Türkiye’de İslami Finans Enstrümanlarına Yeni Bir Model Önerisi: Karz-ı Hasen ve Robertson Gecikmesinin Finansman Kaynağı Olarak Kullanımı

Yıl 2019, Sayı: EK SAYI (2019) - Yıl: 2019 Cilt: Ek Sayı: Ek, 285 - 300, 01.12.2019

Şerif Canbay Kerem Pirali

Öz

İslam inancında faiz haramdır; dolayısıyla, Müslümanlar geleneksel bankacılık sistemine mesafeli dururlar. Bu duruş; İslami bankacılık, faizsiz bankacılık, katılım bankacılığı vb. isimler altında faaliyet gös-teren, Müslümanların dini hassasiyetlerini dikkate alan ve atıl halde bulunan İslami fonları bünyelerine çekebilen alternatif finans kurum-larının doğuşuna zemin hazırlamıştır. İslami bankacılık, geleneksel bankacılığın yapmış olduğu faaliyetlerin çoğunu icra etmesinin yanı sıra, farklı fon kullandırma yöntemleri ile dikkatleri üzerine çeken bir finans sistemi olmaya devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de henüz yeterli uygulama alanı bulamamış ve yeteri kadar kurumsallaşamamış bir İslami bankacılık enstrümanı olan karz-ı hasenin nasıl kullanılabileceğini tartışmak; böylece, İslam dininin peygamberi olan Hz. Muhammed Mustafa’nın sav sünnetlerinden birini yaygınlaştırmaktır. Ayrıca, Müslümanların tok gözlülüğünü ve yardımseverliğini ve iktisat literatüründe Robertson Gecikmesi ola-rak bilinen süreyi İslami bankacılık için uygun bir finansman kayna-ğına çevirmek hedeflenmiştir

Anahtar Kelimeler

Karz-ı Hasen, İslami Finans, Katılım Bankası, Robertson Gecikmesi

A New Model Proposal for the Islamic Financial Instruments in Turkey: The Use of Qardhul Hasan and Robertson Lag as a Source of Finance

Öz

Usury is forbidden by religion in the Islamic faith; thus, Muslims are standoffish with the traditional banking system. It has led up to the emergence of alternative financial institutions, namely Islamic bank-ing, interest-free banking or participation banking, etc. that take the religious sensitivities of Muslims into account and that can attract idle Islamic funds. Islamic banking catches attention with particular funding methods specific to it while conducting almost all financial instruments that the traditional banking system uses. The purpose of this study is to popularize the practice of qardhul hasan which is a sunnah of Holy Prophet Muhammed Mustafa s.a.w. which is un-common or has not institutionalized in Turkey yet and to discuss how to use this practice as an appropriate financial instrument for Islamic banking. Moreover, it is aimed to transform the contented-ness and charitableness of Muslims and the period, which is known as the Robertson Lag in economics literature into a source of finance suitable for Islamic banking.

Anahtar Kelimeler

Qardhul Hasan, Islamic Finance, Participation Bank, Robertson Lag

Kaynakça

• Aktepe, İshak Emin, Sorularla Katılım Bankacılığı, İstan- bul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği, 2013.
• Asutay, Mehmet, “Türkiye”, Ulusal ve Küresel İslami Fi- nans Mimarisi:
• İslam Ülkeleri için Sorunlar ve Muhtemel Çözümler, çev. Şerif Ahmet Saman, ed. Mücahit Özdemir, Ankara: İSEDAK Koordinasyon Ofisi, 2018.
• Bankacılık Kanunu, 5411 sayılı, 01.11.2005 tarihli ka- nun.
• Canbay, Şerif & Mercan, Derya, “Katılım Bankacılığının Teorik Çerçevesi”, Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları, ed. Ayhan Orhan, M. Rıdvan İnce & Sedanur Demir, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2019.
• Canbaz, Muhammet Fatih, “Yeni Bir Karz-ı Hasen Dü- şüncesi: Katılım Bankaları İçin Bir Model Önerisi”, Karz-ı Hase- nin Kurumsallaşması, ed. Süleyman Kaya, Mücahit Özdemir & Abdullah Talha Genç, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Çelebi, Osman, “Karz-ı Hasen’in İhyasına Yönelik Bir Öneri: Karz-ı Hasen Finans Vakfı”, Karz-ı Hasenin Kurumsallaş- ması, ed. Süleyman Kaya, Mücahit Özdemir & Abdullah Talha Genç, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Çizakça, Murat, “İktisat Tarihi Açısından Vakıflar”, Va- kıflar Dergisi, 2019, https://doi.org/10.16971/vakiflar.586069.
• Duman, Soner, “Karz-ı Hasenin Fıkhi Boyutu”, Karz-ı Hasenin Kurumsallaşması, ed. Süleyman Kaya, Mücahit Özdemir & Abdullah Talha Genç, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Genç, Abdullah Talha, Türkiye’de Karz-ı Hasen Sandık Uygulamaları: Nitel Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• IDB Group, Islamic Development Bank, The World Bank Group, Global Report on Islamic Finance 2016: A Catalyst for Shared Prosperity?, 2016, https://doi.org/10.1596/978-1-4648- 0926-2.
• Iqbal, Munawar, “An Innovative Scheme for Classif- ying Literature in Islamic Economics and Finance”, Journal of King Abdulaziz University-Islamic Economics, 28 (2), 2015, https://doi.org/10.4197/Islec.28-2.2.
• Özdemir, Ahmet, “Karz Akdinin Mahiyeti ve Faizli İş- lemleri Önleme Fonksiyonu”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fa- kültesi Dergisi, 12 (1) 2012.
• Özdemir, Mücahit, “Karz-ı Hasen Dünya Örnekleri Üzerine İnceleme”, Karz-ı Hasenin Kurumsallaşması, ed. Süley- man Kaya, Mücahit Özdemir & Abdullah Talha Genç, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Sadr, Seyed Kazem, “Kard Hasan Financing in Islamic Banks”, ISRA International Journal of Islamic Finance, 6 (2), 2014.
• TDV, Kur'an-ı Kerim ve ve Açıklamalı Meali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları / 86-A, 2005.