Türkiye’de Biyoloji Alanındaki Kavram Yanılgıları ile İlgili Yapılan Makalelerin İçerik Analizi

Yıl 2018, Sayı: 15, 499 - 521, 01.07.2018

Şeyda Gül Esra Özay Köse

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de 2000-2017 yılları arasında biyoloji eğitimi alanında yapılan ‘kavram yanılgıları’ ile ilgili araştırmaları bir içerik analizi yoluyla incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, 2000-2017 yılları arasında Türkiye’de yayımlanan biyoloji ile ilgili kavram yanılgıları çalışmalarından 74 çalışma incelenmiştir. Makalelerin incelenmesinde Gül ve Sözbilir 2015 tarafından biyoloji eğitimi araştırmalarına uygun olarak düzenlenen makale sınıflama formundan yararlanılmıştır. Buna göre, araştırmacılar tarafından makaleler bu form yardımıyla içerik analizine tabi tutulmuş ve elde edilen veriler bir veri tabanına kaydedilmiştir. Çalışma sonucunda biyoloji eğitimindeki kavram yanılgıları araştırmalarında 2004-2005 yıllarında çalışmaların diğer yıllara göre çok fazla olduğu, kavram yanılgılarının çevre/ekoloji ve hücre konularında daha çok araştırıldığı, yöntem olarak daha çok nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı, örneklem grubu olarak daha çok lisans öğrencilerinin tercih edildiği ve örneklem büyüklüğünün çoğunlukla 101-300 kişi arasında değiştiği, çalışmalarda çoğunlukla başarı testleri ve alternatif değerlendirme araçlarının kullanıldığı, veri analiz yöntemi olarak nicel veri analizlerinin ön planda olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji eğitimi, kavram, kavram yanılgıları, makale, içerik analizi.

A Content Analysis of Misconception Articles towards Biology Subjects in Turkey

Öz

This research aims at examining with a content analysis the biology education research articles relating “misconceptions” published in Turkey during 2000-2017 years. For this aim, 74 types of research on misconceptions were examined. Paper Classification Form prepared by Gul and Sozbilir 2015 was utilized in this research. The data were categorized in SPSS 20.0 program and submitted in a descriptive manner. The findings showed that more researches on misconceptions were implemented during 2004-2005 years and also in environment/ ecology, and the cell. Additionally, it was founded that quantitative research methods were mostly preferred. Undergraduate students were mostly studied and the sample size mostly varied between 101-300 and also, commonly used data collection tool included; achievement tests and alternative evaluating tools. Besides, the data analyzes method commonly used were quantitative data analyses.

Anahtar Kelimeler

Biology education, concept, misconceptions, article, content analysis.

Kaynakça

• Altınışık D. (2015). Türkiye'de 2000-2014 yılları arasında yürütülmüş biyoloji eğitimi araştırmalarının analizi. Karadeniz Teknik Üniversi- tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Aydoğan, Ş., & Köksal, E.A. (2017). İlköğretim fen eğitiminde kavram yanılgıları konusunda yapılan çalışmaların içerik analizi. Eğitim- de Kuram ve Uygulama, 13(2), 232-260.
• Bacanak, A., Değirmenci, S., Karamustafaoğlu, S., & Karamustafaoğlu, O. (2011). E-dergilerde yayınlanan fen eğitimi makaleleri: Yöntem analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(1), 119-132.
• Baki, A., Güven, B., Karataş, İ., Akkan, Y., & Çakıroğlu, Ü. (2011). Tür- kiye’deki matematik eğitimi araştırmalarındaki eğilimler. 1998 ile 2007 yılları arası .Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 57-68.
• Balcı, S. (Haziran-2004). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi tezleri. Bu çalışma 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde Sunulmuştur. 6-9 Hazi- ran, İnönü Universitesi, Malatya, Türkiye.
• Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B., & Karataş, F.Ö. (2008). Trends in Turkish Science Education. Essay in Education, Special Education, 23-46.
• Çiltas, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eği- timi araştırmaları: İçerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 515-580.
• Dikmenli, M. (2010). Misconceptions of cell division held by student teachers in biology: A drawing analysis. Scientific Research and Es- say, 5(2), 235-247.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A.N., & Şeker, F. (2012). Fen bi- limleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Erdoğan, M., Marcinkowsky, T., & Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K‐8 environmental education research studies in Turkey, 1997–2007. Environmental Education Research, 15(5), 525- 548.
• Erdoğan, M., Uşak, M., & Bahar, M. (2013). A review of research on environmental education in non-traditional settings in Turkey, 2000 and 2011. International Journal of Environmental & Science Edu- cation, 8(1), 37-57.
• Evrekli, E., İnel, D., Deniş, H., & Balım, A. G. (2011). Methodogical and statistical problems in graduate thesis in field of science educa- tion. Elementary Education Online, 10(1), 206-218.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve diğerleri. (2012). Türkiye’deki eğitim araştırmalarında eği- limler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 443-460.
• Groves, F. H., & Pugh, A.F. (1999). Elementary pre-seervice teacher perceptions of the greenhouse effect. Journal of Science Education and Technology, 8(1), 75-81.
• Gülbahar, Y., & Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapı- lan araştırmalar konusunda bir içerik analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-111.
• Gül, Ş. (2011). 5E modeline dayalı olarak hazırlanan ders yazılımının öğrencilerin başarılarına, tutumlarına ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Atatürk Üniver- sitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Biology education research trends in Turkey: 1997-2012. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Tech- nology Education, 11(1), 93-109.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2016). International trends in biology education research from 1997 to 2014: A content analysis of papers in selec- ted journals. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(6), 1631-1651.
• Gülev, D. (2008). Biyoloji öğretmen adaylarının biyoloji konularındaki kav- ram yanılgıları, biyoloji öğretimine yönelik öz yeterlik inançları ve tu- tumları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güneş, G. (2018). Okul öncesi fen ve doğa eğitimi araştırmalarına iliş- kin bir tarama çalışması: Türkiye örneği. Erken Çocukluk Çalış- maları Dergisi, 2(1).
• Haslam, F., & Treagust, D.F. (1987). Diagnosing secondary students’ misconceptions of photosynthesis and respiration in plants using a two-tier multiple choice instrument. Journal of Biological Educa- tion, 21(3), 203-211.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezleri- nin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakül- tesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Karamustafaoğlu, O. (2009). Fen ve teknoloji eğitiminde temel yöne- limler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 87-102.
• Köse, S., Ayas, A., & Taş, E. (2003). Bilgisayar destekli öğretimin kav- ram yanılgıları üzerine etkisi: Fotosentez. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 106-112.
• Köse, E. Ö., Gül, Ş., & Konu, M. (2014). Türkiye’de sosyal bilimler veri tabanında taranan biyoloji eğitimi araştırmalarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 265-276.
• Köse, B.E., Çetin, G., Yünkül, E. (2018). Eğitim Teknolojileri ile İlgili Yapılan Çalışmaların İçerik Analizi: Biyoloji Eğitimi Örneği. Jour- nal of Educational Technology & Online Learning, 1(2), 1-15.
• McMillan, J.H., & Schumacher, S. (2009). Research in education: Eviden- ce-based inguiry (7th ed.). London: Pearson.
• Meir, E., Perry, J., Herron, J.C., & Kingsolver, J. (2007). College stu- dents’ misconceptions about evolutionary trees. The American Bio- logy Teacher, 69(7), 71-76.
• Odom, A.L. (1995). Secondary & college biology students’ misconcep- tions about diffusion & osmosis. The American Biology Education, 57(7), 409-415.
• Michael, J.A., Wenderoth, M.P., Model, H.I., Cliff, W., Horwitz, B., McHale, P., et al. (2002). Undergraduates’ understanding of car- diovascular phenomena. Advances in Physiology Education, 26(2), 72-84.
• Morgil, İ., Erdem, E., & Yılmaz, A. (2003). Kimya eğitiminde kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 246- 255.
• Pelaez, N.J., Boyd, D.D., Rojas, J.B., & Hoover, M.A. (2005). Prevalence of blood circulation misconceptions among prospective elemen- tary teachers, Advances in Physiology Education, 29, 172-181.
• Reis, M.J., & Tunnicliffe, S.D. (2001). Students’ understandings of hu- man organs and organ systems. Research in Science Education, 31, 383–399.
• Saban, A., Koçbeker-Eid, B.N., Saban, A., Alan, S., Doğru, S., Ege, İ., et al. (2010). Eğitimbilim alanında nitel araştırma metodolojisi ile gerçekleştirilen makalelerin analiz edilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 125-142.
• Saka, A., Cerrah, L., Akdeniz, A.R., & Ayas, A. (2006). A cross-age study of the understanding of three genetic concepts: How do they image the gene, DNA and chromosome? Journal of Science Education and Technology, 15(2), 192-202.
• Sebitosi, E. K. (2007). Understanding genetics and inheritance in rural schools, Journal of Biological Education, 41(2), 56-61.
• Sert, G., Kurtoğlu, M., Akıncı, A., & Seferoğlu, S.S. (2012). Öğretmenle- rin teknoloji kullanma durumlarını inceleyen araştırmalara bir bakış: Bir içerik analizi çalışması. Akademik Bilişim, 1-8.
• Sozbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education [Special issue], 1-22.
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M.D. (2013). Türkiye’de kimya eğitimi araştırmalarının durumu ve eğilimler. M. Sözbilir (Edt.). Türki- ye’de kimya eğitimi (ss.175-204). İstanbul: Türkiye Kimya Derneği Yayınları No:22.
• Şeker, M. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde öğrenme stillerine uygun etkin- liklerin kullanılmasının öğrencilerin öğrenme düzeyi ve kavram yanılgı- larının giderilmesi üzerindeki etkililiğinin araştırılması, Yayımlan- mamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ens- titüsü, İstanbul.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kılıçer, K., Akbulut, Y., & Yıldırım, Y. (2008). Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 439-458.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Uysal, Ö., Kobak, K., Berk, C., Kılıçer, T., et al. (2009). İkibinli yıllarda Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştır- malarında gözlenen eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilim- leri Dergisi, 9(2), 115-120.
• Tutar, M., Kurt, M., & Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri eğiti- mindeki beyin temelli öğrenme araştırmalarının incelenmesi (2000-2015 yılları arası). Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 236-249.
• Umdu-Topsakal, U., Çalık, M., & Çavuş, R. (2012). What trends do Turkish biology education studies indicate?. International Journal of Environmental & Science Education, 7(4), 639-649.
• Ünlü, İ., Sever, R., & Akpınar, E. (2011). Türkiye’de çevre eğitimi ala- nında yapılmış küresel ısınma ve sera etkisi konulu akademik araştırmaların sonuçlarının incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 39-54.
• Wescott, D.J., & Cunningham, D.L. (2005). recognizing student mis- conceptions about science and evolution. International Journal 521ort he Scholarship of Teaching & Learning, 2(2), 1-9.
• Yalçınkaya, Y., & Özkan, H.H. (2012). 2000-2011 yılları arasında eğitim fakülteleri dergilerinde yayımlanan matematik öğretimi alternatif yöntemleri ile ilgili makalelerin içerik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 31-45.
• Yıldırım, O., Nakiboğlu, C., & Sinan, O. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının difüzyon ile ilgili kavram yanılgıları, Balıkesir Üniver- sitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 79-99.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yön- temleri, (8. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yürük, N. Çakır, Ö. S., & Geban, Ö. (2000). Kavramsal Değişim Yaklaşı- mının Hücresel Solunum Konusunda Lise Öğrencilerinin Biyoloji Der- sine Karşı Tutumlarına Etkisi. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi 2000, Hacettepe Üniversitesi 6-8 Eylül Ankara.