Türkiye’nin Sağlık Turizmi Talebini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Çekim Modeli Yaklaşımı

Yıl 2019, Sayı: 17, 717 - 740, 01.01.2019

Fatma Feyza Gündüz Selim Gündüz Hasan Bilgehan Yavuz

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’ ye yönelik sağlık turizmi akımını etkileyen faktörleri çekim modeli ile açıklamaktır. Çalışmada 2014 yılında Türkiye’ de sağlık hizmeti alan turistlere ve geldikleri ülkelere ait yatay kesit verileri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, sağlık turistlerinin kendi ülkelerinin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla değerlerinin Türkiye’ nin sağlık turizmi potansiyeli ile pozitif yönde ilişkili olduğu, kişi başına düşen gelirleri ve Türkiye’ ye olan uzaklıklarının ise turizm potansiyeli ile negatif yönde ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, turistlerin kendi ülkelerinin Müslüman ülkeler arasında olmasının sağlık turizmi potansiyeli üzerinde negatif yönde etkisi bulunurken, Avrupa ülkesi olmasının ve Türkiye’nin vize uygulamadığı ülkeler arasında olmasının ise pozitif yönde etkisi bulunmuştur. Sonuç olarak, Türkiye ekonomisine önemli ölçüde katkısı olan sağlık turizmine ilişkin verilerin belirli periyotlarla analiz edilmesi ve raporlanması oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık turizmi, çekim modeli, yatay kesit analizi, uluslararası ticaret.

Analysis of the Factors Affecting the Demand for Turkey's Health Tourism: A Gravity Model Approach

Öz

The purpose of this research is to explain the factors that affect tourist inflows to Turkey via the gravity model. In this study, the cross-sectional data about the tourists who benefit from health services of Turkey in 2014 and the data about the countries where tourists come from were used. According to the findings, while a gross domestic product of countries is positively correlated with health tourism potential of Turkey, gross domestic per capita and the distance between countries are negatively correlated with health tourism potential. Besides these, while being a Muslim country where tourists come from has a negatively impact on the health tourism potential of Turkey, being a European country where tourists come from and existing among the countries where Turkey doesn’t implement the visa application have a positive impact on the health tourism potential. Finally, it is of great importance to analyze and report the data about health tourism that provide a significant contribution to Turkey’s economy periodically.

Anahtar Kelimeler

Health tourism, gravity model, cross-section analysis, ınternational trade.

Kaynakça

• Achard, P. (2009). The Regulation of International Air Cargo Services. Master Thesis. Groupe d’Economie Mondiale, Sciences Po.
• Aktepe, C. (2013). Sağlık Turizminde Yeni Fırsatlar ve Türkiye’de Yerleşik Sağlık İşletmelerinin Pazarlama Çabaları. İşletme Araş- tırmaları Dergisi, 5(1), 170-188.
• Alawin, M., & Abu-Lila, Z. (2016). Uncertainty and Gravity Model for International Tourism Demand in Jordan: Evidence from Panel- GARCH Model. Applied Econometrics and International Deve- lopment, 16(1).
• Anderson, J. E. (1979). A Theoretical Foundation for The Gravity Equa- tion. The American Economic Review, 69(1), 106-116.
• Archibald, X., Lacorbinière, J., & Moore, W. (2008). Analysis of Tou- rism Competitiveness in the Caribbean: A Gravity Model Appro- ach. In 29th Annual Review Seminar Research Department Cent- ral Bank of Barbados.
• Akbolat, M., & Deniz, N. G. (2017). Türkiye’de Medikal Turizmin Geli- şimi ve Bazı Ülkelerle Karşılaştırılması. Uluslararası Global Tu- rizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-139.
• Ata, S. (2012). Türkiye’nin İhracat Potansiyeli: Çekim Modeli Çerçeve- sinde Bir İnceleme. In International Conference on Eurasian Eco- nomies, 11-13.
• Başar, S., Künü, S., Bozma, G. (2016), “Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygula- ma”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 189-204.
• Bergstrand, J. H. (1985). The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. The Review of Economics and Statistics, 474-481.
• Bos, J. W. B., & van de Laar, M. M. (2004). Explaining Foreign Direct Investment in Central And Eastern Europe: An Extended Gravity Approach. Netherlands Central Bank, DNB Working Papers, No:008.
• Buldukoğlu, S. (2014). Sağlık Turizminin Türkiye’deki Yeri ve Önemi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Cheung, Y. H. Y., & Saha, S. (2015). Exploring The Nexus Between Tourism Demand and Cultural Similarity. Tourism Analy- sis, 20(2), 229-241.
• Connell, J. (2006). Medical tourism: Sea, sun, sand and … sur- gery. Tourism Management, 27(6), 1093-1100.
• Çelik, S. (2018). Alternatif Turizm. Journal of International Social Rese- arch, 11(56).
• Deardorff, A. V. (1995). Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassic World National Bureau of Economic Rese- arch Working Paper 5377.
• Edinsel, S., & Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin Sağlık Turizmi Açısın- dan Son Beş Yıldaki Dünya Ülkeleri İçindeki Konumu Ve Geliş- meleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 167-190.
• Golovko, A. (2009). Çekim Modeli: Avrasya Ülkelerinin Dış Ticare- ti. Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi’nde sunulmuş tebliğ, Eskişehir, Türkiye.
• Güneş, E., & Kabadayı, B. (2015). Türkiye Turizm Talebini Açıklamaya Yönelik Bir Panel Çekim Modeli Analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 31-46.
• Helpman, E. (1987). Imperfect Competition and International Trade: Evidence From Fourteen Industrial Countries. Journal Of The Ja- panese and International Economies, 1(1), 62-81.
• Horowitz, M. D., Rosensweig, J. A., & Jones, C. A. (2007). Medical Tourism: Globalization of the Healthcare Marketplace. Medscape General Medicine, 9(4), 33.
• İçöz, O. (2009). Sağlık Turizmi Kapsamında Medikal (Tıbbi) Turizm Ve Türkiye'nin Olanakları. Journal of Yaşar University, 4(14).
• Kaplan, F. (2016). Türkiye’nin Meyve ve Sebze İhracatı: Bir Çekim Modeli Uygulaması. Journal of Yaşar University, 11(42), 77-83.
• Kaplan, F., & Aktas, A. R. (2016). The Turkey Tourism Demand: A Gravity Model. The Empirical Economics Letters, 15(3), 265-272.
• Karababa, A. G. (2017). Türkiye’de Sağlık Turizminin Ekonomik Yö- nü. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(1), 58-69.
• Karagöz, K. (2008). Türkiye’nin Turizm Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(2), 149-156.
• Karataş, İ. A. (2018). Malatya’nın Turizm Potansiyelinin Ortaya Çıka- rılmasına Yönelik Algılar. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 91-103.
• Keum, K. (2010). Tourism Flows and Trade Theory: A Panel Data Analysis With The Gravity Model. The Annals of Regional Scien- ce, 44(3), 541-557.
• Linnemann, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows. North Holland, Amsterdam.
• Lorde, T., Li, G., & Airey, D. (2016). Modeling Caribbean Tourism Demand: An Augmented Gravity Approach. Journal of Travel Research, 55(7), 946-956.
• Maliugina, K. (2006). Inbound Tourism in Ukraine. Doctoral Disserta- tion. Economics Education and Research Consortium.
• Öğüt, K., Yeşilyurt, S., & Yurtseven, Ç. (2018). Kazakistan–Türkiye Sağlık Turizmi: Sağlık Sektörlerine Bakış ve Potansiyel- ler. Business and Economics Research Journal, 9(1), 57-74.
• Özkurt, H. (2007). Sağlık Turizmi Tahvilleri. Maliye Dergisi, 152(1), 122- 142.
• Öztürk, Y., & Yazıcıoğlu, İ. (2002). Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Alter- natif Turizm Faaliyetleri Üzerine Teorik Bir Çalışma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 183-195.
• Pöyhönen, P. (1963). A Tentative Model for the Volume of Trade Between Countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 93-100.
• Sağlık Turizmi Koordinasyon Kurulu, Katar Ülke Raporu (2016). (Eri- şim:08.03.2018) http://www.saturk.gov.tr/images/pdf/stur/katar.pdf,
• Sağlık Turizmi Sektör Raporu, (2013). Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı.
• Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı Yayınları, (2017). (Erişim: 25.07.2018) http://saglikturizmi.gov.tr/TR,23587/saglik-turizmi-nedir.html
• Santeramo, F. G., & Morelli, M. (2016). Modelling Tourism Flows Through Gravity Models: A Quantile Regression Appro- ach. Current İssues in Tourism, 19(11), 1077-1083.
• Saray, M., & Karagöz, K. (2012). Determinants of Tourist Inflows in Turkey: Evidence from Panel Gravity Model. Uluslararası Yöne- tim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 33-46.
• Soysal, A. (2017). Sağlık Turizmi: Tehdit ve Fırsatlar Bağlamında Tür- kiye Açısından Bir Durum Değerlendirmesi. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2:169-187
• Tatlıcı, Ö., ve Kızıltan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometrik ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 287- 299.
• Tekin Turhan, G. (2012). Kara Sınırı Komşuları ile Ticaretin Türki- ye’nin Kalkınmasına Etkisi - Çekim Modeli Yaklaşımı. Doktora Tezi. Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tinbergen, J. (1962). An Analysis of World Trade Flows. Shaping The World Economy, 1-117.
• Turanlı, M. ve Güneren, E. (2003), “Turizm Sektöründe Talep Tahmin Modellemesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, (3), 1-13.
• Tüm Yönleriyle Sağlık Turizmi Azerbaycan Ülke Raporu (2016). (Eri- şim:02.02.2018) http://www.saturk.gov.tr/images/pdf/stur/azerbaycan.pdf,
• World Tourism Organization Annual Report. (2016). (Eri- şim:08.10.2017) 10.18111/9789284418725
• http://www.e-unwto.org/doi/pdf/
• Yavuz, S., Kabadayı, B., Savaş, N., & Doker, A. C. (2014). Türkiye Tu- rizm Talebi: Bir Çekim Modeli Uygulaması. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 139-140. http://data.worldbank.org/ http://www.mapcrow.info/ http://saglikturizmi.gov.tr/