Hitit Mektupları ve Mektuplarda Kullanılan Bir Hitap Şekli: “Abu/ı dùg.ga-ḭa”

Yıl 2019, Sayı: 18, 139 - 156, 01.04.2019

Nursel Aslantürk

Öz

Anadolu’da M.Ö.2.bin yıllarında büyük bir imparatorluk kuran ve Hint-Avrupalı kavimlerden olan Hititler kendi dillerini, binlerce kil tablet üzerine uygulamışlardır. Konuları bakımından çeşitlilik gösteren Hitit çiviyazılı tabletler; kral yıllıkları, siyasal antlaşmalar, siyasal mektuplaşmalar, hukuki metinler, yönetim ile ilgili yönerge metinleri, mitolojik metinler, dini metinler, fal ve büyü metinleri olarak sınıflandırılmaktadır. Bu çalışmada Hitit siyasal mektuplarının buluntu yerleri, şimdiye kadar yayımlanmış olan mektupların konuları, dilleri, içerikleri, yazılış şekilleri incelenecek ve bu mektuplarda kullanılan “Sevgili Babam: ABI DÙG.GA-?A” hitabının gerçek bir baba oğul ilişkisini ortaya koyup koymadığı sorusu tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Hitit Mektupları, hitap, sevgili babam, "abu/ı dùg.ga-?a".

Hittite Letters and a Form of Address Used in Letters: “Abu/ı dùg.ga-ḭa”

Öz

The Hittites, who had founded a great empire in Anatolia in 2000s BC and who had belonged to Indo-European tribes, had applied their own language on thousands of clay tablets. Hittite cuneiform tablets which diversify in terms of their topics are classified as; the annal of kings, political treaties, political correspondences, legal texts, directive texts on management, mythological texts, religious texts, texts regarding fortune-telling and sorcery. In this study, the findspot of Hittite political letters and the topics, the language, contents and type of writing system of letters which have been published so far, will be analyzed; and it will be discussed that whether the discourse “My Dear Dad: ABI DÙG.GA-?A” used in these letters states a real father-son relationship or no.

Anahtar Kelimeler

Hittites, Hittite Letters, address, my dear dad, "abu/ı dùg.ga-?a".

Kaynakça

• Alp, Sedat. Hethitische Briefe aus Maşat-Höyük, Ankara: Türk Tarih Ku- rumu Yayınları 6/35, 1991.
• Alp, Sedat. Hethitische Keilschrifttafeln aus Maşat-Höyük, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1991.
• Alp, Sedat. Hitit Mektuplaşmaları, İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, 2001.
• Aslantürk, Nursel. “Ukkiḭa Şehri ve Katipler”, Turkish Studies - Interna- tional Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/1 (2014): 37-42.
• Aslantürk, Nursel. “Hitit Metinlerinde Geçen “mLupakki” Üzerine Bir İnceleme”, Turkish Studies - International Periodical for the Langua- ges, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/2 (2014): 183-202.
• Aslantürk, Nursel. “Išuṷa Memleketi Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1) (2014): 59-133.
• Beal, Richard Henry. The Organisation of the Hittite Military, THeth 20, 1992.
• Ertem, Hayri. “Korucutepe’nin Hititler Devrindeki Adı Hakkında”, X.Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, II. Cilt (10), 1990: 577.
• Hagenbuchner, Albertine. Die Korrespondenz der Hethiter, I.Teil, Die Briefe unter ihren kulturellen, sprachlichen und thematischen Ge- sichtspunkten, THeth 15, 1989.
• Hagenbuchner, Albertine. Die Korrespondenz der Hethiter, II.Teil, Die Briefe mit Transkription, Übersetzung und Kommentar, THeth 16, 1989.
• Hoffner, Harry A. Letters from the Hittite Kingdom, Leiden. Boston: 2009.
• Imparati, Fiorella. “Observations on a Letter from Maşat-Höyük”, Archivum Anatolicum 3, Gs.Bilgiç (1997): 199-214.
• Karasu, Cem. Ḫattuša-Boğazköy Arşiv Kitaplık Sistemleri Üzerine Bazı Yorumlar, Archivum Anatolicum 3 (Emin Bilgiç Anı Kitabı) (1997): 215-238.
• Karasu, Cem. “Why Did the Hittites Have a Thousand Deities?”, Hitti- te Studies in Honor of Harry A. Hoffner Jr. on the Occasion of His 65th Birthday, (2003): 220-235.
• Karasu, Cem. “Sevgili Kardeşim Uzzu’ya Söyle ”, Fs.Hayat Erkanal (2006): 476-478.
• Karasu, Cem. “On the interesting demands made to the scribes of Maşat- Höyük (= Tapigga)”, 6. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, VI.Congresso Internazionale di Ittitologia, Roma, 5-9 settembre 2005, SMEA 50 Partre II, (2008): 457-461.
• Klengel, Horst. Nochmals zu Išuwa, OA 15 (1976): 85-89.
• Klinger, Jörg. “Das Corpus der Maşat-Briefe und seine Beziehungen zu den Texten aus Ḫattuša”, ZA 85 (1995): 74-108.
• Laroche, Emmanuel. Les Noms des Hittites, Paris 1966.
• Matsumura, Kimiyoshi. “Büklükale Kazısı”, 36.Kazı Sonuçları Toplantı- sı, 3.Cilt, (2014): 671-684.
• Tani, N. “More about the “Hešni Conspiracy”, AoF 28, (2001): 154-164.
• Ünal, Ahmet. Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük, Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Söz- cük Listeleriyle Birlikte, Ankara, 2016. Kısaltmalar
• HED: Puhvel J., Hittite Etymological Dictionary, Berlin, 1984vd.
• HEG: Tischler, J., Hethitisches Etymologisches Glossar. Mit Beiträgen von G.Neumann. Teil I (a-k). Innsbruck 1983 (=Innsbrucker Beiträge zur Sprachwissenschaft, Band 20).
• HHw: Tischler, J., Hethitisches Handwörterbuch. Mit dem Wortschatz der Nachbarsprachen. IBS 102 – Innsbruck 2001.
• HW: Friedrich, J., Hethitisches Wörterbuch, Kurzgefasste Kritische Sammlung der Deutungen Hethitischer Wörter, Heidelberg 1952.
• MHH: Ünal, A., Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü , Vol.I (A-M); Vol.II (N-Z) Hamburg 2007.