Enerji Harcama Belirleyicilerinin Bağımlı Üç Değişkenli Heckman Örneklem Seçici Yöntemi ile Belirlenmesi

Yıl 2019, Sayı: EK SAYI (2019) - Yıl: 2019 Cilt: Ek Sayı: Ek, 243 - 260, 01.12.2019

Emine Çoruh Abdulbaki Bilgiç Steven T. Yen Faruk Urak

Öz

Türkiye’de yolcu ve yük taşımacılığında en çok tercih edilen ulaşım şekli karayolu olup, 2017 yılı yurt içi yolcu taşımacılığının %80,6’sı ve yük taşımacılığının %89,5’i karayolu ile yapılmıştır. Son yıllardaki ekonomik kalkınma ve refahtaki artışla birlikte, karayollarında özel araç sahipliği ve trafik hacmi beklenmedik bir oranda artmıştır. 2018 yılı tescilli motorlu taşıt sayısı, son 15 yılda %149 artarak yaklaşık 23 milyon adede ulaşmıştır. Karayolu ulaşımı petrol ürünlerine bağlıdır ve petrol üretimi, sadece tüketimin %7-9'luk kısmını karşılamaktadır. Geriye kalan %91-93'lük bölümü ise ithalat yolu ile karşılanmaktadır. Bu çalışmada kullanılan veriler, 2017 yılında Türkiye İstatistik Kuru-mu tarafından ülke genelinde 12.166 haneye uygulanmış hane halkı bütçe anketlerinden elde edilmiştir. Bağımlı üç değişkenli Heckman örneklem seçicilik modeli kullanılarak hanelerin değişen dizel, ben-zin ve LPG fiyatlarına verdikleri tepkiler harcama kalemleri üzerin-den belirlenmeye çalışılmıştır. Hanelerin fiyat değişikliğine verdikle-ri tepkiler belirlenebilirse hem olası kriz/belirsizlik dönemlerinde hem de sürdürülebilir bir ulaşım politikası için bu bilginin ülkeye ışık tutması beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Hane Halkı, Heckman Örneklem, Enerji Harcamaları, Seçim Modeli, Ulaşım.

Revealing Energy Expenditure Determinants by the Trivariate Heckman Sample Selection Model

Öz

In Turkey, the most preferred type of transportation in passenger and freight transportation is road transportation and as of 2017, 80,6% of domestic passenger transportation and 89,8% of freight transporta-tion were performed via highways. In parallel with the increase in economic development and welfare in the country, private car own-ership and traffic volume on the roads have increased tremendously. As of 2018 the number of registered motor vehicles increased by approximately 149% in the last 15 years and reached approximately 23 million. The transport sector largely depends on petroleum prod-ucts, the oil production in the country corresponds to only 7-9% of consumption and the remaining 91-93% is met by imports. In this study, the data obtained from the household budget survey applied to 12166 households throughout the country covering the year 2017 by the Turkish Statistical Institute TSI were used. The responses of households to changing diesel, gasoline and LPG prices were tried to be determined by spending items by using dependent trivariate Heckman sample selection model. Therefore, if households’ reactions to price changes can be identified, this information is expected to shed light on the country both in times of crisis/uncertainty and for sustainable transportation policy

Anahtar Kelimeler

Households, Heckman Sample, Energy Expenditures, Selection Mod-el, Transportation

Kaynakça

• Azman & Dahalan, “Oil Price Shocks and Macroecono- mic Activites in Asean-5 Countries: aa panel Var approach”, Eu- rasian Journal of Business and Economics, 2015, s 101-120.
• BOTAŞ, (2016). 2016 Sektör Raporu, Erişim Tarihi: 10.2019, leri/5c6ded9d4cd5f20.02.2019sek torap 2016.pdf https://www.botas.gov.tr/uploads/ga
• Çevik & Yüksel “ABD’nin İran Ambargosunun Tür- kiye’nin Petrol ve Doğalgaz İthalatına Etkisi”, ENSCON'18 Ulus- lararası Enerji Ekonomi ve Güvenlik Kongresi, İstanbul: 10-11 Kasım, 2018.
• Enerji Atlası (2018), Erişim Tarihi: 13.02.2018, https://www.enerjiatlasi.com/
• Eryiğit, M. “Effects of Oil Price Changes on the Sector Indices of Istanbul Stock Exchange‖”, International Research Jo- urnal of Finance and Economics Issue 25, 2009, s 209-216.
• ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2013), Erişim Tarihi: dex.php?dil=tr&sf=webages tik&bn=244&hn=244&id=398, /in- &b=y_istatis
• Giffinger, “Smart City Concepts: Chances and Risks of Energy Efficient Urban Development, Smart Cities, Green Tech- nologies, and Intelligent Transport Systems”, 4th International Conference, Smart Greens 2015 and 1st International Conference
• VEHITS, Lisbon, Portugal: 2015, May 20–22,
• González, A. & Nabiyev, S. “Oil Price Fluctuations and its Effect on GDP Growth”, A Case Study of USA and Sweden. Jönköping University, Jönköping International Business School. , tal.Org/Smash/Get/Diva2:202051/Fulltext01.Pdf. http://www.Diva-Por
• Jawad, M. Shabbir, & G. Niazi K. “Impact of oil price vo- latility and macroeconomic variables on economic growth in Pa- kistan”, Review of Innovation and Competitiveness, 2007, 3(1), s 74.
• O’Neill, T.J. & Penm, J. Terrell, R.D. “The role of higher oil prices: A case of major developed countries. Research in Fi- nance”, Emerald Group Publishing Limited, 2008.
• Petder, “Petrol Sanayi Derneği. Akaryakıt Dağıtım Sek- törünün Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Önemi”, 2017, Erişim Tarihi:15.05.2018 , http://www.petder.org.tr/Uploads/Docu- ment/0167b06e-28f9-4d82-8c286610f4a823 pdf?
• Solak, A.O. “Türkiye’de Ulaştırma Sektörü Enerji Tüke- timinin Azaltılması: Bir Senaryo Yaklaşımı”, Ekonomik ve Sos- yal Araştırmalar Dergisi, 2013, 9 (1), s. 125-140.
• UAB, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2018). “Ulaşan ve Erişen http://www.udhb.gov.tr bb47414193.pdf. Erişim /images/hizlierisim/ dbf.
• UN, United Nations, “World’s population increasingly urban with more than half living in urban areas”, 2014, Erişim Tarihi: ment/desa/news/population/world-urba nization-prospects- html http://www.un.org/en/develop.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, 2016, Ankara, Tür- kiye, Erişim Tarihi: 10. 02.18, http:// www.tuik.gov.tr.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, 2018, Ankara, Türkiye, Erişim Tarihi: 25. 01. 19, http:// www.tuik.gov.tr.