Muhammed Hüseyin Şehriyar’ın Haydar Baba’ya Selam Manzumesinde Yurt ve Tabiat Sevgisi

Yıl 2018, Sayı: 15, 149 - 169, 01.07.2018

Nergiz Gahramanlı

Öz

Muhammed Hüseyin Şehriyar, hem Azerbaycan hem Fars edebiyatında varlığını gösteren Türk şairidir. Eserlerini ilk önce Farsça yazan şair, annesinin isteği üzerine meşhur Haydar Baba’ya Selam adlı Türkçe manzumesini yazmıştır. Bu manzume, Türkçe kaleme aldığı eserler arasında büyük önem arz etmektedir. Okuyan herkesin etkilendiği ve kendi yaşamından izler bulduğu şiir, şairin ününe ün katmıştır. Haydar Baba bir dağ adıdır. Dağa seslenen şair, şiirde tabiatı, yurdunu, annesini, babasını, akrabalarını, bayramları, eğitimi kısacası, acı, tatlı çocukluk yıllarını kaleme alır. Hasretini, hüzün dolu hatıralarını beş mısralık kıtalarla dile getirir. Manzume iki bölümden ibarettir. Birinci bölüm Tahran’da, ikinci bölüm Tebriz’de yazılır. İki bölümde de şair çocukluk yıllarının aziz hatıralarını canlandırır. Bu çalışmada, Haydar Baba’ya Selam manzumesinde çokça yer alan yurt ve tabiat sevgisi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Şehriyar, Haydar Baba’ya Selam, manzume, şiir, yurt, tabiat, dağ.

Love for Homeland and Nature in the Poem by Mohammad Hossein Shahriar for Sending His Regards to the Father Haydar

Öz

Mohammad Hossein Shahriar is the Turkish poet who is popular both in Azerbaijani and Persian literature. The poet who wrote his poems in Persian first wrote his famous Turkish poem Sending My Regards to the Father Haydar upon his own mother’s request. This poem has a prominent place among the Turkish poems that he wrote. This poem which impresses each person who reads it and reminds them of a similar moment in their lives made the poet even more popular. The Father Haydar is a name of a mountain. In this poem, the poet addresses the mountain and focuses on nature, his homeland, mother, father, relatives, religious festivals, education; briefly his sweet and bitter childhood memories. He expresses his longing, sad memories in verses of five lines. The poem comprises two sections. The first section was written in Tehran and the second section was written in Tabriz. The poet highlights the precious memories of his childhood years in both sections. The love for homeland and nature which is frequently underlined in the poem Sending My Regards to the Father Haydar are emphasized in this study.

Anahtar Kelimeler

Shahriar, Sending My Regards to the Father Baba, poem, poetry, homeland, nature, mountain.

Kaynakça

• Akpınar, Yavuz (1994), Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Almaz, Hasan (1997), “Şehriyar’ın Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinin Özellik- leri”, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Ateş, Ahmed (1964), Şehriyar ve Haydarbaba’ya Selâm, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Azerbaycan Lüğeti (2006), Haz. Ağamusa Ahundov, C. 4, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası, Bakı: Şerg Gerb.
• Azerbaycan Sovyet Ansiklopedisi (1987), Cilt 10, Bakı, ss.525-526
• Budagov, Budag (1998), Şehriyarın “Heyderbabaya Salam” Poemasında Tebiet”, Bakı: Oğuzeli.
• Cafərоğlu, Ahmet (1964), “Şair Şehriyar”, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi 1, ss. 133-141.
• Ercilasun, Ahmet B. (1998), Türk Dünyası Üzerine İncelemeleri, Ankara: Akçağ Yay.
• Ergin, Muharrem (1971), Azeri Türkçesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Fuad, Esmira (2014), Muhammed Hüseyin Şehriyar Yaşamı, Edebi Çevresi ve Eserleri, Çev: Metin Özer, İstanbul: Peon Kitap.
• Gedikli, Yusuf (1997), Şehriyar ve Bütün Türkçe Şiirleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gökşen, Cengiz ve Rukiye Gökşen (2016), “Dağ”ın Türkülere Mitik Bir Öge Olarak Yansıması” Atatürk Üniversites, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, Erzurum, ss.1599-1618
• Karayev, Yaşar ve Yavuz Akpınar (2010), “Şehriyâr, Mehemmed Hü- seyin, Azerbaycan ve Fars Edebiyatı Şairi”, İslâm Ansiklopedisi, C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., ss. 471-472.
• Kuliyev, Elman (2004), Şehriyar Poeziyası ve Milli Tekâmül, Bakı.
• Memmedova, Ruhengiz (2015), “M.Şehriyarın ‘Heyderbabaya Salam’ Poemasında Müellifin Tebiet Hadiselerine Bedii-Emosional Mü- nasibeti”, Uluslararası Sempozyum “Azerbaycanşinaslık: Geçmişi, Bu- günü ve Geleceği”, Kars: Kafkas Üniversitesi, ss. 585-591
• Özkan, İsa (2006), “Şehriyar’ın Şiirlerindeki Kültür Değerleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20, ss. 143-151.
• Rizvanov, Nazım (1983), Mehemmed Hüseyn Şehriyar Yaradıcılığında Vetenperverlik; aktaran Esmira Fuad (2014), Muhammed Hüseyin Şehriyar Yaşamı, Edebi Çevresi ve Eserleri, Çev: Metin Özer, İstan- bul: Peon Kitap.
• Sarıçiçek, Mümtaz (2008), “Şehriyar’a Selam Haydar Baba’ya Selam’ın Ontolojik Tahlili”, Turkish Studies. 3/7: 580-591.
• Şehriyar, M. Hüseyin (1332), Heyder Baba’ya Salam, Tebriz: Çalhaniya. Ziba, aktaran Elman Kuliyev, (2004), Şehriyar Poeziyası ve Milli Tekâmül, Bakı.
• Şehriyar, M. Hüseyin (1981), Aman Ayrılıg, Haz. G. Begdili ve H. Memmedzade, Bakı.
• Şehriyar, M. Hüseyin (2002), “Sözbaşı”, Heyder Baba’ya Salam, Haz. Dursun Yıldırım, Ankara: TDK Yay.
• Şehriyar, M. Hüseyin (2005), Seçilmiş Eserleri, Haz. N. Rizvan, H. Kuli- yeva, İ. Garibov, Ön Söz: Bekir Nebiyev, Bakı: Avrasiya Press.