Rize’de Kurulan Belediye Teşkilatlarının Tarihçesine Genel Bir Bakış

Yıl 2018, Sayı: 15, 209 - 231, 01.07.2018

Sinan Başaran

Öz

Çalışma, Rize’de kurulan belediye teşkilatlarını konu almaktadır. Rize’de üçü Osmanlı döneminde, on sekizi Cumhuriyet döneminde olmak üzere toplam yirmi bir belediye teşkilatı kurulmuştur. 1580 Sayılı Kanun’a göre belediye kurulabilmesi için yeterli nüfus şartını sağlamayan üç merkezde belediye teşkilatı ancak bu merkezler ilçe olduktan sonra kurulabilmiştir. Merkeze yakın köylerin katılımıyla pek çok ilçe ve belde de zamanla belediye sınırları genişlemiştir. Daha sonra nüfusu iki binin altına düşen Gündoğdu, Güneyce ve Yolbaşı belediyeleri kapanmıştır. Günümüzde vilayette biri il, on biri ilçe ve altısı belde belediyesi olmak üzere toplam on sekiz belediye teşkilatı faal olarak bulunmaktadır. Birinci ve ikinci el kaynaklardan yararlanılarak hazırlanan bu çalışmada; Rize’de ki belediye teşkilatlarının kuruluş süreçleri ve kuruluş tarihleri ile ilgili eksikliklerin giderilmesi ve hatalı bilgilerin düzeltilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rize, Pazar, belediye, idari yönetim, teşkilat, tarih.

A General Outlook on the History of Municipal Organizations Established in Rize

Öz

The present study covers municipal organizations established in Rize. A total of twenty municipalities were established in Rize. Three of them were established in the Ottoman period and the rest were established in the Republican period. Municipal organization in three centers which could not provide sufficient population for the establishment of municipality according to the Law No. 1580 was established only after these centers became districts. With the involvement of the villages close to the center, municipal borders of many districts and towns expanded over time. Gündoğdu, Güneyce and Yolbaşı municipalities whose population had fallen below two thousand were closed down. Today, there are a total of 18 active municipal organizations. One of them is a province municipality, eleven of them are district municipalities, and the rest are town municipalities. In this study, which was prepared by using primary and secondary sources, it is aimed to eliminate deficiencies related to establishment processes and establishment dates of municipal organizations in Rize and to correct erroneous information.

Anahtar Kelimeler

Rize, Pazar, municipality, administrative management, organization, history.

Kaynakça

• Fon Kodu: DH.UMVM Dosya No: 86.63.1 Belge No: 2
• Fon Kodu: 30.10.0.0 Yer No: 82.539.13 Belge No: 1
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 69.7.13 Belge No: 3
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 211.4.15 Belge No: 1
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 235.37.17 Belge No: 2
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 235.37.18 Belge No: 1
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 236.2.10 Belge No: 7
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 239.24.16 Belge No: 7
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 243.8.14 Belge No: 6
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 243.8.15 Belge No: 6
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 248.36.1 Belge No: 3
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 248.36.2 Belge No: 9
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 247.35.19 Belge No: 3
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 250.8.11 Belge No: 7
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 250.9.5 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 254.43.21 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 276.19.3 Belge No: 5
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 281.8.1 Belge No: 12
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 304.13.9 Belge No: 6
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 308.38.1 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 323.39.6 Belge No: 7-8
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 327.16.11 Belge No: 7
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 335.22.16 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 340.46.21 Belge No: 5
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 355.25.5 Belge No: 5
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 361.7.20 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 362.9.13 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 362.11.4 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 376.16.12 Belge No: 4
• Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 345.24.16 Belge No: 4
• Fon Kodu: 490.1.0.0 Yer No: 182.728.1 Belge No: 46
• Fon Kodu: 490.1.0.0 Yer No: 512.2057.1 Belge No: 2-3
• Sayı: 108 Tarih: 21 Ocak 1960
• Sayı: 1471 Tarih: 14 Nisan 1930
• Sayı: 6635 Tarih: 18 Haziran 1947
• Sayı: 5800 Tarih: 5 Eylül 1944
• Sayı: 6047 Tarih: 3 Temmuz 1945
• Sayı: 7433 Tarih: 15 Şubat 1950
• Sayı: 8144 Tarih: 28 Haziran 1952
• Sayı: 8307 Tarih: 13 Ocak 1953
• Sayı: 8311 Tarih: 17 Ocak 1953
• Sayı: 8345 Tarih: 26 Şubat 1953
• Sayı: 8349 Tarih: 3 Mart 1953
• Sayı: 8487 Tarih: 18 Ağustos 1953
• Sayı: 8655 Tarih: 11 Mart 1954
• Sayı: 8657 Tarih: 13 Mart 1954
• Sayı: 8857 Tarih: 19 Kasım 1954
• Sayı: 8859 Tarih: 22 Kasım 1954
• Sayı: 8968 Tarih: 30 Mart 1955
• Sayı: 8978 Tarih: 11 Nisan 1955
• Sayı: 9196 Tarih: 2 Ocak 1956
• Sayı: 10460 Tarih: 18 Mart 1960
• Sayı: 11703 Tarih: 14 Mayıs 1964
• Sayı: 11886 Tarih: 19 Aralık 1964
• Sayı: 12441 Tarih: 2 Kasım 1966
• Sayı: 13097 Tarih: 10 Ocak 1969
• Sayı: 13541 Tarih: 7 Temmuz 1970
• Sayı: 13776 Tarih: 12 Mart 1971
• Sayı: 14478 Tarih: 16 Mart 1973
• Sayı: 21054 Tarih: 17 Kasım 1991
• Sayı: 21427 Tarih: 6 Aralık 1992
• Sayı: 21494 Tarih: 12 Şubat 1993
• Sayı: 21608 Tarih: 15 Haziran 1993
• Sayı: 21805 Tarih: 31 Aralık 1993
• Sayı: 23574 Tarih: 5 Ocak 1999
• Sayı: 24034 Tarih: 29 Nisan 2000
• Sayı: 28369 Tarih: 30 Temmuz 2012
• Sayı: 28489 Tarih: 6 Aralık 2012
• Sayı: 29871 Tarih: 28 Ekim 2016 Rize
• Sayı: 44 Tarih: 16 Haziran 1932 Zümrüt Rize
• Sayı: 777 Tarih: 22 Ocak 1954
• Sayı: 411 Tarih: 15 Şubat 1953
• Sayı: 418 Tarih: 22 Şubat 1953 3.
• Rize Merkez İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı. Görüşme 12 Aralık 2017.
• Ak, Orhan Naci. Rize’nin Yönetim Tarihi. Rize: Çınar Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları, 2008.
• Akgündüz, Ahmed. Osmanlı Devletinde Belediye Teşkilâtı ve Belediye Kanunları. İstanbul: OSAV, 2005.
• Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. 21.10.1945 Genel Nüfus Sayımı. (t.y.).
• Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü. 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. (t.y.).
• Başbakanlık İstatistik Umum Müdürlüğü. 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. Ankara, 1954.
• Bostanoğlu, Özer. “Türk Belediyeciliğinde Güncel Tarihsellik”. Amme İdaresi Dergisi 23, sy. 2(1990): 75-93.
• Dâhiliye Vekâleti Nüfus Müdüriyeti Umumiyesi. Son Teşkilat-ı Mülki- ye’de Köylerimizin Adları. İstanbul: Nüfus Müdüriyeti Umumiyesi Yayınları, 1928.
• Devlet Salnamesi 1926-1927. (t.y.).
• Ergin, Osman Nuri. Mecelle-i Umûr-ı Belediye. 5 cilt, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 1995.
• Ergin, Osman Nuri. İstanbul Şehreminleri. Haz. Ahmed Nezih Galitekin, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Baş- kanlığı, 1996.
• Eryılmaz, Bilal. Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
• Güneyce Belediyesi. Güneyce Belediye Başkanlığı Bülteni 2, sy. 12(2006): 12.
• “Köy kanunu lâyihası ve Adalet Komisyonu düşüncesiyle içişleri Ko- misyonu raporu”. TBMM Tutanak Dergisi. Dönem 9, C. 22, Birle- şim https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09 / c022/ tbmm09022086.pdf. 348-374. Url:
• Ortaylı, İlber. Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2000.
• Pazar İlçesi. Ankara Pazarlılar Kültür ve Dayanışma Derneği. 2006.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet. Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Tavukçuoğlu, Hakan Şeker. Her Yönüyle Güneysu Rize. İstanbul: Gü- neysu Sosyal Dayanışma ve Kültür Derneği Yayınları, 1996.
• Trabzon Vilayet Salnamesi. C.1, Trabzon: Trabzon Vilayet Matbaası, 1286.
• Trabzon Vilayet Salnamesi. C. 2, Trabzon: Trabzon Vilayet Matbaası, 1288.
• Trabzon Vilayet Salnamesi. C.13, Trabzon: Trabzon Vilayet Matbaası, 1305.
• Topuz, Ali. Ali Topuz Anlatıyor -I- Değişimi Yaşamak (1932-1972). Söyle- yişi, Hikmet Bila, İstanbul: Doğan Kitap, 2011.
• Yazıcı, Hamdi. Fındıklı ve Çevresi, Karadeniz Matbaası. 1984.
• Yörükoğlu, Fuat. “Türk Belediyeciliğinin Gelişim Süreci”. Mevzuat Dergisi, https://www.mevzuatdergisi.com/2009/03a/02.htm. 135,(2009). Url: 5.
• “Belediye Tarihi”. Erişim 17 Aralık, 2017.
• http://www.camlihemsin.bel.tr/sayfa/belediye-tarihi/85.
• “Çayeli Belediyesi Eski Başkanlarımız”. Erişim 12 Aralık, 2017.
• https://www.cayeli.bel.tr/tr/186/KURUMSAL/ESKI-BASKANLAR.
• “Çaykent Belediyesinde Devir Teslim Yapıldı. Son güncelleme 12 Ara- lık Belediyesinde-Devir-Teslim-Yapildi-12.html.
• “Eski Başkanlar”. Erişim 16 Aralık, 2017.
• http://www.ardesen.bel.tr/Kurumsal/eski-baskanlar.html.
• “Eski Başkanlar”. Erişim 17 Aralık, 2017.
• http://www.buyukkoy.bel.tr/Kurumsal/eski-baskanlar.html.
• “Eski Başkanlar” Erişim 17 Aralık, 2017.
• http://www.iyidere.bel.tr/eskibaskanlar.
• “Eski Başkanlarımız”. Erişim 16 Aralık, 2017.
• http://www.hemsin.bel.tr/Sayfa/Eski-Baskanlarimiz-55.html.
• “Karal’dan Önemli Açıklamalar”. Erişim 17 Aralık, 2017.
• http://www.gelisimtv.com.tr/m/?id=3077.
• “Kasarcılar Köyü Çaykent Belediyesi’ne “evet” dedi”. Erişim 18 Ara- lık, caykent-belediyesine-evet-dedi-88132.
• “Kendirli Belediyesi Giriş Sayfası” Erişim 18 Aralık, 2017.
• https://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye_secimsonuclari.ph p?yil=1968&belediyeid=127302.
• “Kuruluştan Günümüze Başkanlarımız”. Erişim 16 Aralık, 2017.
• http://www.kalkanderehaber.com/kalkandere/-kurulustan- gunumuze-beledi ye-baskanlarimiz-/2203.
• “Madenli Belediyesi Giriş Sayfası”. Erişim 18 Aralık, 2017.
• https://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye_secimsonuclari.ph p?yil=1977&belediyeid=127291.
• “Mahalle Muhtarları”. Erişim 12 Aralık, 2017. http://www.pazar.bel.tr/tr/Icerik.ASP?ID=76.
• “Muradiye Belediyesi Giriş Sayfası”. Erişim 18 Aralık, 2017.
• https://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye_secimsonuclari.ph p?yil=1994&belediyeid=127361.
• “Mülki İdare Birimleri”. Erişim 18 Aralık, 2017.
• https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx.
• “Tarihçe”. Erişim 18 Aralık, 2017.
• http://www.caykent.bel.tr/Kurumsal/Tarihce-742.html.
• “Tunca Belediyesi Giriş Sayfası”. Erişim 18 Aralık, 2017.
• https://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye_baskanlar.php?bel ediyeid=127343.