Hz. Peygamberi Tesellî ve Kalbini Takviye Bağlamında Tencîmu’l-Kur’ân

Yıl 2012, Sayı: 1, 81 - 114, 01.04.2012

Zeki Halis

Öz

Kur’ân, Hz. Peygamber a.s. ’a yaklaşık yirmi üç senede peyderpey nâzil olmuştur. Bu nüzulün birçok hikmeti ve sebebi vardır. Bu hikmetlerin en önemlilerinden birisi, bizzat Kur’ân’da açıklandığı gibi, Hz. Peygamber a.s. ’ın kalbini takviye etmek ve O’nu teselli etmektir. Bu nüzûl sayesinde sıkıntılı bir durumla karşılaştığında ve düşmanlarının her türlü saldırısına uğradığında, ara ara gelen vahiyle kalbi takviye edilmiş ve üzüntüye düşmesi engellenmiştir. Böylece vefatına kadar tebliğ vazifesini en güzel şekilde yerine getirmiştir. Bu çalışmada ise peyderpey nâzil olan vahiyle Hz. Peygamber a.s. ’ın kalbinin, hangi şekillerde takviye edildiği ve tesellî edildiği incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, tencîm, peyderpey nüzûl, tesellî, takviye.

Tanjim al-Quran in the Context of Consolation Prophet and Reinforcement His Heart

Öz

Qur’an has step by step revealed within twenty three years. There are many wisdoms and reasons for this revelation. One of the most important of these wisdoms, as the Qur’an stated, is to reinforce the heart of Prophet and to consolate him. This study deals with manners of this rinforcement and consolation.

Anahtar Kelimeler

Quran, tanjim, step by step revelation, consolation, reinforcement.

Kaynakça

• Akgül, Muhittin, Kur’ân İklimine Seyahat, Işık Yayınları, İstanbul 2008.
• el-Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbu’d-Dîn es-Seyyid Mahmûd, Rûhu’l-Meâni fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesâni, (Thk. es-Seyyid Muhammed es-Seyyid, Seyyid İbrahim İmrân), Dâru’l-Hadîs, Kahire 2005.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ûd, Meâlimu’t-Tenzîl, Dâr-ı İbn-i Hazm, Beyrut 2002.
• el-Beydâvî, Nâsıru’d-Dîn Ebû Saîd Abdullah İbn-i Ömer b. Mu- hammed eş-Şîrâzî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâr-ı Sâdır, Beyrût 2001.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’ân’ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsîri, Akçağ Yayınları, Ankara 1991.
• Birışık, Abdulhamit, “Nüzûl”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstan- bul 2007, XXXIII, 308-309.
• el-Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed İbn İsmâil el-Cu’fi, el-Câmiu’s- Sahîh, (Thk. Muhammed Nizâr Temim, Heysem Nizâr Temîm) Dârul’l-Erkâm, Beyrût ts.
• Canan, İbrahim, Peygamberimizin Teblîğ Metotları, Yeni Akademi Yayınları, İstanbul 2007.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, T.D.V. Yayınları, Ankara 1997.
• el-Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Ali er-Râzî, Ahkâmu’l-Kur’ân, (Nşr. Abdusselam Muhammed Ali Şahin), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2007.
• el-Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali, Kitâbu’t-Ta’rîfât, Dâru’r- Reyyân Li’t-Turâs, Medîne ts.
• Demirci, Muhsin, “Kur’ân Vahyinin Nüzûl Keyfiyeti ve Korunma- sı”, D.İ.D., 46 (1), Ocak-Şubat-Mart 2010, 7-32.
• Duman, Zeki, Nüzûlundan Günümüze Kur’ân ve Müslümanlar, Nasıl Okudular Nasıl Okumalıyız, Fecr Yayınevi, Ankara 1996.
• Ebu’s-Suûd, Tefsîru Ebi’s-Suûd, İrşâdu’l-Akli’s-Selîm İlâ Mezâya’l- Kitâbi’l-Kerîm, (Thk. Abdulkâdir Ahmed Atâ) Mektebetu’r- Riyâd el-Hadîse, Riyâd ts.
• Ebû Şâme el-Makdisî, Şihâbu’d-Dîn Abdurrahman b. İsmâil b. İbrâhim, Kitâbu’l-Mürşidi’l-Vecîz İlâ Ulûmin Teteallaku Bi’l- Kitâbi’l-Azîz, (Thk. Tayyar Altıkulaç) Dâr-ı Sâder, Beyrût 1985.
• Ebû Şehbe, Muhammed b. Muhammed, el-Medhal Li Dirâseti’l- Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Ceyl, Beyrut 1992.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyâd, Meâni’l-Kur’ân, (Thk. Mu- hammed Ali en-Neccâr), el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-Âmmetu Li’l-Kitâb, Kahire 2000.
• Gökkır, Necmettin, “Hz. Muhammed’in Ümmî Olması Kur’ân-ı Kerîm’in Peyderpey Nâzil Olmasının Hikmetlerinden Biri Midir?”, İstanbul ÜİFD, S. 17, 2008, 197-222.
• Güngör, Mevlüt, “Kur’ân’ın Peyderpey İndirilmesindeki Hikmet- ler”, D.İ.D., S. III, Temmuz- Ağustos-Eylül 1988.
• Hassân, Temmâm, el-Beyân fî Ravâii’l-Kur’ân, Mektebetu’l-Usre- Âle- mu’l-Kutub, Kahire 2003.
• el-Hatîb, Cârullah b. el-Yemân, Kasasu’l-Kur’ân, Riyâd ts.
• Hicâzî, Muhammed Mahmûd, el-Vahdetu’l-Mevdûiyye fi’l-Kur’âni’l- Kerîm, Dâru’l-Kutubi’l-Hadîse, Kahire 1970.
• Hûsâvî, Abdurrahman b. Abdulcebbâr Salih, Menhecu’l-Kur’âni’l- Kerîm fî Tesbîti’r Rasûl ve Tekrîmih, Dâru’z-Zehâir, ed- Demmâm 1995.
• İbn-i Abbâs, Abdullah, Tenvîru’l-Mikyâs Min Tefsîr-i İbn-i Abbâs, ( Cem’, Mecduddîn Muhammed b. Yakup el-Firûzâbâdî) Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2008.
• İbn-i Âşûr, Muhammed et-Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dârı Suhnûn, Tunus 1997.
• İbn-i Atiyye el-Endülüsî, Ebû Muhammed Abdu’l-Hak, el- Muharreru’l-Veciz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, Dâru İbn-i Hazm, Beyrut 2002.
• İbn-i Fâris, Ebu’l Hüseyn Ahmed İbn-i Zekeriyya, Mekâyîsu’l-Luga, Dâru’l-Hadis, Kahire 2008.
• İbn-i Kesîr, el-Hâfız İmâdu’d-Dîn Ebu’l-Fidâ İsmâil, Muhtasar Tefsîr İbn-i Kesîr, (Thk. ve ihtisâr, Muhammed Ali es-Sâbûnî) Dâru’l-Kalem-Mektebet-u Cidde, Beyrut ts.
• İbn-i Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru’l-Hadis, Kahire 2003.
• İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâleddîn Abdurrahman b. Ali b. Mu- hammed, Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, Dâr-ı İbn-i Hazm – el- Mektebu’l-İslâmi, Beyrut 2002.
• İsa, Abdulcelîl, Teysîru’l-Kur’âni’l-Kerîm Li’l-Kırâati ve’l-Fehmi’l- Mustakîm, el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-Âmmetu Li’l-Kitab, Kahi- re 2009.
• el-İsfehânî, er-Râgıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2001.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, Kur’ân Psikoloji Atlası, Kendini Bilmek Yayınları, Malatya 2010.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, “Kur’ân’da Kıssa Terapisi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), Aralık 2004, 69-80.
• el-Kattân, Mennâ, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Mektebet-i Vehbe, Kâhire 2008.
• Komisyon, el-Mevsûatu’l-Kur’âniyye el-Mutahassısa, Vizâretu’l-Evkâf, el-Meclisu’l-A’lâ Li’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kahire 2006.
• el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensâri, el- Câmi’ Li Ahkâmi’l-Kur’ân, (Thk. İmâd Zeki el-Bârûdî, Hayrî Saîd) el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, Kahire 2008.
• Kutub, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 1998.
• Kutub, Seyyid, et-Tasvîru’l-Fennî fi’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 2010.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Kur’ân’ı Nasıl Anlayalım, (Çev. Bekir Karlığa), İşaret Yayınları, İstanbul 1997.
• Mukâtil b. Süleyman el-Belhî, Tefsîr-i Mukâtil b. Süleyman, (Thk. Ahmed Ferîd) Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 2003.
• Mukâtil b. Süleyman el-Belhî, el-Vucûh ve’n-Nezâir fi’l-Kur’âni’l- Kerîm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2008.
• en-Nehhâs, Ebû Ca’fer, Meâni’l-Kur’ân, (Thk. Yahya Murâd) Dâru’l-Hadîs, Kahire 2004.
• en-Nemir, Abdu’l Mün’im, Ulûmu’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l- Kutubi’l-İslâmiyye-Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî-Dâru’l-Kitâbi’l- Lübnânî, Kâhire 1983.
• en-Nesefî, Abdullah İbn-i Ahmed İbn-i Mahmûd, Medâriku’t- Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 2008.
• er-Râzî, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Gayb, (Thk. İmâd Zeki el-Bârudi) el- Mektebetü’t-Tevfîkiyye, Kahire 2003.
• er-Râzî, Zeynuddîn Muhammed b. Ebû Bekir Abdulkâdir, Tefsîru Garîbi’l-Kur’âni’l Azîm, (Thk. Hüseyin Elmalı), Türkiye Diya- net Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetu’t-Tefâsîr, Dersaâdet, İstanbul ts.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali, et-Tibyân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ceyl, Beyrut ts.
• es-Sa’dî, Abdurrahman b. Nâsır, Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahman fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân, Mektebet-u Beyti’s-Selâm, Riyâd 2010.
• Saîd, Muhammed Ra’fet, Târîhu Nuzûli’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l- Vefâ, Mansûra 2002.
• es-Sâlih, Subhî, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dersaâdet, İstanbul ts.
• es-Setrâvî, Abdu’ş-Şehîd Mehdî, el-Kur’ân, Nehc ve Hadâra, Şirke- tu’l-Mustafâ, Beyrût 1997.
• es-Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dâru İbn-i Kesîr, Dımeşk-Beyrût 2002.
• es-Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân, Lübâbu’n-Nukûl fî Esbâbi’n- Nuzûl, Müessesetü’l-Muhtâr, Kahire 2006.
• es-Suyûtî, Celâleddin Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, Tefsîru’l-Celâleyn, Dâru’l-Menâr, Kahire ts.
• Şengül, İdris, Kur’ân Kısaları Üzerine, Işık Yayınları, İzmir 1994.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-Kadîr, el- Câmi’ Beyne Fenneyi’r-Rivâye ve’d-Dirâye Min İlmi’t-Tefsîr, Dâr-ı İbn-i Hazm, Beyrut 2000.
• eş-Şınkîtî, Muhammed Emin b Muhammed el-Muhtar, Edvâu’l- Beyân fî Îzâhi’l-Kur’ân bi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Bey- rut 2006.
• Şimşek, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yayınları, İstanbul 2012.
• et-Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Müessesetü’l-A’lamî Li’l-Matbûât, Beyrût 1997.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed İbn-i Cerîr, Câmiu’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, Tefsîru’t-Taberî, el-Mektebetu’t-Tevfîkiyye, Kahire 2004.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Matbaai Ebuzziya, İstanbul 1935-1939.
• Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Kerîm ve Kur’ân İlimlerine Giriş, Ensar Neş- riyat, İstanbul, 2000.
• ez-Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcu’l-Arûs Min Cevâhiri’l-Kâmûs, Mektebet-i Hukûmeti’l-Kuveyt, Kuveyt 1965-2001.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Mu- hammed, Tefsiru’l-Keşşâf An Hakâiki Gavâmizi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, (Nşr. Muhammed Abdusselam Şahin) Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 1995.
• ez-Zerkânî, Muhammed Abdu’l-Azîm, Menâhilu’l-İrfân fî Ulûmi’l- Kur’ân, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2003.
• ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdillah, el- Burhân fî Ulûmi’l-Kur’an, (Thk. Ebû’l-Fadl ed-Dimyâti), Dâru’l-Hadis, Kahire 2006.