Türkiye’nin Yakın Siyasi Tarihi ve Hürriyet Gazetesi’nde Laiklik Haberleri: Aydın Doğan Dönemi

Yıl 2013, Sayı: 4, 69 - 94, 01.10.2013

Yusuf Özkır

Öz

Türkiye’nin yakın siyasi tarihini medya ve siyaset ilişkisi çerçevesinde ele alan bu çalışma, değişmeyen gündem maddelerinden birisi olarak laiklik ilkesini Hürriyet Gazetesi’nin genel yayın politikasından hareket ederek ele almaktadır. Bu kapsamda Aydın Doğan’ın Hürriyet Gazetesi’ni satın aldığı 1994 yılı sonrası, 2010 yılına kadar incelenmektedir. Temel amaç olarak ise aynı süreçte Türkiye’yi yöneten siyasi iktidarlarla Hürriyet Gazetesi’nin bakış açısının ‘laiklik algısı’ söz konusu olduğunda örtüşüp örtüşmediği konusuna odaklanılmaktadır. Metodolojik olarak siyasi tarih bilgisinin verilmesi, laiklikle ilgili kavramsal arka planın aktarılması ve laikliğin Türkiye’deki serüveni hakkında basının oynadığı role değinilmesi örnek olayların anlaşılması açısından ön açıcıdır. Ayrıca laiklik ilkesi kavramsal ve tarihsel analize tabi tutularak hem Batı’daki serüveni üzerinde durulmakta hem de Türkiye’deki yolculuğuna değinilerek betimleme yöntemi izlenmektedir. Çalışmanın sonunda Hürriyet Gazetesi’nin izlediği yayın politikasıyla daha çok Fransız tarzı laikliğe yakın durduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aydın Doğan, Hürriyet Gazetesi, laiklik, medya, başörtüsü, darbe.

Recent Political History of Turkey and News of Laicism on Hürriyet: The Era of Aydın Doğan

Öz

This research, which, deals with the Turkey’s close political history in the context of the relationship of media and politics, investigates the doctrine of Laicism as an unchanging-agenda-item by setting out to road from the general publishing policy of the Turkish Daily newspaper Hurriyet. In this scope, the post-1994, when Hurriyet was bought by Aydın Doğan, is investigated until 2010. The main aim, over this period, is to focus on whether or not the perspectives of the then political power and Hurriyet matched up with one another in respect to the perception of Laicism. That giving information on the political history, citing the conceptual background regarding Laicism, mentioning the Press’ role in the adventure of Laicism in Turkey is methodological-wise essential in respect to understanding the representative situations. In addition, by historically and conceptually analysing the doctrine of Laicism, both its adventure in West is focussed through this research and by mentioning its adventure in Turkey, a methodology of description is followed. In the end of this research, it is emphasized that Hurriyet kept close to the French Laicism considering its publishing policy.

Anahtar Kelimeler

Aydın Doğan, Hürriyet Newspaper, laicism, media, headscarf, coup.

Kaynakça

• Alemdar, Korkmaz, Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, İstanbul: Afa Yayıncılık, 1999.
• Amiral Gemisi’nin Seyir Defteri 1948-1998, İstanbul: Hürriyet Yayınları, 1998.
• Berkes, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Bora, Tanıl, “2002 Seçimi ve Siyasi Güzergah Problemleri”, Birikim, 163- 164, 2002.
• Çölaşan, Emin, “Sakız Alındı”, Hürriyet Gazetesi, 11 Kasım 2005.
• Çölaşan, Emin, Unutulmayan Söyleşiler Tarihe Düşülen Notlar: 40 Yılın Tecrübesiyle Erol Simavi Konuşuyor, İstanbul: Doğan Kitap, 2006.
• Davison, Andrew, Türkiye’de Sekülerizm ve Modernlik: Hermenötik Bir Yeniden Değerlendirme, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2002.
• Demir, Anıl, 28 Şubat'tan 27 Nisan'a Ordu-Siyaset İlişkisi: Hürriyet Gazetesi İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Duman, M. Zeki, “Türkiye’de Laiklik Sorunun Siyasal Temelleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 2010.
• Ekşi, Oktay, “Türban Bitti”, Hürriyet Gazetesi, 11 Kasım 2005.
• Erdoğan, İrfan & Korkmaz Alemdar, Öteki Kuram: Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Ankara: Erk Yayınları, 2005.
• Gökman, Muzaffer, Sedat Simavi: Yaşamı ve Eserleri, İstanbul: Apa Ofset, 1970.
• Gözaydın, İştar, “Cumhuriyet ve Dinin Düzenlenmesi”, Erişim Tarihi: 1 Temmuz 2013, http://www.altust.org/2012/08/cumhuriyet-ve-dinin- duzenlenmesi.
• Güvenç, Murat & Hasan Kirmanoğlu, “Siyasetin Ana Dinamiği Yerellik”, röp. Fahrettin Altun, Anlayış, 77, 2009.
• Ilıcak, Nazlı, “Cumhuriyet Mitingi”, Sabah Gazetesi, 19 Mayıs 2009.
• Kahraman, Mehmet, “Avrupa Birliği Ülkelerinde ve Türkiye'de Laiklik”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 2008.
• Kaplan, Yusuf, “TRT Türk Devrimi”, Yeni Şafak Gazetesi, 20 Aralık 2010.
• Karpat, Kemal, Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları, 2009.
• Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Afa Yayınları, 1996.
• Kaya, Raşit, “Medya, Toplum, Siyaset”, Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar, ed. Korkmaz Alemdar, İstanbul: Afa Yayıncılık, 1999.
• Kaylan, Muammer, Kemalistler. İslamcı Hareket ve Laik Türkiye`nin Geleceği, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2006.
• Kepel, Gilles, Tanrının İntikamı: Din Dünyayı Yeniden Fethediyor, çev. Selma Kırmız, İstanbul: İletişim Yayınları, 1992.
• Kılıçbay, Mehmet Ali, “Laiklik ya da Bu Dünyada Yaşayabilmek” Cogito, 1, 1994.
• Kurban, Dilek & Ceren Sözeri, İktidarın Çarkında Medya: Türkiye’de Medya Bağımsızlığı ve Özgürlüğü Önündeki Siyasi, Yasal ve Ekonomik Engeller, İstanbul: TESEV Yayınları, 2012.
• Kuru, Ahmet T., Pasif ve Dışlayıcı Laiklik: ABD, Fransa ve Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Mardin, Şerif, Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Mazıcı, Nurşen, “1930’a Kadar Basının Durumu ve 1931 Matbuat Kanunu”, Atatürk Yolu, 18, 1996.
• Narlı, Nilüfer, “Türkiye'de Laikliğin Konumu”, Cogito, 1. 1994.
• Oskay, Ünsal, İletişimin ABC'si, İstanbul: Der Yayınları, 1997.
• Ozankaya, Özer, Atatürk ve Laiklik, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1981.
• Öktem, Niyazi, “Dinler ve Laiklik”, Cogito, 1, 1994.
• Özkır, Yusuf, Hürriyet Gazetesi 1948-2012: Kurumsal Kimlik, Mülkiyet Sahipliği ve Genel Yayın Politikası, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Özkök, Ertuğrul, “Cumhuriyet’in 11 Eylül’ü”, Hürriyet Gazetesi, 18 Mayıs 2006.
• Özkök, Ertuğrul, “Durumdan Vazife Çıkarıyorum”, Hürriyet Gazetesi, 29 Nisan 2007.
• Özkök, Ertuğrul, “Meğer O Cümle Ciddiymiş”, Hürriyet Gazetesi, 13 Şubat 2008.
• Özsoy, Osman, “Kamuoyunun Medya Aracılığıyla Kontrolü Çerçevesinde 19. Yüzyılda Medya Siyaset İlişkilerine Bakış”, Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Özkök, Ertuğrul, “Cumhuriyet’in 11 Eylül’ü”, Hürriyet Gazetesi, 18 Mayıs 2006.
• Özkök, Ertuğrul, “Durumdan Vazife Çıkarıyorum”, Hürriyet Gazetesi, 29 Nisan 2007.
• Özkök, Ertuğrul, “Meğer O Cümle Ciddiymiş”, Hürriyet Gazetesi, 13 Şubat 2008.
• Özsoy, Osman, “Kamuoyunun Medya Aracılığıyla Kontrolü Çerçevesinde 19. Yüzyılda Medya Siyaset İlişkilerine Bakış”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 2005.
• SETA, SETA Analiz: 2011'de Türkiye, Ankara: SETA, 2011. Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2003.
• Türenç, Tufan, “Halkımız Doğruyu Dinlemedi”, Hürriyet Gazetesi, 11 Şubat 2008.
• Wikipedia, “27 Nisan E-Muhtırası”, Erişim Tarihi: 28 Haziran 2013, http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:27_Nisan_Muht%C4 %B1ras%C4%B1.jpg&filetimestamp=20080831193724&.
• Zaman Avrupa, “Anayasa Mahkemesi AK Parti’yi Kapatmayı Reddetti”, Erişim Tarihi: 30 Haziran 2013, http://euro.zaman.com.tr/euro/ newsDetail_getNewsById.action?newsId=38090.
• Zincirkıran, Necati, Hürriyet ve Simavi İmparatorluğu, İstanbul: Gençlik Yayınları, 1994.
• Zürcher, Erik Jan, Modern Türkiye'nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.