İbn Heyyebân'ın Vasiyeti Ekseninde Arap Yarımadası’nda Son Peygamber Beklentisi

Yıl 2016, Sayı: 9, 113 - 142, 01.04.2016

Abdurrahman Demirci

Öz

. Muhammed'in risaletinden önce Arap Yarımadası'nda özellikle din bilginleri arasında bir son peygamber beklentisi söz konusudur. Başta Şam olmak üzere Kudüs, Mekke ve Medine çevresinde yoğun olarak hissedilen bu hareketlilik konusunda kaynaklar birçok mucizevi nitelikli rivayetlerle birbirlerini tekrar etmektedir. Ancak bunlar arasında ahir zaman peygamberini görmek, ona tabi olmak ve Yahudileri bu hususta yönlendirmek üzere Şam'dan Medine'ye giden İbn Heyyebân isimli hahama dair rivayetler oldukça dikkat çekicidir. Bu rivayetler, aslında Kuran'ın, Yahudilerin tutumlarına dair tespitlerinin ve Hıristiyan-Yahudi çatışmasının izdüşümleridir. Rivayetler içinde en somut ve diğerlerine göre makul bilgiler içeren İbn Heyyeban'ın tespitleri bile, son peygamberi şiddet mümessili olarak tanımlamaktadır. Kendi içlerinde ciddi tezatlar içeren söz konusu rivayetler, İslam kaynaklarında yoğun olarak yer almaktadır. Bunlar, Müslümanlar tarafından bile Hz. Muhammed'in peygamberliğini ispat için maalesef geçmişten günümüze kullanılabilmektedir..

Anahtar Kelimeler

İbn Heyyebân, haham, son peygamber, Arap Yarımadası, Medine, Şam.

The Last Prophet Expectation in the Arabian Peninsula in the Light of Ibn Hayyaban's Will

Öz

There is an expectation of a last prophet among the scholars of all faiths in the Arabian peninsula before the prophet Muhammad. Particularly in Damascus there are many names at these sources about the social mobility that felt Jeruselam, Mecca, and Medina. But many of them repeat each other with phisical and miraculous news. The rumors about İbn Heyyebân rabbi who going from Damascus to Medina for seeing and depending the last prophet and direct the Jews to him are remarkable. Actually these rumors are the projection of determination in the Koran for Jews' attitudes. Including most tangible and reasonable information to others Ibn Hayyaban narrations identify the last prophet as agents of violence. These rumors located heavily in the Islamic religious sources contain serious contradictions and unfortunately these have been used to prove Muhammad's prophethood from past to present.

Anahtar Kelimeler

Ibn Hayyaban, rabbi, last prophet, Arabian Peninsula, Medina, Damascus.

Kaynakça

• Adam, Baki, Yahudi Kaynaklarına Göre Tevrat, Pınar Yayınları, İstanbul, 2002.
• Ahmed, Berekât, Muhammed ve'l-Yehûd Nezre Cedide, çev. Mahmud Ali Murad, el-Hey'etu'l- Mısrıyyetu'l-Âmme, Kaliforniya, 1996.
• Alî, Cevâd, el-Mufassal fî Târîhi'l-Arab Kable'l-İslâm, I-X, b.y.y., 1993.
• Baron, Salo Wittmayer, A Social and Religious History of the Jews, I-XI, Columbia University, New York, 1958.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr el-Hurâsânî, Delâilu'n-Nubuvve ve Maʿrifetu Ahvâli Sâhibi'ş-Şerîa, I-VII, Beyrut 1405 H. el-Beyhakî, Ebû Bekr el-Hurâsânî, es-Sünenu'l-Kubrâ, thk. Muhammed Abdulkadir Atâ, Beyrut, 1424/2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîh-i Buhârî, ( I-VI), haz. Bedrettin Çetiner, İstanbul, 1992.
• Buhl, Frantz, "Medine", İA, MEB, Eskişehir, 1997,c.VIII, ss. 459-471.
• Cemîl, Muhammed b. Faris, en-Nebi ve Yehudü’l-Medîne, Merkezü’l-Melik Faysal li’l-Buhûs ve’d- Dirâsâti’l-İslâmiyye, Riyad, 2002.
• Demirci, Abdurrahman, Hz. Peygamber ve Hulefa-i Raşidin Döneminde Müs- lümanların Gayr-ı Müslim Politikaları, İlahiyat Yay, Ankara, 2013.
• ed-Dimeşkî, İbn Nâsıruddîn Muḥammed b. Abdillâh el-Kaysî eş-Şâfiʿî, Câmiʿu'l-Âsâr fî's-Siyer ve Mevlidi'l-Muhtâr, thk. Ebû Yaʿkûb Neş'et Kemâl, I-VIII, y.y., 1431/2010.
• ed-Diyârıbekrî, Huseyn,Târîhu'l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi'n- Nefîs, thk., I-II, Beyrut, tsz.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as el-Ezdî, Sünenu Ebû Dâvud, (I-IV), haz. Bedreddin Çetiner, İstanbul, 1992.
• Görmez, Mehmet, "Hadis ve Semantik", Günümüzde Sünnetin Anlaşılması [Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri], 29-30 Mayıs 2004/Bursa, 2005, s. 235-236.
• Gürkan, Salime Leyla, Yahudilik, İSAM, İstanbul, 2012.
• Harman, Ömer F., "Yahudilikte Peygamberlik ve Peygamberler", İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 1995, cilt: IX, sayı: [Prof. Dr. Nihad M. Çetin Hatıra Sayısı], s. 127-161.
• Halebî, Ebû'l-Ferec Alî b. İbrâhîm b. Ahmed Nûreddîn b. Burhâneddîn, İnsânu'l-Uyûn fî Sîreti'l-Emîni'l-Meʾmûn, Beyrut, 1427 H. el-Hamevî, Ebû Abdullah Şihabeddin Yâkût, Mu'cemu'l-Buldân, I-V, Dâru Sâder, Beyrut, 1977.
• Heysemî, Nureddin Alî İbn Ebî Bekr, Mecmeu’z-Zevâid, thk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, I-X, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1994.
• el-Isfehânî, Ahmed b. Abdillâh Ebû Nuaym, Delâilu'n-Nubuvve, thk. Muḥammed Ravâs Kalâcî, Abdulberr Abbâs, I-II, Beyrût, 1406/1986.
• İbnu'l-Esîr, Ebû'l-Hasen el-Cezerî, Usdu'l-Ğâbe fî Marifeti's-Sahâbe, thk. Alî Muhammed Muavvıd, Âdil Ahmed Abdulmevcûd, I-VIII, y.y., 1996.
• İbn Hacer, Ebû'l-Fadl Ahmed el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi's-Sahâbe, thk. Ebû Hâcer Muhammed b. Saîd b. Besyûnî Zeğlûl, I-IX, Dâru'l- Ku- tubi'l-İlmiyye, Beyrut , tsz.
• İbn Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed, şrh. Ahmed Muham- med Şakir, Dâru'l-Hadis, Kahire ,1995.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed, es-Sîretu'Nebeviyye, thk. Tâhâ Abdurraʾûf Saʿd, Şirketu’t-Tabbaatu’l- Fenniyyetu’l-Muttahide, b.y.y., tsz.
• İbn Kesîr, Ebû'l-Fidâ İsmâîl, el-Bidâye ve'n-Nihâye, thk. Abdullah Abdul- muhsin et-Turkî, Dâru Hicr, Cîze 1997.
• İbn Kesîr, Ebû'l-Fidâ İsmâîl, es-Siretu'n-Nebeviyye, (el-Bidâye ve'n- Nihâye'den), thk. Mustafâ Abdulvahid, Beyrut, 1395/1976.
• İbn Saʿd, Ebû Abdillâh, et-Tabakâtu'l-Kubrâ, thk. İhsan Abbâs, I-VIII, Beyrut, 1388/1968.
• İbn Seyyidinnâs, Ebû'l-Feth, Uyûnu'l-Eser fî Funûni'l-Meğâzî ve'ş-Şemâil ve's- Siyer, thk. İbrâhîm Muhammed Ramadân, Beyrut, 1993.
• Kaya, Remzi, "İlahi Kitaplarda Hz. Muhammed", Uludağ Üniversitesi İlahi- yat Fakültesi Dergisi, 1994, Cilt: VI, Sayı: 6, ss. 221-240.
• Kiraz, Celil, "Hz. Muhammed (SAV)’in Önceki Kutsal Kitaplarda Müjde- lenmesi (Tebşîrât)", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, c. X, sayı: 1, s. 231-260.
• el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’an, I-XXIV, thk. Abdullah Abdu'l-Muhsin et-Turkî, Müessesetu'r-Risale, Beyrut, 2006.
• Lewis, Bernard, İslâm Dünyasında Yahudiler, çev. Bahadır Sina Şener, İmge yay, Ankara, 1996,
• Margolis, Max L., Alexander Marx, A History of the Jewish People, Harper Torchbook, New York, 1965.
• Müslim, Ebû'l-Hüseyin el-Kuşeyrî, Sahîh-i Müslim, (I-III), thk. Muham- med Fuad Abdülbaki, İstanbul, 1992.
• Ünalan, Sıddık, "Risalet Öncesinde Arap Yarımadasındaki Dinler ve Bir Peygamber Beklentisi", Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, Sayı: 6, ss. 87-101.
• el-Vâkıdî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ömer, el-Meğâzî, I-III, thk. Marsden Jones, Beyrut, 1989.
• Yıldırım, Arif, "Kelâmi Açıdan Tevrat ve İncil'de Tahrif Meselesi", Ata- türk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, Sayı: 26, ss. 11-26.
• ez-Zehebî, Ebû Abdillâh, Siyeru Aʿlâmi'n-Nubelâ, I-XXV, thk. Şuayb el- Arnâvut yönetiminde, y.y., 1405/1985.