Edebi Hatıralarda Çanakkale Savaşı

Yıl 2021, Sayı: 27, 175 - 201, 31.07.2021

Ferudun Ay

Öz

Savaşlar, devletlerin ve milletlerin sosyal ve siyasal değişimine yön verirler. Milletleri ya uçurumun kenarına getirir ya da sosyal değişimlerle yeni hayat tarzlarına sürüklerler. Bu bakımdan, dünya tarihi içerisindeki birçok milletin kaderini yakından ilgilendiren savaşlardan biri de Çanakkale’dir. Özellikle Avrupa, Asya ve Afrika kıtasında devlet sınırlarının değişimine doğrudan veya dolaylı etkisi olmuştur. Müslüman toplulukların yüzyıllar sürecek yeni bir oluşum ve değişiminin de başlangıcıdır. Savaşın yaşandığı yerin Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul’a yakın olması ve önemli bir jeopolitik bölgede bulunması bu önemi artıran en önemli sebeplerdir.
Çanakkale Savaşı’nın sosyal ve siyasal düzlemde yapmış olduğu etki ve cephede yaşananlar bizzat mücadelenin içinde bulunan subay, er ve sağlıkçıların anlık kaleme aldıkları günlük, hatırat ve mektuplar ile yansıtılmaktadır. Ayrıca gazeteci konumundakilerin veya şair/yazarların savaş alanına gitmeleri çevresinde, cephede yaşananlara dair izlenimleri Çanakkale’de vatanın kurtuluşuna dair çözümlerin üretilmeye başladığını göstermektedir. Edebî hatıralar olarak değerlendirilen bu yazılar, Çanakkale Savaşı’nda yaşananlara tanıklık etmektedir.
Çalışmamızda Çanakkale Savaşı esnasında kaleme alınmış olan edebi hatırat türündeki eserler araştırılmıştır. Çanakkale Savaşı’nın bu hatıratlarda nasıl ele alındığı ve savaşın hatıralara yansıyan boyutu üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Edebi Hatırat, Çanakkale Savaşı, Savaş Edebiyatı

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2012). Mor Salkımlı Ev (10. b.). İstanbul: Can Yayınları.
• Ayavazoğlu, B. (2015). Edebiyatın Çanakkale'le İmtihanı Arıburnu ve Seddülbahir'de On Gün. İstanbul: Kapı.
• Ayvazoğlu, B. (2012). Peyamı Safa'nın Hareket Yazıları. Erdem(62), 1-16.
• Banarlı, N. S. (1997). Yahya Kemal'in Hatıraları (2. b.). İstanbul: İstanbul Fethi Cemiyeti.
• Bayur, Y. H. (1997). Atatürk Hayatı Eserleri (Doğumundan Samsun'a Çıkışına Kadar). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Enginün, İ. (1986). Çanakkale Zaferinin Edebiyata Aksi. Türklük Araştürmaları Dergisi, 112-129.
• Engünün, İ. (2013). Abdülhak Hamid'in Hatıraları (2. Baskı b.). İstanbul: Dergah.
• Erdemir, L. (2008). Sebep ve Sonuçlarıyla Çanakkale Savaşları(Sosyal tarih Açısından) ( Doktora Tezi)Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İslam Tarihi Bilim Dalı. İstanbul.
• Gencer, G. O. (2016). Türk Ediplerin Çanakkale Cephesini Ziyareti ve Yansımaları. Türkbilig(31 ), 189-204.
• Gezgin, H. S. (2005). Edebi Portreler (1. b.). İstanbul: Ötüken.
• Gövsa, İ. A. (1989). Çanakkale İzleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2009). Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (9. b.). İstanbul: İletişim.
• Karay, R. H. (2009). Bir Ömür Boyunca (1. b.). İstanbul: İnkılap.
• Kemal, Y. (2005). Edebiyata Dair (5. b.). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
• Kemal, Y. (2006). Siyasi ve Edebi Portreler (1. b.). İstanbul: YKY.
• Kuş, Z. (1993). Çanakkale Muharebeleri (1. b., Cilt 8). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ortaç, Y. Z. (1960). Bir Varmış Bir Yokmuş (1. Baskı b.). İstanbul: Akbaba Yayınevi.
• Ozansoy, H. F. (1967). Edebiyatçılar Geçiyor (1. b.). İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Özön, M. N. (1954). Edebiyat ve Tenkit sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Safa, P. (1929). Zaferimizden Sonra. Edebi Hareket(27).
• Safa, P. (1941). Bizim Harp Edebiyatımız. Tasvir-i Efkâr.
• Tokgöz, A. İ. (2012). Matbuat Hatıralarım (2. Baskı b.). (A. Kabacalı, Dü.) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Us, A. (2012). Gördüklerim, Duyduklarım, Duygularım (1. b.). İstanbul: Kitabevi.
• Uşaklıgil, H. Z. (2003). Saray ve Ötesi (1. b.). İstanbul: Özgür.
• Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk Yıl (1.Basım b.). (N. Ö. Akın, Dü.) İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uzun, M. İ. (1993). Çanakkael Muahrebeleri (Cilt 8). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ünaydın, R. E. (1985). Diyorlar ki (2. Baskı b.). (Ş. Kutlu, Dü.) Ankara, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Yetiş, K. (2000). Yahya Kemal İçin Yazılanlar. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.