İki Berlin Hatırası Örneği Üzerinden Avrupa’dan Osmanlı’ya Rol Model Olarak Almanya

Yıl 2020, Sayı: 23, 185 - 200, 01.07.2020

Nursel Çakmak

Öz

Birinci Dünya Savaşı ile birlikte Osmanlı Devleti ve Almanya’nın müttefik olması sebebiyle iki ülke arasında asker, bürokrat ve yazar takımlarının karşılıklı seyahatleri artar. Bu seyahatlerden ikisi; Mehmet Akif ve Cenap Şahabettin’in Berlin’e dair izlenimlerini aktardıkları biri şiir, diğeri nesir türündeki eserlerle karşımıza çıkar. “Berlin Hatıraları” ve Avrupa’dan Mektuplar’da Almanya’nın 19. yüzyıldan itibaren her alanda gösterdiği hızlı ilerleyişin sebeplerini, özellikle Berlin’in sosyal hayatı üzerinden vermeye çalışan şairler, bir taraftan da bu şehri diğer Avrupa ülkelerine ve Osmanlı’ya rol model olarak gösterirler. Buradan hareketle; iki eserde Berlin izlenimlerindeki ortak ya da farklı vurgular, Osmanlı ve Almanya mukayeselerinde öne çıkan hususlar ile şairlerin İstanbul’a ve Berlin’e yönelik tespitlerini ortaya çıkarmak bu çalışmanın başlıca amacını oluşturur. Böylece Osmanlı’nın hangi ölçüler çerçevesinde Batı’yı örnek alması gerektiği şairlerin değerlendirmeleriyle birlikte ortaya konulacak ve çalışma bu noktalar üzerinde yoğunlaşacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, Berlin Hatıraları, Cenap Şahabettin, Avrupa Mektupları, rol model.

Germany as a Role Model from Europe to Ottoman through the Two Examples of Berlin Memories

Öz

Since the Ottoman Empire and Germany were allied with the First World War, the mutual travel of soldiers, bureaucrats and writers between the two countries increased. Two of these trips; Mehmet Akif and Cenap Şahabettin, who convey their impressions about Berlin, come up with poetry and the other with prose-like works. In the “Memories of Berlin” and Avrupa’dan Mektuplar, poets trying to give the reasons for the rapid progress of Germany in every field since the 19th century, especially Berlin's social life, on the other hand, poets also show this city as a role model to other European countries and the Ottoman Empire. Moving from here; The main purpose of this study is to reveal the common or different emphases in the impressions of Berlin in two works, the prominent points in Ottoman and German comparisons and the determination of poets towards Istanbul and Berlin. Thus, in what measures the Ottoman should take the West as an example, the poets will be put forward together with the evaluations of the poets and the study will focus on these points.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, Berlin Hatıraları, Cenap Şahabettin, Avrupa Mektupları, role model.

Kaynakça

• Aktaş, Şerif. Edebiyat ve Edebî Metinler Üzerine Yazılar. Ankara: Kurgan Edebiyat, 2011.
• Bayrak, Özcan; Balık, Macit; & vd. Servet-i Fünûn Edebiyatı (Şiir- Roman). İstanbul: Kesit Yayınları, 2015.
• Cenap Şahâbeddin. Avrupa Mektupları. haz. Nurullah Şenol, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları, 2019.
• Dayanç, Muharrem. “Safahat’tan Hareketle Mehmet Akif’in Zamanını ve Batı’yı Değerlendirişi”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, sy 27 (2012): 131-152.
• Ercilasun, Bilge. Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler. Ankara: Akçağ Yayınları, 1997.
• Ersoy, Mehmet Akif. Safahat, haz. M. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul: İn- kılâp Yayınları. 2003.
• Gökçek, Fazıl. Mehmet Akif Ersoy’un Şiiri Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, 1995.
• Kabaklı, Ahmet. Türk Edebiyatı. 2. c., İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 1966.
• Kabaklı, Ahmet. Türk Edebiyatı. 3. c., İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 1978.
• Kaplan, Mehmet. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 2. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Kaplan, Mehmet. Nesillerin Ruhu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.
• Kavcar, Cahit. Batılılaşma Açısından Servet-i Fünûn Romanı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1995.
• Kaya, Murat. Alkışı sevmeyen Şair Mehmet Akif Ersoy. İstanbul: Gonca Kitapları, 2012.
• Kayhan, Melek. Milli Mücadele ve Mehmet Akif Ersoy, Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Korkmaz, Ramazan. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. Ankara: Grafiker Yayınları, 2007.
• Kutlu, Şemseddin. Servet-i Fünûn Dönemi Türk Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1981.
• Özbek, Seda. Nesir Yazarı Olarak Cenap Şahabettin, Doktora Tezi, Anka- ra: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Parlatır, İsmail; Enginün, İnci & vd. Servet-i Fünûn Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları, 2006.
• Şaşa, Mehmet. “Mehmet Akif’in Perspektifinden Müslümanların Geri Kalmasının Dinî Sebepleri”, Diyanet İlmi Dergisi, sy 1 (2018): 113- 138.
• Şimşek, Tacettin. “Mehmet Âkif’in Poetikası”. A.Ü. Türkiyat Araştırma- ları Enstitüsü Dergisi [TAED], 53 (2015): 105-120.