/gundem/abdden-turkiyeye-s-400-nedeniyle-yaptirim-karari adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Aralık 12). CAATSA yaptırımları nedir. https://www.ensonhaber.com/ipucu/caatsa-yaptirimlari-nedir adresinden alındı. Erişim Tarihi: 9 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Aralık 11). Cumhurbaşkanı Erdoğan: CAATSA, Türkiye'ye karşı saygısızlıktır. https://www.ensonhaber.com/gundem/cumhurbaskani-erdogan-caatsa-turkiyeye-karsi-saygisizliktir adresinden alındı. Erişim Tarihi: 9 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Aralık 11). Donald Trump, Türkiye'ye yönelik yaptırım paketini imzaladı. https://www.ensonhaber.com/dunya/donald-trump-turkiyeye-yonelik-yaptirim-paketini-imzaladi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Ekim 17). Pentagon, S-400 kullanımı için Türkiye'yi kınadı. https://www.ensonhaber.com/gundem/pentagon-s-400-kullanimi-icin-turkiyeyi-kinadi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Temmuz 18). Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasının maliyeti. https://www.ensonhaber.com/ic-haber/turkiyenin-f-35-programindan-cikarilmasinin-maliyeti adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2020, Mayıs 15). Trump: Türkiye, 'F-35 parçası vermiyoruz' dese ne olacak. https://www.ensonhaber.com/dunya/trump-turkiye-f-35-parcasi-vermiyoruz-dese-ne-olacak adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Ensonhaber. (2021, 2 26). Hulusi Akar: S-400 savunma sistemi, ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. https://www.ensonhaber.com/gundem/hulusi-akar-pkknin-caniligini-herkes-gormeli adresinden alındı. Erişim Tarihi: 27 Şubat 2021.
• Ensonhaber.com. (2017, 29 Aralık). s-400 anlasması imzalandiı. https://www.ensonhaber.com/gundem/s-400-anlasmasi-imzalandi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2020.
• Ergan, U. (2017, Aralık 30). S-400'ler Mart 2020'de teslim. Ocak 11, 2020 tarihinde hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/s-400ler-mart-2020de-teslim-40694676 adresinden alındı
• Erkuş, S. (2018, Mart 29). ABD ile Patriot pazarlığı başlıyor. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/abd-ile-patriot-pazarligi-basliyor-40788544 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Ersöz, S. (2020, Ekim 8). S-400’ler için test zamanı. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/s-400ler-icin-test-zamani-6324619 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Fırat, H. (2019, Mayıs 17). S-400’de erteleme tartışması. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/hande-firat/s-400de-erteleme-tartismasi-41216455 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 13 Ocak 2021.
• Fırat, H. (2020, Aralık 21). F-35’ler için üretime devam. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/hande-firat/f-35ler-icin-uretime-devam-41693904 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2021.
• Fırat, H. (2020, Aralık 17). Yaptırım kararını gözden geçirmesini bekliyoruz. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/hande-firat/hulusi-akardan-abdye-yaptirim-kararini-gozden-gecirmesini-bekliyoruz-41691689 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 9 Ocak 2021.
• Filiz, Ş. (2021). Kamu Diplomasisi Bağlamında S-400 Anlaşması’nın Uluslararası Yayın Kuruluşları Üzerinden İncelenmesi: VOA, RT VE TRT World Örnekleri. Erciyes İletişim Dergisi, 8(2), 777-793.
• Gür, T. (2013). Post-Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(1), 185-202.
• Hürriyet. (2001, Mayıs 29). İsrail Türkiye'ye'ye Arrowfüzeleri satmak istiyor. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/israil-turkiyeyeye-arrowfuzeleri-satmak-istiyor-39245810 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2007, Kasım 14). Türkiye-İsrail, Arrow ve Ofek satışını görüşüyor. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/turkiye-israil-arrow-ve-ofek-satisini-gorusuyor-7673094 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2009, Eylül 14). Ankara'nın Patriot Kararı Yok. hurriyet.com.tr: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ankara-nin-patriot-karari-yok-12473530 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021
• Hürriyet. (2017, Mart 9). ABD'li komutandan dikkat çeken 'Türkiye' açıklaması. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abdli-komutandan-dikkat-ceken-turkiye-aciklamasi-40766081 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2017, Aralık 29). Savunma Sanayii Müsteşarlığı'ndan S-400'lere ilişkin açıklama. https://www.hurriyet.com.tr/savunma-sanayii-mustesarligindan-s-400lere-il-40694475 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2020.
• Hürriyet. (2017, Aralık 29). Son dakika! S-400 anlaşması Ankara'da imzalandı. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-s-400-anlasmasi-ankarada-imzalandi-40693982 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2018, Mart 27). ABD Kongresi’nden Türkiye’ye aba altından sopa: S-400 alırsanız F-35 vermeyiz.https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abd-kongresinden-turkiyeye-aba-altindan-sopa-s-400-alirsaniz-f-35-vermeyiz-40785010 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2019, Temmuz 25). CAATSA, Trump'a Turkiye konusunda hareket alanı veriyor. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/caatsa-trumpa-turkiye-konusunda-hareket-alani-veriyor-41284011 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 13 Ocak 2021.
• Hürriyet. (2019, Eylül 26). Cumhurbaşkanı Erdoğan: S-400 olayı Türkiye Amerika ilişkilerini kesinlikle bozmamalı. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/cumhurbaskani-erdogan-s-400-olayi-turkiye-amerika-iliskilerini-kesinlikle-bozmamali-41338130 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2020.
• Hürriyet. (2021, Ocak 15). ‘ABD’ye S-400 için diyalog çağrısı’. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/abdye-s-400-icin-diyalog-cagrisi-41715134 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2021.
• Habertürk. (2021, Şubat 9). Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'dan S-400 gerilimine ilişkin 'Girit modeli' önerisi! https://www.haberturk.com/milli-savunma-bakani-hulusi-akar-dan-s-400-gerilimine-iliskin-girit-modeli-onerisi-2966562 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Hacıoğlu, N. (2018, Ağustos 21). 2019’da geliyor. https://www.hurriyet.com.tr/dunya/2019da-geliyor-40934681 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• J. Heintz, & S. Fraser. (2015, Kasım 24). Turkey shoots down Russian jet it says violated its airspace.web.archive.org:https://web.archive.org/web/20151126051417/http://bigstory.ap.org/article/066bc52167e844bb9f5732d8650b0b35/report-turkey-shoots-down-warplane-over-airspace-intrusion adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 OCak 2021.
• Kasapoğlu, C. (2017). Türkiye’nin S-400 İkilemi. İstanbul: EDAM.
• Kasapoğlu, C., & Ülgen, S. (2018). Is Turkey sleepwalking out of the Alliance? An assessment of the F-35 deliveries and the S-400 Acquisition. İstanbul: EDAM.
• Kasapoğlu, C. (2021, Mart 26). S-400 Konusunda Fikir Değiştirmeli miyiz? https://www.perspektif.online/s-400-konusunda-fikir-degistirmeli-miyiz/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 14 Ocak 2024
• Kibaroğlu, M. (2018). Türkiye’nin S-400 Macerasinin 4 Yüzü. Yörünge(3), 40-45.
• Kurt, V. (2019). S-400 & F-35 Denklemi. SETA Analiz(291), 1-21.
• Layder, D. (2015). Sosyolojik Araştırma Pratiği (2. b.). (S. Ünal, Çev.) Ankara: Heretik Yayınları.
• MBDA. (t.y). ASTER 30-SAMP/T. https://www.mbda-systems.com/product/aster-30-sampt/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Mevlütoğlu, A., & Korkmaz, S. C. (2017). Türkiye’nin Hava Savunma Şemsiyesi ve S-400. Ankara: ORSAM.
• M, Demir. (2009, Eylül 14). Ankara'nın Patriot Kararı Yok. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ankara-nin-patriot-karari-yok-12473530 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Milliyet. (2001, Temmuz 15). Türkiye ve İsrail'in ortak füze savunma sistemi üretmesi gündemde.. https://www.milliyet.com.tr/dunya/turkiye-ve-israilin-ortak-fuze-savunma-sistemi-uretmesi-gundemde-373957 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Milliyet. (2009, Eylül 12). Yönetim, Türkiye’ye füzesavar satışını Kongre’ye bildirdi. www.milliyet.com.tr: https://www.milliyet.com.tr/dunya/yonetim-turkiye-ye-fuzesavar-satisini-kongre-ye-bildirdi-1138439 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 14 Ocak 2024
• Milliyet. (2012, Haziran 23). ‘Türk uçağını Suriye düşürdü’. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/turk-ucagini-suriye-dusurdu-1557511 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Milliyet. (2013, Haziran 19). Patriot’un üreticisi Raytheon Türkiye ve Kuveyt’ten umutlu. https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/patriot-un-ureticisi-raytheon-turkiye-ve-kuveyt-ten-umutlu-1724789 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Milliyet. (2015, Kasım 16). 3.4 milyar dolarlık Çin füzesi iptal. https://www.milliyet.com.tr/gundem/3-4-milyar-dolarlik-cin-fuzesi-iptal-2148480 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Milliyet. (2017, Aralık 29). Son dakika: Türkiye'den flaş S-400 açıklaması! https://www.milliyet.com.tr/siyaset/cumhurbaskani-erdogandan-flas-s-400-aciklamasi-2904798 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2020.
• Milliyet. (2018, Mart 12). https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/putinin-yardimcisi-turkiye-s-400-teslimatinin-hizlandirilmasini-istedi-2625903. https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/putinin-yardimcisi-turkiye-s-400-teslimatinin-hizlandirilmasini-istedi-2625903 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Milliyet. (2018, Nisan 18). NATO’da 'S-400 sancısı' dinmek bilmiyor. https://www.milliyet.com.tr/gundem/nato-da-s-400-sancisi-dinmek-bilmiyor-2650369 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Milliyet. (2018, Haziran 26). Son dakika... Bozdağ: F-35'lerin ilk teslimi yarın! milliyet.com.tr: https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-bozdag-f-35lerin-ilk-teslimi-yarin-2691844 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2021.
• Milliyet. (2018, Nisan 20). Son dakika... Rusya'dan ABD'ye S-400 yanıtı! 'Türkiye'ye şantaj...'. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/ibrahim-kalindan-s-400-aciklamasi-tehdit-ve-yaptirimlar-hicbir-olumlu-sonuc-vermeyecek-2859639 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Milliyet. (2018, Mayıs 30). Son Dakika: ABD'den peş peşe Türkiye açıklamaları. https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-abdden-pes-pese-turkiye-aciklamalari-2678788 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Milliyet. (2018, Temmuz 11). Son dakika: Türkiye noktayı koydu! 2019 sonunda geliyor. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/son-dakika-turkiye-noktayi-koydu-2019-sonunda-geliyor-2704650 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Milliyet. (2020, Aralık 17). ABD’nin yaptırımına ‘HiSAR’lı yanıt. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/abdnin-yaptirimina-hisarli-yanit-6381736 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 9 Ocak 2021.
• Milliyet. (2020, Aralık 12). CAATSA yaptırımları Senato’dan geçti. https://www.milliyet.com.tr/dunya/caatsa-yaptirimlari-senatodan-gecti-6377709 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Milliyet. (2021, Şubat 6). ABD Büyükelçisi Satterfield: S-400 sorununun çözüleceğini umuyoruz. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/abd-buyukelcisi-satterfield-s-400-sorununun-cozulecegini-umuyoruz-6424302 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Milliyet. (2021, Mart 2). Son dakika... İbrahim Kalın'dan S-400 açıklaması! Girit formülü gündemimizde yok. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/son-dakika-ibrahim-kalindan-s-400-aciklamasi-girit-formulu-gundemimizde-yok-6444406 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 3 Mart 2021.
• Milliyet. (2021, Şubat 11). Son dakika: Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'dan S-400 açıklaması: Karar bir gecede alınmadı. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/son-dakika-cumhurbaskanligi-sozcusu-ibrahim-kalindan-s-400-aciklamasi-karar-bir-gecede-alinmadi-6429233 adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Neuman, W. L. (2013). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I. (S. Özge, Çev.) Ankara: Yayın Odası Yayınları.
• NTV. (2009, Eylül 12). Türkiye 7.8 milyarlık dolarlık füze alıyor. https://www.ntv.com.tr/dunya/turkiye-7-8-milyarlik-dolarlik-fuze-aliyor,3IlPuYRTwk-piD93ih2sPA adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• NTV. (2017, Aralık 29). Türkiye ile Rusya arasında S-400 anlaşması imzalandı. https://www.ntv.com.tr/turkiye/s-400-anlasmasi-imzalandi,rGJzdHMSW0qLGc0J-AEN1Q adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• NTV. (2019, Temmuz 12). SON DAKİKA: S-400 teslimat süreci başladı. https://www.ntv.com.tr/turkiye/son-dakika-s-400-teslimat-sureci-basladi,3qmQgDIFTEaMf4Cu9ny6fQ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2021. Oğuz, M. C. (2008). Söylem Analizi. Sosyoloji Notları, 52-57.
• Özer, S. (2019, Temmuz 12). S-400 teslimatı başladı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/s-400-teslimati-basladi/1529681. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Sabah. (2013, Eylül 26). Dev ihaleyi Çin kazandı. https://www.sabah.com.tr/aktuel/2013/09/26/dev-ihale-cinin adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Sönmez, G. (2019). olarak S-400 ile F-35 Arasında Türkiye – ABD ve Türkiye – Rusya İlişkileri. Ankara: ORSAM.
• Sözcü. (2017, Aralık 27). Türkiye S-400 bataryalarını satın aldı: Süreç nasıl gelişti? https://www.sozcu.com.tr/2017/dunya/turkiye-s-400-bataryalarini-satin-aldi-surec-nasil-gelisti-2148783/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2020.
• Sözcü. (2018, Nisan 4). S-400’lerin teslimat tarihi belli oldu. https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/s-400lerin-teslimat-tarihi-belli-oldu-2328420/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2021.
• Sözcü. (2019, Nisan 29). MSB, S-400’ler ve F-35’lerin teslimat tarihini açıkladı. https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/msb-s-400ler-ve-f-35lerin-teslimat-tarihini-acikladi-4604669/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Sözcü. (2019, Temmuz 20). Pentagon, Türkiye’nin F-35 programından çıkarıldığını açıkladı. https://www.sozcu.com.tr/2019/dunya/son-dakika-pentagon-turkiyenin-f-35-programindan-cikarildigini-acikladi-5235685/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 11 Ocak 2021.
• Sözcü. (2019, Kasım 26). Rusya üçüncü parti S-400’leri 2020’de teslim edecek! https://www.sozcu.com.tr/2019/dunya/rusya-ucuncu-parti-s-400leri-2020de-teslim-edecek-5474305/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Sözcü. (2019, Temmuz 15). S-400’ler Türkiye’ye gelmeye başladı. https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/son-dakika-s-400ler-turkiyeye-gelmeye-basladi5226630/? utm_source=dahafazla_haber&utm_medium=free&utm_campaign=dahafazlahaber adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Sözcü. (2020, Ocak 30). Diplomatik kaynaklar: 120 füze Türkiye’ye teslim edildi. https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/son-dakika-diplomatik-kaynaklar-120-fuze-turkiyeye-teslim-edildi 5579488/?utm_source=dahafazla_haber&utm_medium=free&utm_campaign=dahafazlahaber adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Sözcü. (2020, Ağustos 7). Pentagon açıkladı: Türkiye’nin F-35’lerinin akıbeti belli oldu. https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/son-dakika-pentagon-acikladi-turkiyenin-f-35lerinin-akibeti-belli-oldu-5944124/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Sözcü. (2020, 10 16). Reuters: Türkiye Karadeniz’de S-400’leri test etti! İlk füze atıldı. https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/reuters-turkiye-bugun-karadenizde-s-400leri-test-edecek-6083880/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Sözcü. (2021, Şubat 11). ABD’den çarpıcı S-400 açıklaması: Tutumumuz değişmedi. https://www.sozcu.com.tr/2021/dunya/abdden-carpici-s-400-aciklamasi-tutumumuz-degismedi-6253738/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Sözcü. (2021, Şubat 9). Bloomberg’den dikkat çeken S-400 iddiası. https://www.sozcu.com.tr/2021/dunya/bloombergden-dikkat-ceken-s-400-iddiasi-6251942/ adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Seren, M. (2015). Füze Savunma Sistemi: İhale Süreci, Temel Dinamikler ve Aktörler. Ankara: SETAV.
• Sünnetçi, İ. (2011). Türk Hava Kuvvetleri Yarınlarını Tanımlıyor. Savunma ve Havacılık, 25(147).
• SSDergilik. (2019). ABD, hava savunma sisteminde Türkiye'yi 30 yıl oyaladı. https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/ABD-hava-savunma-sisteminde-Turkiye-yi-30-yil-oyaladi adresinden alındı. Erişim Tarihi: 5 Ocak 2021.
• Şensoy, V. (2019, Eylül 3). S-400 Alımı ve Türkiye - ABD Arasında Yaşananlar.https://tasam.org/tr-TR/Icerik/51451/s-400_alimi_ve_turkiye_-_abd_arasinda_yasananlar adresinden alındı. Erişim Tarihi: 15 Ocak 2024
• Uzun, M. (2020, Kasım 22). CHP’li Çeviköz’den skandal vaat: Biz gelirsek S-400’leri kapatırız. Ocak 5, 2021 tarihinde sabah.com.tr: https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/11/22/chpli-cevikozden-skandal-vaat-biz-gelirsek-s-400leri-kapatiriz adresinden alındı
• Yücel, H. (2020). Türk – Amerikan İlişkilerinde S-400 Krizi. İstanbul: SETAV.
• Yıldırım, S. (2019). Yabancı Askeri Üsler ve İthal Silah Sistemleri Özelinde Türkiye’nin İttifak Sorgulamaları. A. Yıldız içinde, Geleceğin Güvenliği (s. 311-330). TASAM Yayınları.
• Yazıcıoğlu, Y. (2013, Eylül 27). Türkiye Çin’le Savunma İşbirliğine Gidiyor. https://www.amerikaninsesi.com/a/turkiye-cin-de-savunma-isbirligine-gidiyor/1758428.html adresinden alındı. Erişim Tarihi: 6 Ocak 2021.
• Yazıcıoğlu, Y. (2013, Ekim 4). Türkiye: ‘Çin Füze Sistemi NATO Uyumlu Olacak’. https://www.amerikaninsesi.com/a/turkiye-cin-fuze-sistemi-nato-uyumlu-olacak/1763261.html adresinden alındı. Erişim Tarihi: 7 Ocak 2021.
• Yeniakit. (2020, Aralık 11). Caatsa yaptırımları neler? https://www.yeniakit.com.tr/haber/caatsa-yaptirimlari-neler-1474687.html adresinden alındı. Erişim Tarihi: 8 Ocak 2021.
• Yeniakit. (2020, Haziran 24). https://www.yeniakit.com.tr/haber/grahamdan-turkiye-aciklamasi-s-400-ve-f-35-sorunlari-bir-engel-1311673.html. Graham'dan Türkiye açıklaması: S-400 ve F-35 sorunları bir engel adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Yeniakit. (2020, Ocak 21). Rusya’dan kritik açıklama! 120’den fazla füze teslim edildi. https://www.yeniakit.com.tr/haber/rusyadan-kritik-aciklama-120den-fazla-fuze-teslim-edildi-1019841.html adresinden alındı. Erişim Tarihi: 12 Ocak 2021.
• Yeltin, H. (2021). Türkiye ve S-400 Hava Savunma Sistemleri: Türkiye-ABD-Rusya İlişkilerindeki Yeri. Anadolu Strateji Dergisi, 3(1), 65-78.
• Yiğittepe, L. (2018). NATO ve Rusya Arasında Türkiye’nin Güvenlik Algılaması: S-400 Krizi Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(Özel ayı), 276-289.