ENERJİ FİYATLARININ BORSA İLE ETKİLEŞİMİ

Nevin Özer; Zehra Tanyeli Aksoy

doi:10.54600/igdirsosbilder.980455

Araştırma Makalesi

ENERJİ FİYATLARININ BORSA İLE ETKİLEŞİMİ

Yıl 2021, ICOMEP ÖZEL SAYISI, 192 - 212, 20.12.2021

Nevin Özer , Zehra Tanyeli Aksoy

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.980455

Cited By: 7

Öz

Hisse senetlerinin fiyat belirlenmesinde kullanılan iskonto oranı makroekonomik değişkenlerin bir fonksiyonudur. Enerji fiyatlarının ekonomik aktiviteler üzerindeki etkisi vasıtasıyla dolaylı etkisi ve işletmelerin temel maliyet girdisi olması nedeniyle de doğrudan etkisinin hisse senetleri fiyatları üzerinde bir etkiye sebep olması beklenmektedir. Bu çalışmada 2011-2020 yılları arasında enerji fiyatlarının seçilmiş borsa endeksleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu etki araştırılırken Johensen-Juselius eş bütünleşme testi, Granger nedensellik testi ve VAR modeline dayalı varyans ayrıştırma modeli kullanılmıştır. Yapılan analizlerde J-J eş bütünleşme testi sonucunda kurulan modellerde uzun dönemli ilişki, Granger nedensellik analizinde ise sadece doğalgazdan BIST-ELEKTRİK’e doğru ve petrolden BIST-ELEKTRİK’ e doğru nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Varyans ayrıştırma modelinde ise petrol ve doğalgazın etkisi BIST-100, BIST-ELEKTRİK ve BIST-SINAİ endekslerinde önemsenmeyecek kadar az; BIST-TÜM endeksinde 30 günlük dönemin sonunda ise %93,9 oranında kendi şoklarından etkilenirken, % 4,78 oranında petrolden kaynaklı yaşanan şoktan etkilenmekte ve % 1,23 oranında doğalgazdan kaynaklı yaşanan şoktan etkilenmektedir. Özetle borsa endekslerinin enerji fiyatlarından etkilendiği ancak bu etkinin çok küçük olduğu tespit edilmiştir. Borsa endekslerinde diğer makroekonomik değişkenlerin daha etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Enerji Fiyatları, Borsa Endeksleri, Johansen-Juselius Eşbütünleşme, Granger Nedensellik, VAR

Destekleyen Kurum

Proje Numarası

Teşekkür

Kaynakça

REFERANS 1 Kakilli Acaravcı, Songül; Reyhanoğlu, İzay (2013). “Enerji fiyatlari ve hisse senedi getirileri: Türkiye ekonomisi için bir uygulama”. Nevşehir Haci Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 94-110.
REFERANS 2 Acaravci, Ali; Ozturk, Ilhan; Kandir, Serkan Yılmaz, (2012). “Natural gas prices and stock prices: Evidence from EU-15 countries”. Economic Modelling, 29(5), 1646-1654.
REFERANS 3 Alsufyani, Manal; Sarmidi, Tamat. (2020). “The İnter-Relationship Between Commodity Energy Prices and Stock Market Volatility in Saudi-Arabia”. Journal of Nusantara Studies (JONUS), 5(1), 270-293.
REFERANS 4 Apergis, Nicholas; Miller, Stephan. M. (2009). “Do structural oil-market shocks affect stock prices?”. Energy economics, 31(4), 569-575.
REFERANS 5 Basher, Syed. A.; Sadorsky, Perry. (2006). “Oil price risk and emerging stock markets”. Global finance journal, 17(2), 224-251.
REFERANS 6 Benkraiem, Ramzi; Lahiani, Amine; Miloudi, Anthony; Shahbaz, Muhammad. (2018). “New insights into the US stock market reactions to energy price shocks”. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money.
REFERANS 7 Bernanke, Ben; Gertler Mark; Watson, Mark (1997). “Systematic Monetary Policy and the Effects of Oil Price Shocks”, Brookings Papers on Economic Activity, 1, 91-142.
REFERANS 8 Boyer, Martin M.; Filion, Didier. (2007). “Common and fundamental factors in stock returns of Canadian oil and gas companies”. Energy economics, 29(3), 428-453.
REFERANS 9 Casassus, Jaime; Higuera, Freddy (2012). “Short-horizon return predictability and oil prices”. Quantitative Finance, 12(12), 1909-1934.
REFERANS 10 Kirci Cevik, Nuket; Cevik, Emrah I.; Dibooglu, Sel. (2020). “Oil prices, stock market returns and volatility spillovers: Evidence from Turkey”. Journal of Policy Modeling, 42(3), 597-614.
REFERANS 11 Chien, FengSheng; Sadiq, Muhammad, Kamran, Hafiz Wagas; Nawaz, Muhammad Atif; Hussain, REFERANS 12 1Muhammed Sajjad; Raza, Muhammad. (2021). “Co-movement of energy prices and stock market return: environmental wavelet nexus of COVID-19 pandemic from the USA, Europe, and China”. Environmental Science and Pollution Research, 1-15.
REFERANS 13 Çınar, Serkan; Yılmazer, Mine (2015). “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belirleyicileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30 (1) , 55-78 .
REFERANS 14 Dhaoui, Abderrazak; Khraief, Naceur. (2014). “Empirical Linkage between Oil Price and Stock Market Returns and Volatility: Evidence from International Developed Markets”. Economics Discussion Papers, 1-30.
REFERANS 15 Driesprong, Gerben; Jacobsen, Ben; Maat, Benjamin. (2008). “Striking oil: another puzzle?”. Journal of financial economics, 89(2), 307-327.
REFERANS 16 Dursun, Adem; Özcan, Muhammet. (2019). “Enerji Fiyat Değişimleri İle Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama.” Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 177- 198.
REFERANS 1Erdal, Leman; Karakaya, Ethem (2012). “Enerji Arz Güvenliğini Etkileyen Ekonomik, Siyasî Ve Coğrafî Faktörler”. Uludağ Journal of Economy & Society, 31(1).
REFERANS 17 Eyüboğlu, Kemal; Eyüboğlu, Sinem. (2016). “Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BIST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Journal of Yaşar University, 11 (42) , 150-162.
REFERANS 18 Ferson, Wayne E.; Harvey, Campbell R. (1991). “The variation of economic risk premiums.” Journal of political economy, 99(2), 385-415.
REFERANS 19 Hamilton, James D. (1983), “Oil and the Macroeconomy Since World War II”, The Journal of Political Economy, 91, 228-248.
REFERANS 20 Huang, Bwo-Nung., Hwang, M. J., ve Peng, Hsiao-Ping. (2005). “The asymmetry of the impact of oil price shocks on economic activities: an application of the multivariate threshold model”. Energy Economics, 27(3), 455-476.
REFERANS 21 Jones, Charles. M., ve Kaul, Gautam. (1996). “Oil and the stock markets”. Journal of Finance, 55, 463–491.
REFERANS 22 Kilian Lutz; Park Cheolbeom. (2009), “The Impact of Oil Price Shocks on the US Stock Market”, International Economic Review, 50(4), 1267-1287.
REFERANS 23 Kilian, Lutz. (2009). “Not all oil price shocks are alike: Disentangling demand and supply shocks in the crude oil market”. American Economic Review, 99(3), 1053-69.
REFERANS 24 Koç, Erdem; Kaya, Kadir (2015). “Enerji Kaynakları–Yenilenebilir Enerji Durumu,” Mühendis ve Makina, 56, 668, 36-47
REFERANS 25 Managi, Shunsuke; Okimoto, Tatsuyoshi. (2013). “Does the price of oil interact with clean energy prices in the stock market?”. Japan and the World Economy, 27, 1-9.
REFERANS 26 Narayan, Paresh Kumar; Gupta, Rangan. (2015). “Has oil price predicted stock returns for over a century?”. Energy Economics, 48, 18-23.
REFERANS 27 Oberndorfer, Ulrich (2009). “Energy prices, volatility, and the stock market: Evidence from the Eurozone”. Energy Policy, 37(12), 5787-5795.
REFERANS 28 Özcan, Günay; Karter, Çiğdem (2020). “Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Boostrap Rolling Window Yaklaşımı.” Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2), 105-114.
REFERANS 29 Özer, Ali (2017). “Petrol Fiyatları İle Hisse Senedi Getirileri Arasında Volatilitenin Yayılma Etkisi: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”.International Journal Of Management Economics & Business/Uluslararasi Yönetim Iktisat Ve Isletme Dergisi.
REFERANS 30 Özmerdivanlı, Arzu. (2014). “Petrol Fiyatları ile BIST 100 Endeksi Kapanış Fiyatları Arasındaki İlişki”. Akademik Bakış Dergisi.43.
REFERANS 31 Pamir, A. Necdet. (2003). “Dünyada ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Enerji Politikaları”. Metalurji Dergisi, 134, 73-100.
REFERANS 32 Papapetrou, Evangelia. (2001). “Oil price shocks, stock market, economic activity and employment in Greece”. Energy Economics, 23(5), 511–532.
REFERANS 33 Regnier, Eva. (2007). “Oil and energy price volatility”. Energy Economics, 29(3), 405–427.
REFERANS 34 Rong-Gang Cong; Shaochuan Shen, "Relationships among Energy Price Shocks, Stock Market, and the Macroeconomy: Evidence from China", The Scientific World Journal, vol. 2013 1-9.
REFERANS 35 Sadorsky, Perry (2001). “Risk factors in stock returns of Canadian oil and gas companies”. Energy economics, 23(1), 17-28.
REFERANS 36 Sadorsky, Perry, (1999), “Oil Price Shocks and Stock Market Activity”, Energy Economics, 2, 449–469
REFERANS 37 Şengül, Seda; Tuncer, İsmail. (2006). “Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: 1960-2000”. İktisat İşletme ve Finans, 21(242), 69-80.
REFERANS 38 Şimşek, Türker; Yiğit, Emre. (2017). “BRICT Ülkelerinde Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Petrol Fiyatları, CO2 Emisyonu, Kentleşme ve Ekonomik Büyüme Üzerine Nedensellik Analizi.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(3), 117 – 136.
REFERANS 39 Yıldırım, Murat; Bayar, Yılmaz; Kaya, Abdülkadir. (2014). “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62) , 93-108.
REFERANS 40 www.tcmb.gov.tr. Erişim tarihi: 12.04.2021
REFERANS 41 www.investing.com Erişim tarihi: 12.04.2021
REFERANS 42 https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/energy-outlook.html
REFERANS 43 https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/12/151221_petrol_fiyatlari
REFERANS 44 https://tr.euronews.com/2020/03/30/son-20-yilin-en-dusuk-seviyesi-2008-de-165-dolar-olan-varil-petrol-2020-de-20-dolara-indi

Yıl 2021, ICOMEP ÖZEL SAYISI, 192 - 212, 20.12.2021

Nevin Özer , Zehra Tanyeli Aksoy

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.980455

Cited By: 7

Öz

The discount rate used in determining the price of stocks is a function of macroeconomic variables. It is expected that the indirect effect of energy prices through its effect on economic activities and its direct effect, as it is the main cost input of enterprises, will cause an effect on stock prices. In this study, the effect of energy prices on selected stock market indices between 2011 and 2020 was investigated. While investigating this effect, Johensen-Juselius cointegration test, Granger causality test and variance decomposition model based on VAR model were used. In the analyzes made, a long-term relationship was found in the models established as a result of the J-J cointegration test, while in the Granger causality analysis, only the causality relationship from natural gas to BIST-ELECTRIC and from petroleum to BIST-ELECTRIC was determined. In the variance decomposition model, the effect of oil and natural gas is negligible in the BIST-100, BIST-ELEKTRIC and BIST-SINAI indices; At the end of the 30-day period in the BIST-TUM index, 93.9% is affected by its own shocks, 4.78% is affected by the shock caused by petroleum and 1.23% is affected by the shock caused by natural gas. In summary, it has been determined that stock market indices are affected by energy prices, but this effect is very small. It is thought that other macroeconomic variables are more effective in stock market indices.

Proje Numarası

Kaynakça

REFERANS 1 Kakilli Acaravcı, Songül; Reyhanoğlu, İzay (2013). “Enerji fiyatlari ve hisse senedi getirileri: Türkiye ekonomisi için bir uygulama”. Nevşehir Haci Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 94-110.
REFERANS 2 Acaravci, Ali; Ozturk, Ilhan; Kandir, Serkan Yılmaz, (2012). “Natural gas prices and stock prices: Evidence from EU-15 countries”. Economic Modelling, 29(5), 1646-1654.
REFERANS 3 Alsufyani, Manal; Sarmidi, Tamat. (2020). “The İnter-Relationship Between Commodity Energy Prices and Stock Market Volatility in Saudi-Arabia”. Journal of Nusantara Studies (JONUS), 5(1), 270-293.
REFERANS 4 Apergis, Nicholas; Miller, Stephan. M. (2009). “Do structural oil-market shocks affect stock prices?”. Energy economics, 31(4), 569-575.
REFERANS 5 Basher, Syed. A.; Sadorsky, Perry. (2006). “Oil price risk and emerging stock markets”. Global finance journal, 17(2), 224-251.
REFERANS 6 Benkraiem, Ramzi; Lahiani, Amine; Miloudi, Anthony; Shahbaz, Muhammad. (2018). “New insights into the US stock market reactions to energy price shocks”. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money.
REFERANS 7 Bernanke, Ben; Gertler Mark; Watson, Mark (1997). “Systematic Monetary Policy and the Effects of Oil Price Shocks”, Brookings Papers on Economic Activity, 1, 91-142.
REFERANS 8 Boyer, Martin M.; Filion, Didier. (2007). “Common and fundamental factors in stock returns of Canadian oil and gas companies”. Energy economics, 29(3), 428-453.
REFERANS 9 Casassus, Jaime; Higuera, Freddy (2012). “Short-horizon return predictability and oil prices”. Quantitative Finance, 12(12), 1909-1934.
REFERANS 10 Kirci Cevik, Nuket; Cevik, Emrah I.; Dibooglu, Sel. (2020). “Oil prices, stock market returns and volatility spillovers: Evidence from Turkey”. Journal of Policy Modeling, 42(3), 597-614.
REFERANS 11 Chien, FengSheng; Sadiq, Muhammad, Kamran, Hafiz Wagas; Nawaz, Muhammad Atif; Hussain, REFERANS 12 1Muhammed Sajjad; Raza, Muhammad. (2021). “Co-movement of energy prices and stock market return: environmental wavelet nexus of COVID-19 pandemic from the USA, Europe, and China”. Environmental Science and Pollution Research, 1-15.
REFERANS 13 Çınar, Serkan; Yılmazer, Mine (2015). “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belirleyicileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30 (1) , 55-78 .
REFERANS 14 Dhaoui, Abderrazak; Khraief, Naceur. (2014). “Empirical Linkage between Oil Price and Stock Market Returns and Volatility: Evidence from International Developed Markets”. Economics Discussion Papers, 1-30.
REFERANS 15 Driesprong, Gerben; Jacobsen, Ben; Maat, Benjamin. (2008). “Striking oil: another puzzle?”. Journal of financial economics, 89(2), 307-327.
REFERANS 16 Dursun, Adem; Özcan, Muhammet. (2019). “Enerji Fiyat Değişimleri İle Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama.” Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 177- 198.
REFERANS 1Erdal, Leman; Karakaya, Ethem (2012). “Enerji Arz Güvenliğini Etkileyen Ekonomik, Siyasî Ve Coğrafî Faktörler”. Uludağ Journal of Economy & Society, 31(1).
REFERANS 17 Eyüboğlu, Kemal; Eyüboğlu, Sinem. (2016). “Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BIST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Journal of Yaşar University, 11 (42) , 150-162.
REFERANS 18 Ferson, Wayne E.; Harvey, Campbell R. (1991). “The variation of economic risk premiums.” Journal of political economy, 99(2), 385-415.
REFERANS 19 Hamilton, James D. (1983), “Oil and the Macroeconomy Since World War II”, The Journal of Political Economy, 91, 228-248.
REFERANS 20 Huang, Bwo-Nung., Hwang, M. J., ve Peng, Hsiao-Ping. (2005). “The asymmetry of the impact of oil price shocks on economic activities: an application of the multivariate threshold model”. Energy Economics, 27(3), 455-476.
REFERANS 21 Jones, Charles. M., ve Kaul, Gautam. (1996). “Oil and the stock markets”. Journal of Finance, 55, 463–491.
REFERANS 22 Kilian Lutz; Park Cheolbeom. (2009), “The Impact of Oil Price Shocks on the US Stock Market”, International Economic Review, 50(4), 1267-1287.
REFERANS 23 Kilian, Lutz. (2009). “Not all oil price shocks are alike: Disentangling demand and supply shocks in the crude oil market”. American Economic Review, 99(3), 1053-69.
REFERANS 24 Koç, Erdem; Kaya, Kadir (2015). “Enerji Kaynakları–Yenilenebilir Enerji Durumu,” Mühendis ve Makina, 56, 668, 36-47
REFERANS 25 Managi, Shunsuke; Okimoto, Tatsuyoshi. (2013). “Does the price of oil interact with clean energy prices in the stock market?”. Japan and the World Economy, 27, 1-9.
REFERANS 26 Narayan, Paresh Kumar; Gupta, Rangan. (2015). “Has oil price predicted stock returns for over a century?”. Energy Economics, 48, 18-23.
REFERANS 27 Oberndorfer, Ulrich (2009). “Energy prices, volatility, and the stock market: Evidence from the Eurozone”. Energy Policy, 37(12), 5787-5795.
REFERANS 28 Özcan, Günay; Karter, Çiğdem (2020). “Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Boostrap Rolling Window Yaklaşımı.” Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2), 105-114.
REFERANS 29 Özer, Ali (2017). “Petrol Fiyatları İle Hisse Senedi Getirileri Arasında Volatilitenin Yayılma Etkisi: Gelişmiş Ve Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”.International Journal Of Management Economics & Business/Uluslararasi Yönetim Iktisat Ve Isletme Dergisi.
REFERANS 30 Özmerdivanlı, Arzu. (2014). “Petrol Fiyatları ile BIST 100 Endeksi Kapanış Fiyatları Arasındaki İlişki”. Akademik Bakış Dergisi.43.
REFERANS 31 Pamir, A. Necdet. (2003). “Dünyada ve Türkiye’de Enerji, Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Enerji Politikaları”. Metalurji Dergisi, 134, 73-100.
REFERANS 32 Papapetrou, Evangelia. (2001). “Oil price shocks, stock market, economic activity and employment in Greece”. Energy Economics, 23(5), 511–532.
REFERANS 33 Regnier, Eva. (2007). “Oil and energy price volatility”. Energy Economics, 29(3), 405–427.
REFERANS 34 Rong-Gang Cong; Shaochuan Shen, "Relationships among Energy Price Shocks, Stock Market, and the Macroeconomy: Evidence from China", The Scientific World Journal, vol. 2013 1-9.
REFERANS 35 Sadorsky, Perry (2001). “Risk factors in stock returns of Canadian oil and gas companies”. Energy economics, 23(1), 17-28.
REFERANS 36 Sadorsky, Perry, (1999), “Oil Price Shocks and Stock Market Activity”, Energy Economics, 2, 449–469
REFERANS 37 Şengül, Seda; Tuncer, İsmail. (2006). “Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: 1960-2000”. İktisat İşletme ve Finans, 21(242), 69-80.
REFERANS 38 Şimşek, Türker; Yiğit, Emre. (2017). “BRICT Ülkelerinde Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Petrol Fiyatları, CO2 Emisyonu, Kentleşme ve Ekonomik Büyüme Üzerine Nedensellik Analizi.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(3), 117 – 136.
REFERANS 39 Yıldırım, Murat; Bayar, Yılmaz; Kaya, Abdülkadir. (2014). “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62) , 93-108.
REFERANS 40 www.tcmb.gov.tr. Erişim tarihi: 12.04.2021
REFERANS 41 www.investing.com Erişim tarihi: 12.04.2021
REFERANS 42 https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/energy-outlook.html
REFERANS 43 https://www.bbc.com/turkce/ekonomi/2015/12/151221_petrol_fiyatlari
REFERANS 44 https://tr.euronews.com/2020/03/30/son-20-yilin-en-dusuk-seviyesi-2008-de-165-dolar-olan-varil-petrol-2020-de-20-dolara-indi

Toplam 44 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Araştırma Makaleleri
Yazarlar	Nevin Özer 0000-0002-1736-4199 Zehra Tanyeli Aksoy 0000-0001-8874-8176
Proje Numarası	.
Yayımlanma Tarihi	20 Aralık 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2021 ICOMEP ÖZEL SAYISI

Kaynak Göster

APA	Özer, N., & Aksoy, Z. T. (2021). ENERJİ FİYATLARININ BORSA İLE ETKİLEŞİMİ. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi192-212. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.980455