Erciş Tekler Mahallesi Mezarlığı’nda Bulunan Karakoyunlu Dönemi Mezar Taşları

Yıl 2020, Sayı: 23, 219 - 246, 01.07.2020

Yusuf Çetin Evren Bingöl

Öz

Türkistan’da boylar halinde yaşayan ve Moğol istilaları sonucunda Anadolu’ya göç eden Barani veya Baranlu gibi boylar, XIV. yüzyılın ikinci yarısında Bayram Hoca önderliğinde bir araya gelerek Karakoyunlu Devleti’ni kurmuşlardır. Bir asırdan fazla tarih sahnesinde kalan ve devletlerini kurdukları coğrafyanın Türk yurdu olarak kalması hususunda önemli rol oynayan Karakoyunlular için Erciş büyük önem arz etmektedir. Hâkim oldukları coğrafyada önemli faaliyetler gerçekleştirdiği gibi ilk başkentleri Erciş olması münasebetiyle siyasi faaliyetlerini burada yoğunlaştıran Karakoyunlular, şehrin imarına da büyük önem vermişlerdir. Bugün ilçenin birçok noktasında bulunan ve yok olmaya yüz tutmuş bu eserler bir yandan dönemin tarihine ışık tutarken diğer yandan Karakoyunluların sanatsal alanda geldikleri nokta ile bölgedeki kültürel mirasın etkileşimi ve gelişimine katkıları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Erciş ve çevresinde Karakoyunlu dönemine ait kültür varlıklarının önemli bir kolunu tarihi mezarlıklar ve mezar taşları oluşturmaktadır. Bu mezarlıklardan birisi de içinde Karakoyunlu dönemi mezar taşı geleneklerini yansıtan özgün form ve süslemelere sahip mezar taşlarının bulunduğu Tekler Mahallesi Mezarlığı’dır.

Anahtar Kelimeler

Karakoyunlu, mezarlık, mezar taşı, Erciş, Tekler Mahallesi.

Erciş Tekler Neighborhood Cemetery Graved Stones of Karakoyunlu Period

Öz

This research was performed with the purpose to reveal the effect of socio-demographic characteristics on attitudes of old individuals by determining satisfaction levels regarding the environment of old individuals. 250 old individuals living in the Bucak District of Burdur Province were reached out as part of this study. Participants were subjected to Aging-in-Place Scale with the data form which measures the sociodemographic characteristics. “Aging in Place Scale” developed by Kalınkara and Kapıkıran 2017 consists of 15 items and 3 factors perceived social support, physical ability and obtainable social support . In the analysis of the data, t and ANOVA tests were used to be able to analyze the situation of scale points being different in accordance with the socio-demographic characteristics.

Anahtar Kelimeler

Karakoyunlu, cemetery, grabstone, Erciş, Tekler Neighborhood.

Kaynakça

• Aktemur, A. Murat, “Ağrı ve Iğdır Çevrelerindeki Koç-Koyun Heykeli Formlu Mezar Taşları”, II. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuhun Gemisi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, İstanbul, 2007, s. 568-577.
• Berkli, Yunus. “Ardahan-Çıldır Çevresinde Heykel Biçimli Mezar Taşlarının Türk Sanatındaki Yeri ve Önemi”, Güzel Sanatlar Fakül- tesi Dergisi, S. 9, Erzurum, 2006, s. 174–186
• Çeşmeli, İbrahim, “Kök Türklerde İkonografik Açıdan Kuş Figürleri”, (Ed. İ. Çeşmeli), Art-Sanat Dergisi, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, S. 4, İstanbul, 2015, s. 67-80.
• Çal, Halit-Çal, Özlem, Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Hazirele- rindeki Mezar Taşları, Ankara, 2008.
• Çetin, Yusuf, Sakarya’da Türk Dönemi Mimari Eserleri, Adapazarı Büyük Şehir Belediyesi Yayınları, Adapazarı, 2008.
• Çetin, Yusuf “Patnos-Tutak Çevre-sinde Türbe ve Tarihi Mezarlıklar”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 24, Erzu- rum, 2010, s. 23-48.
• Çetin, Yusuf, Tarihi Kalıntıları ve Kültürel Değerleri ile Ağrı, İstanbul, 2012.
• Çetin, Yusuf, “Türk-İslam Bezeme Sanatında Gamalı Haç (Svastika) İle Çarkıfelek Motiflerinin Köken ve İkonografik Anlamları Üzerine Bir Değerlendirme”, Social Sciences Studies Journal, Vol. 3, Issue 8, pp, 2017, s. 353-365.
• Çoruhlu, Yaşar, “Orta Asya’dan Anadolu’ya Lahit veya Taş Sanduka- larda Görülen Hançer-Bıçak Tasvirlerinin Sembolizmi”, I. Eyüp Sultan Sempozyumu, Eyüp Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 1997, s. 60-70.
• Darkot, Besim, “Erciş” mad., Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDV Yayınları), Cilt IV, Ankara, 1988, s. 286.
• Deniz, Orhan; Yıldız, Mehmet Zeydin, “Maarif Salnamelerine Göre, 19. Yüzyıl Sonunda Van’da Eğitim ve Kültürel Hayat”, Doğu Coğrafya Dergisi, C. 13, S. 35, 2016, s. 197-208.
• Geyikoğlu, Hasan, “Kara-Koyunlular’ın Van Gölü Çevresindeki Faali- yetleri ve Günümüze Ulaşabilen Kültürel Mirasları”, Atatürk Üni- versitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 38, Erzurum, 2008, s. 123-141.
• Karamağaralı, Beyhan, Ahlat Mezar Taşları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992.
• Kırzioğlu, M. Fahrettin, “Azerbaycan ve Anadolu’da Türkistan’dan Gelen Eski Milli-Gelenek: Kabirtaşı Olarak Kullanılan Koyun ve At Heykelleri”, X. Vakıf Haftası Kitabı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1993, s. 133–160.
• Pektaş, Kadir, Bitlis Tarihi Mezarlıklar ve Mezar Taşları, Kültür ve Tu- rizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• Sümer, Faruk, Kara Koyunlular (Başlangıçtan Cihan-Şah’a Kadar), Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
• Tuncel, Metin, “Türkiye’de Doğal Olaylar Sonucunda Yer Değiştiren Kentler”, Yerbilimleri Dergisi, Sayı: 1-2, 1981, s. 115-124
• Tuncel, Metin, “Göl Sularındaki Seviye Değişiklikleri Nedeniyle Er- ciş’in Yer Değiştirmesi”, VI. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempoz- yumu, Erciş Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2011, s. 374-375.
• Uluçam, Abdüsselam, Eski Erciş-Çelebibağı Mezarlığı ve Mezar Taşları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
• Uluçam, Abdüsselam, Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı -2- Bitlis, Ankara, 2002.