Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Bankacılık Serüveni: Denizbank 1937-1939

Yıl 2016, Sayı: 10, 129 - 154, 01.10.2016

Abdulaziz Kardaş

Öz

Cumhuriyet Dönemi’nde yeni devletin kuruluş felsefesine uygun olarak iktisadi kalkınmayı sağlamak amacıyla Denizbank kurulmuştu. Kurulan banka, faaliyetlerin yanında deniz taşımacılığı işleriyle meşgul olan rıhtım, liman, yükleme, boşaltma, gemi kurtarma, iskelelerle şehirler arası yollarda kamyon ve otobüs servislerinin oluşturulması gibi birçok işleri yapmakla görevlendirilmişti. Denizbank, büyük umut ve hedeflerle kurulmuş ve yetkileri geniş tutulmuştu. Ancak, kendisine verilen görev ve yetkileri kullanırken; Satiye Binası’nın alınması, İmpeks Davası, 11 geminin Swan Hunter’e verilmesi ve Almanya’ya sipariş edilen gemilerle ilgili işlemler sırasında yolsuzluklara karıştığı iddialarıyla hakkında soruşturmalar açılmış ve eleştirilere maruz kalmıştı. Bu yargılama süreçlerinde bankanın birçok görevlisi tutuklanmış ve kamuoyunda itibar kaybetmişti. Bu nedenlerle Denizbank, yaklaşık bir buçuk yıllık faaliyetlerinden sonra kapatılmış, görev ve yetkileri yeni kurulan Devlet Denizyolları ve Devlet Limanları isimlerindeki iki genel müdürlüğe devredilmişti.

Anahtar Kelimeler

Denizbank, Satiye Binası, İmpeks, Swan Hunter, yolsuzluk.

A Banking Adventure in the Republican Period: Denizbank 1937-1939

Öz

In the Republican Period, Denizbank was founded in accordance with the new state's founding philosophy in order to ensure economic development. This bank, in addition to all kinds of maritime activities, was authorized for such operations related with marine transportation as dock, port, loading, unloading, salvage, and establishing inter-city bus and truck transportation by the way of piers. The objectives and prospects of the bank were huge, so were its powers. However, after misusing its duties and powers in course of the purchase of Satiye Building, Case of Impex, the bid of 11 ships to Swan Hunter and ships ordered from Germany, the bank was exposed to investigations and criticisms about alleged involvement in corruption. As a result, several bank officers were arrested and the bank lost credibility in the public. For these reasons, Denizbank was closed down after about one and a half year of operations, and its duties and powers were handed over to two newly established headquarters State Maritime and State Port.

Anahtar Kelimeler

Denizbank, Satiye Building, Impeks, Swan Hunter, corruption.

Kaynakça

• BCA, 030.01.83.521.2.
• BCA, 030.10.138.985.18.
• BCA, 030.10.157.101.7.
• BCA, 030.10.157.101.9.
• BCA, 030.18.01.02.75.43.6.
• BCA, 030.18.01.02.82.12.3.
• BCA, 030.18.01.02.82.16.9.
• BCA, 030.18.01.02.83.57.16.
• BCA, 030.18.01.02.86.14.5.
• BCA, 030.18.01.02.86.27.19.
• BCA, 030.18.01.02.88.83.4.
• “Denizbank Ne Gibi İşler Yapmak İçin Kuruluyor?”, Ulus, 4 Sonteşrin/Kasım 1937.
• Afşar, Erkan, “Cumhuriyet Dönemi’nde Van Gölü İşletme İdaresi’nin Kurulması (1928-1930), V. Van Gölü Havzası Uluslararası Sempozyumu, 9-13 Haziran 2009, Van, s.640-648. Ayın Tarihi
• Benice, Etem İzzet, “Denizbank Değil: Rezalet Bankası”, Son Telgraf, 23 Şubat 1939.
• Denizbank Van Gölü Tarifeleri, T.C. İktisat Vekâleti, Tarifeler Bürosu Reisliği Neşriyatı, Ankara 1938.
• Düstur, Üçüncü Tertip, Cilt: 19, Başvekâlet Matbaası, Ankara 1956, s.116- 121.
• Meltem, Naci, “Van Gölü’nde Bir İmar Hareketi”, Arkitekt Dergisi, I-II, S: 133-134, İstanbul 1943.
• Cumhuriyet
• Haber Akşam Postası
• Son Posta
• Son Telgraf
• Tan
• Ulus
• Yeni Saba