Helal Turizm Alanının Bibliyometrik Profili

Yıl 2018, Sayı: 15, 389 - 408, 01.07.2018

Metin Sürme Atınç Olcay Güray Karaçil

Öz

Seyahat ve turizm faaliyetleri, İslam dininin kutsal kitabı Kur’an-ı Kerimde ve dinin peygamberi Hz. Muhammed s.a.v. sünnetinde helal olan şeyler içinde yer almakla kalmamış aynı zamanda teşvik edilmiştir. Başka bir ifade ile İslam, Müslümanları seyahat etmeye teşvik eden bir barış dinidir. Bu noktada dünyada yaklaşık 1.6 milyarın üzerinde Müslüman olduğu düşünüldüğünde, İslami turizm kavramının gelişmesi oldukça önem taşımaktadır. Bu kapsamda İslami esaslara göre hizmet veren turizm işletmelerinin varlığı helal turizm olarak adlandırılmıştır. Gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı, ulusal ve uluslararası alanlarda yayınlanan helal turizm konusunda yapılan araştırmaları incelemek ve genel eğilimlerini ortaya çıkarmaktır. Bu kapsamda helal turizm alanında yayımlanmış ulusal ve uluslararası 50 çalışmanın olduğu görülmüştür. Söz konusu bu çalışmalar dil, tür, yayımlandığı yıl, yazar sayısı, yöntemi, veri toplama araçları, örneklem özellikleri ile veri analiz teknikleri açısından incelenmiştir. Araştırma sonucunda çalışmalarda nicel yöntemlerde Likert tipi ölçeklerin sıklıkla kullanıldığı ve alan yazın yönteminde ise dokümanlardan yararlanıldığı görülmüştür. Bununla beraber helal turizm kapsamında gerçekleştirilen bu çalışmalarda toplam 6752 örneklem kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İslamiyet, seyahat, turizm, helal turizm, bibliyometri.

Bibliyometric Profile of Halal Tourism Literature

Öz

Islam is a religion of peace that encourages Muslims to travel. At this point it is thought that there are over 1.6 billion Muslims in the world, the development of Islamic tourism concept is very important. In this context, according to Islamic principles tourism enters preserving is called halal tourism. The aim of this study is to examine national and international halal tourism researches and to reveal general trends. Within this scope, it is seen that there are 50 national and international Works published in the field of halal tourism. In particular, these studies were examined in terms of language, genre, year of publication, number of authors, methods, data collection tools, sample characteristic sand data analysis techniques. As a result of the research, it was seen that Likert type scales were frequently used in quantitative methods and documents were used in the literature method. However, a total of 6752 samples were used.

Anahtar Kelimeler

Islam, travel, tourism, halal tourism, bibliometry.

Kaynakça

• Ahmad, A. N., Rahman, R. A., Othman, M., & Abidin, U. F. U. Z. (2017). Critical Succes Factors Affecting the İmplementation of Halal Food Management Systems: Perspective of Halal executi- ves, Consultants and Audiotors, Food Control, 74, 70-78.
• Albayrak, A. (2013). Kış Turizmi Turistlerin Seyahat Motivasyonları, K. Ünlüören (Ed.), 14. Ulusal Turizm Kongresi (s.144), Kayseri, De- tay Yayıncılık.
• Aktaş, C. (2005). Türkiye’nin Turizm Gelirlerini Etkileyen Değişkenler İçin Uygun Regresyon Denklemlerinin Belirlenmesi, Doğuş Üni- versitesi Dergisi, 6(2), 163-174.
• Akyol, M. ve Kılınç, Ö. (2014). Internet and Halal Tourism Marketing, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/8, ss. 171-186.
• Akova, İ. (2000). Alternatif Turizm Olanaklarımız, Coğrafya Dergisi, (8), 74.
• Arpacı, Özgür. ve Batman, O. (2015). Helal Konseptli Otel İşletmeleri- nin Yüksek ve Düşük Sezonda Algılanan Hizmet Kalitesinin Müş- teri Sadakati ve Müşteri Değeri Üzerine Etkisi, Seyahat ve Otel İş- letmeciliği Dergisi, 12(3), ss. 73-86.
• Arpacı, Ö., Uğurlu, K. ve Batman, O. (2015). Helal Konseptli İşletmele- rine Yönelik Yapılan Müşteri Şikâyetleri Üzerine Bir araştırma, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11). 181-198
• Bahar, O. ve Kozak, M. (2008). Turizm Ekonomisi, 2. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Battour, M. ve Ismail, M. N. (2016). Halal Tourism: Concepts, Practises, Challenges and Future, Tourism Management Perspectives, (19), 150-154.
• Boran, Mustafa. (2016). Hanefi Mezhebinde Yiyecek ve İçeceklerde Helallik Ve Haramlık Ölçüleri, Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Boğan, E., Batman, O. ve Sarıışık, M. (2016). Helal Turizmin Kavramsal Çerçevesi ve Türkiye’deki Uygulamalar Üzerine Bir Değerlen- dirme, 3. International Congress of Tourism & Management Re- searches.
• Çallı, İ. D. (2014). Etnik Pazarlamada Helal Kavramının Kullanımı ‘’Almanya’da Yayınlanan gıda Reklamları Üzerine Bir İnceleme’’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 43-56.
• Çelik Uğuz, S. (2011). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Burhani- ye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli, Marmara Coğrafya Dergisi, (24), 333.
• Değer, M. K. (2006). Turizme Ve İhracata Dayalı Büyüme: 1980-2005 Türkiye Deneyimi, İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 67-86.
• Demirkol, Ş. ve Oktay, K. (2004). Turizm Politikalarına Alternatif Yak- laşımlar, Birinci Baskı, Sakarya Kitapevi, Sakarya. Diyanet (2017).Kur’an-ı Kerim’de http://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf#/kuran-meal-2/fatiha suresi-1/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1, Erişim Tarihi: 13.01.2017.
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de İslami Turizm’in Gelişimi: 2002–2009, Political Economy, Crisis And Development (Politik İktisat, Kriz Ve Kalkınma), s.s.471-478.
• Düzgüneş, E. ve Demirel, Ö. (2013). Maçka Bölgesinin Alternatif Tu- rizm Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(7)
• Ece, H. K. (2000). İslam’ın Temel Kavramları, 1. Baskı, Beyan Yayınları. İstanbul.
• Emekli, Gözde. (2005). Avrupa Birliği’nde Turizm Politikaları ve Tür- kiye’de Kültürel Turizm, Ege Coğrafya Dergisi, 14, ss. 99-107.
• Eren, İ. (2016). Kur’an’da Turizm: Doğal ve Tarihi Mekânların Önemi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(15), ss. 96-106.
• Esposito, J. L. (2011). Islam The Straight Path, Five Edition, USA, Oxford University Press.
• Farouk, M. M., Pufpaff, K. M. ve Amir, M. (2016). Industrial Halal Meat Production and Animal Welfare: A Review, Meat Science, 120, 60-70.
• Fuseini, A., Knowles, T. G. Hadley, P. J. ve Wotton, S. B. (2016). Halal Stunning and Slauhter: Criteria for The Assessment of Dead Animals, Meat Science, 119, 132-137.
• Fuseini, A., Wotton, S. B., Hadley, P. J. ve Knowles, T. G. (2017). The Perception and Acceptability of Pre-Slaughterand Post-Slaughter Stunning for Halal Production: The Views of UK Islammic Scho- lars and Halal Consumers, Meat Science, 123, 143-150.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G., ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de Eğitim Teknolojileri Araştırma- larındaki Eğilimler: 2000-2009 Dönemi Makalelerinin İçerik Ana- lizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 177- 199.
• Guillaume, A. (2014). The Life Of Muhammad, Seven Edition, Oxford University Press, USA.
• Gülbahar, O. (2009). 1990’lardan Günümüze Türkiye’de Kitle Turizmi- nin Gelişimi ve Alternatif Yönelimler, Süleyman Demirel Üniver- sitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14(1), 162.
• Güzel, Ö. (2011). Türkiye’de İç Turizm Pazarı Analizi ve Pazarı Can- landırmaya Yönelik Alternatif Turizm Olanakları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8(16) 140.
• İçöz, Orhan. (2005). Turizm Ekonomisi, 3. Baskı, Turhan Kitapevi, Ankara.
• İslamoğlu, İ., İmamoğlu, A. ve Çavuşoğlu, G. (2014). Verçenik Yaylası- nın Alternatif Turizmi ve Rekreasyon Faaliyetlerinin Belirlenmesi, International Journal of Science Culture and Sport (2).
• Kara, O., Çömlekçi, İ. ve Kaya, V. (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler İle İlişkisi: Türkiye Örneği, Ekono- mik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(8), 75-100.
• Kaşlı, M., İlban, M. O. ve Şahin, B. (2009). Modern Pazarlama Stratejile- ri: AB ve Türk Turizmi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 79-98.
• Kırca, C. (1986). İslam Açısından Turizm Olayı, Diyanet Dergisi, 12(2), ss. 47-58.
• Kızılgöl, Ö. ve Erbaykal, E. (2008). Türkiye’de Turizm Gelirleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-260.
• Koçyiğit, T. (1967). Hadis Usulü, 1. Baskı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Kurtoğlu, R. ve Çiçek, B. (2013). Tüketicilerin Helal Ürünler Hakkın- daki Algılama, Tutum ve Beklentilerini Tespit Etmeye Yönelik Bir araştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bi- limler Fakültesi Dergisi, 8(3), 181-205.
• Küçük, M. A. (2013). Din- Turizm İlişkisi Çerçevesinde Yahudilikte, Hristiyanlıkta ve İslamiyet’te Hac Uygulamasına Genel Bakış, Di- ni Araştırmalar, 16(42) ss. 101-128.
• Lubis, H. N., Naim, N. F. M., Alizul, N. N. ve Ahmed, M. U. (2016). From Market to Food Plate: Curent Trusted Technology and İn- novations in Halal Food Analysis, Trends in Food Science & Technology, 58, 55-68.
• Macit, Y. (2002). Yiyecek-İçeceklerde Haram-Helalliğin Kriteri Ve Bu Konuda Arap Kültürünün Etkisi, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergi- si, 2, 265-271.
• Mohsin, A., Lengler, J. ve Chaiya, P. (2017). Does Travel İnterest Medi- ate Between Motives And İntentionto Travel? A Case Of Young Asian Travelers, Journal Of Hospitality And Tourism Manage- ment, 31, 36-44.
• Mohsin, A.,Ramli, N. ve Alkhulayfi, B. A. (2016). Halal Tourism: Emerging Opportunities, Tourism Management Perspectives, 19, 137-143.
• Oflaz, Musa. (2015). Turistik Ürün Çeşidi Olarak Helal Turizm Kon- septi Uygulayan Konaklama Tesislerinde Müşteri Algıları, Yük- sek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Okuyucu, A. ve Somuncu, M. (2013). Türkiye’de İnanç Turizmi: Bu- günkü Durum, Sorunlar ve Gelecek, Kar, M. (Ed.). International Conference on Religious Tourismand Tolerance, (s.627-643), Necmettin Erbakan University, Konya.
• Özdemir, İ. M. (2012). Turizmde Yeni Bir Pazar Bölümü Olarak İslami Turizm: Dindar Müslüman Turistler ve İslami Otellere Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıke- sir.
• Özdemir, M. (2015). Uluslararası Helal Ürün Ekonomisi Sempozyu- mu, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(31), 221- 237.
• Pamukçu, H. ve Arpacı, Ö. (2015). Helal Konseptli Otel İşletmeleri: Türkiye’deki Mevcut Durum Üzerine Bir Araştırma, Oktay, K., Avcı, M., Tanrısever, C., Aydoğdu, A., Pamukçu, H. (Ed.), 1. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Sempozyumu, (s. 319-331), Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• Park, S., Kim, J-K., Lee, H. S., Jeong, S. W. ve Shim, Y. S. (2016). Deter- mination of Five Alcohol Compounds in Fermented Korean Fo- ods Via Simple Liquid Extraction With Dimethly Sulfoxide Fol- lowed by Gas Chromatography Mass Spectrometry for Halal Food Certification, LWT- Food Science and Technology, 74, 563- 570.
• Razzaq, S., Hall, C. M. ve Prayag, G. (2016). The Capacity of New Zea- land to Accommodate the Halal Tourism Market – Or Not, Tou- rism Management Perspectives, (18), 92-97.
• Sarıışık, M. ve Pamukçu, H. (2016). Helal Turizm Kavramı ve Gelişimi Üzerine Genel Bir Değerlendirme, Ozan, B. (Ed.). 17. Ulusal Tu- rizm Kongresi, (s, 99-109), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Seyidov, İ. (2015). Tüketicilerin Davranışlarında Şekillendirici Bir Fak- tör Olarak İslami Bağlılık, Selçuk İletişim, 9(1), 388-409.
• Süt, A. (2014). İslam ve Turizm İlişkisi, Turkish Studies, International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9/11, ss, 479-497.
• Şahiner, T. (2012). İnanç Turizmi Potansiyeli ve Halkın İnanç turizmine Bakışı Açısından Karaman, Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Türk Dil Kurumu (2016) Helal Kavramı, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts &guid=TDK.GTS.5878bc89665785.75589369 Erişim Tarihi: 05.12.2016.
• Tekin, Ö. A. (2014). İslami Turizm: Dünyadaki ve Türkiye’deki Genel Durum Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), s. 750-766.
• Tekin, Ö. A. ve Yılmaz, E. (2016). İslami Turizm Konseptinde Hizmet Veren Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42). 2046-2058.
• Tekle, Ş., Sağdıç, O., Nursaçan, Ş., Yetim, H. ve Erdem, M. (2013). Ülkemizde ve Dünyada Helal Gıda Hususunda Karşılaşılan Prob- lemler, Avrupa Birliği ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 1-6.
• Terzi, H. ve Altunışık, R. (2016). Müslüman Tüketicilerin İsraf Kavra- mına Bakışı, Katar ve Endonezya Ölçeğinde Kültürlerarası Bir Mukayese, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(2), 86- 103.
• Topay, M. ve Parladır, M. Ö. (2015). Isparta İli Örneğinde CBS Yardı- mıyla Alternatif Turizm Etkinlikleri İçin Uygunluk Analizi, Tarım Bilimleri Dergisi, (21).
• Topçuoğlu, M. ve Özkul, B. (2014). Rekabet Hukuku Özellikle Haksız Rekabet Açısından Helal Gıda Sertifikası, Süleyman Demirel Üni- versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-26.
• Turan, E. (2012). Türkiye’de Yabancı Turizm Talebini Artırmada İnanç Turizminin Yeri ve Önemi, Uzmanlık Tezi, Kültür ve Turizm Ba- kanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ünlüören, K., Tayfun, A. ve Kılıçlar, A., (2010). Turizm Ekonomisi, 2. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Varlı, M. (2011). İslam’a Göre Haram Davranışlar, İkinci Baskı, İstan- bul, Ensar Neşriyat.
• Yener, D. (2011). Tüketicilerin Helal Sertifikalı Ürünlere Karşı Tutum- larını Etkileyen Faktörler Ve Risk Algısı, Doktora Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Yıldız, Z., Kaygısız, A. D. ve Memişoğlu, D. (2014). Göller Bölgesi ve Prizren Bölgesi için Bölgesel Dengesizlikleri Gidermede Alternatif Turizm Potansiyelinin Araştırılması, Karşılaştırılması ve Model- lendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bi- limler Fakültesi Dergisi, 19(2), 160.
• Yılmaz, H. (2014). Eskişehir’in Biricik Destinasyon Önerisi: Endüstriyel Miras, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte- si Dergisi, 29 (2)
• Zehra, M. E. (2010). İslam Hukukunda Suç ve Ceza, (Çev. İbrahim Tüfekçi). Birinci Baskı, Kitapevi, İstanbul.