Azerbaycan Ağızlarında Kullanılan Yabani Bitki Adlarının Anlamsal Ve Morfolojik İncelenmesi

Yıl 2018, Sayı: 14, 235 - 248, 01.04.2018

Sebine Abid

Öz

Azerbaycan zengin bitki örtüsüne ve dünyada nadir türleri bulunan bitkilere sahip bir ülkedir. Azerbaycan bölgesi coğrafi yapısına göre hem tarım havzalarından hem ormanlardan oluştuğu için meyve, sebze adlarının yanı sıra yabani bitki, çiçek, ağaçların da ayrı adlar aldığı görülebilir. Azerbaycan ağızlarında kullanılan bitki adları yazı dilinden farklı şekilde adlandırılmıştır. Bu alandaki terimlerin çokluğu, hemen her ağızda aynı bitkinin farklı kelimelerle adlandırılmasından kaynaklanmaktadır. Adlandırma dildeki düzenin ilk aşamasıdır. Varlıkları birbirinden ayırt etmek için adlandırmak gerekir. Bu çalışmada yabani bitki adları öncelikle anlam bilimi açısından değerlendirilmiş ve çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Azerbaycan ağızlarında yabani bitki adları anlamsal işaretleme yöntemiyle organ adları, koku adları, şahıs adları, renk adları, hayvan adları gibi özelliklerden yararlanılarak adlandırılmıştır.Morfolojik sınıflandırmada ise bir yabani bitkinin kök halindeki bir kelimeden, çeşitli ekler veya tamlamalardan oluşarak adlandırılışı yer almaktadır. Yabani bitki adları yenilebilen yabani bitki adları ve yabani şifalı bitki adları şeklinde türlere ayrılarak çalışmada gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan Ağızları, Yabani bitki adları, Anlamsal, Morfolojik

SEMANTIC AND MORPHOLOGICAL EXAMINATION OF WILD PLANT NAMES USED IN AZERBAIJAN DIALECTS

Öz

Azerbaijan is a country with rich plants and plants with rare species in the world. As Azerbaijan region is composed of both agricultural basins and forests according to its geographical structure, it can be seen that wild plants, flowers, trees as well as names of fruits and vegetables also have different names. The names of plants used in Azerbaijani dialects are named different from the written language. The multiplicity of terms in this area is due to the fact that in almost every dialects the same plant is named differently. The naming is the first step of the order of language. It is necessary to name assets in order to distinguish them from each other. In this study, wild plant names were first evaluated in terms of semantics and various classifications were being made. In Azerbaijan dialects, wild plant names are named by using semantic marking methods such as organ names, scent names, person names, color names, animal names. In the morphological classification, the name of a wild plant consists of a word in root form, consisting of various suffixes or phrases. Wild plant names have been shown to work by separating species in the form of renewable wild plant names and wild herbal plant names.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan Dialects, Wild Plant Names, Semantic, Morphological

Kaynakça

• Ali Akar, "Ağız Sözlükleri: Yöntem ve Sorunlar II", Turkish Stu- dies - Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Volume 4/8, 2009, s. 219
• B. E. Budagov, Azerbaycan Tebieti, Bakü: 1980, s.1.
• Doğan Aksan, Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: AÜDTCF Yayınları, 1978, s. 99.
• E. Abdullayev, Y. Seyidov, A. Hesenov, Müasir Azerbaycan Dili (Sintaksis), Bakü: Şerg- Gerb, 2007, s. 48-49.
• İ. A. Demirov, D. Y. Hüseynov, C. Z. Şükürov, Bitkiler ve Teba- bet, Bakü: Gençlik, 1992, s.3-4.
• İ.D. Mustafayev, M.E. Gasımov, Azerbaycanın Faydalı Bitki Ser- vetleri, Bakü: Azerneşr, 1992, s.3-4.
• İlhan Uçar, “Kavram-Çağrışım-Kelime” Bağlamında Bitki Adla- rına Anlam Bilimsel Bir Yaklaşım”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, volume 8/1 winter 2013, Ankara-Turkey p. 2673.
• Seyfettin Altaylı, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü-I, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1994, s.139.
• Zafer Önler, XIV.-XV. yüzyıl Tıp Metinlerinde Türkçe Bitki Adları, Kebikeç, 18, 2004, s. 280.