Türkiye’de Beşeri Sermaye, İnovasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Analizi 1995-2018

Yıl 2020, Sayı: 23, 503 - 522, 01.07.2020

Hakan Eygü Hüseyin Coşkun

Öz

Bu çalışmada 1995-2018 dönemi yıllık verileri kullanılarak Türkiye ekonomisi için beşeri sermaye, inovasyon ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki zaman serileri analiz yöntemleriyle incelenmiştir. Değişkenlerin durağanlığının tespitinde Genişletilmiş Dickey-Fuller ve Phillips-Perron birim kök testleri, değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin varlığı ve uzun dönem ilişkisinin tespitinde Johansen eşbütünleşme analizi kullanılmıştır. Nedensellik ilişkisinin tespitinde ise Granger nedensellik analizi kullanılmıştır. Kurulan modele uygulanan analizler sonucunda değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Beşeri sermaye ve yeniliğin ekonomik büyüme üzerinde kısa dönemde etkisinin olmadığı ancak uzun dönemde pozitif etkisinin olduğu, sermaye yatırımlarının ve işgücünün hem kısa hem de uzun dönemde ekonomik büyümeyi etkilediği görülmüştür. Granger nedensellik analizi sonucunda sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme arasında çift yönlü, işgücünden ekonomik büyümeye, işgücünden sermaye yatırımlarına, beşeri sermayeden yeniliğe doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beşeri sermaye, ekonomik büyüme, inovasyon, zaman serileri, birim kök.

Econometric Analysis of Relationship between Human Capital, Innovation and Economic Growth on Turkey

Öz

In this study; human capital, innovation and economic growth for Turkey's economy were investigated by time series analysis methods using the 1995-2018 period annual data. Real GDP per capita representing economic growth was taken as a dependent variable, domestic patent registration numbers representing innovation from independent variables, and students graduating from higher education representing the human capital variable. Besides, variables of labor and capital investments, which are considered as indicators of growth, are also included in the model. Extended Dickey-Fuller and Phillips-Perron unit root tests in determining the stability of variables, Johansen cointegration analysis in determining long term relationship, the existence of a cointegration relationship between variables, were used. Granger causality analysis was used to determine the causality relationship. As a result of the analyzes applied to the model, it was determined that there is a cointegration relationship between the variables. It has been observed that human capital and innovation have no effect on economic growth in the short term, but they have a positive effect in the long term, and capital investments and workforce affect economic growth both in the short and long term. As a result of the Granger causality analysis, bidirectional causality relationships between capital investments and economic growth, from the workforce to economic growth, from the workforce to capital investments, from human capital to innovation, were determined.

Anahtar Kelimeler

Human capital, economic growth, innovation, times series, unit root.

Kaynakça

• Aghion, P., and P. Howitt., (1992). A Model of Growth Through Crea- tive Destruction. Econometrica 60 (2): 323–351.
• Altun, Y., & İşleyen, Ş. (2019). Türkiye'de İktisadi Büyüme ile Sanayi Sektöründe İstihdam Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi Yak- laşımı ile Ekonometrik Analizi: 1991-2017. Igdir University Journal of Social Sciences, (17).
• Arrow. K. J. (1962). The Economic Implications of Learning by Doing. The Review of Economic Studies 29: 155–123. doi: 10.2307/2295952.
• Ballı, E., & Güreşçi, G. (2017). İnovasyon ve Ekonomik Büyüme: Üst ve Üst-Orta Gelirli Ülkeler Örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 99-112.
• Barro, R. J. (1991). Economic Growth İn A Cross-Section Of Countries. The Quarterly Journal of Economics, Vol. CVI, 2, pp. 407–443.
• Başar, S., Künü, S., & Bozma, G. (2016). Eğitim ve Sağlık Harcamaları- nın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygu- lama. Igdir University Journal of Social Sciences, (10).
• Bozma, G., Aydın, R., & Kolçak, M. (2018). BRICS ve MINT Ülkelerin- de Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi İlişkisi. Igdir University Journal of Social Sciences, (15).
• Börü, M. K., & Çelik, D., (2019). Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları, İno- vasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. R&s-research studies anatolia journal, 2(5), 196-206.
• Čadil, J., Petkovová, L., & Blatná, D. (2014). Human Capital, Economic Structure and Growth. Procedia Economics and Finance, 12, 85-92.
• Canpolat, N. (2000). Human Capital Accumulation and Economic Growth in Turkey. Hacettepe University, Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences, 18(2), 265-281.
• Çakmak, E., & Gümüş, S. (2005). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Eko- nomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960-2002). Ankara Üni- versitesi SBF Dergisi, 60(01), 59-72.
• Dam, M.M., & Yıldız, B., (2016). Brıcs-Tm Ülkelerinde Ar-Ge Ve İno- vasyonun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33, 220–236.
• Esmer, Y., Yüksel, M., & Şaylan, O. (2019). Yerel Yönetimlerde İnovas- yon Uygulamalarına Yönelik Bir Değerlendirme. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 11(2), 175-189.
• Gülmez, A., & Akpolat, A. G. (2014). AR-GE, İnovasyon ve Ekonomik Büyüme: Türkiye ve AB Örneği İçin Dinamik Panel Veri Anali- zi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Güney, G. (2017). Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi. Igdir University Journal of Social Sciences, (13).
• Işık, N. (2017). Banka Kredisi, İnovasyon, Ekonomik Büyüme İlişkileri- nin Analizi: G-20 Örneği. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırma- ları Dergisi, 1(2), 53-66.
• Işık, N., & Kılınç, A. G. E. C. (2016). İnovasyon-Temelli Ekonomi: Se- çilmiş Ülkeler Üzerine Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1).
• Karataş, M. & Çankaya, E., (2011). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Eko- nomik Büyüme İlişkisinin Analizi." Journal of Management & Eco- nomics 18.1
• Koç, A., & Ata, Y. (2012). Sosyal Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişki- si: AB Ülkeleri ve Türkiye Üzerine Ampirik Bir İncele- me. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 17(1).
• Lucas, R.E. (1988). On The Mechanics of Economic Development. Jour- nal of Monetary Economics, 22, pp. 3–42.
• Özkul, G., & Örün, E., (2016). Girişimcilik ve İnovasyonun Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Araştırma. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 5(2).
• Romer, P. (1986). Increasing Returns and Long-Run Growth.Journal of Political economy, 94 (5), pp. 1002–103.
• Romer, P. 1990. “Endogenous Technical Change.” Journal of Political Economy 98 (5): 71–102.
• Serel, H., & Masatçı, K. (2005). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve İktisadi Büyüme İlişkisi: Ko-entegrasyon Analizi. Atatürk Üniversitesi İkti- sadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 49-58.
• Solow, R. M. (1957). Technical Change and The Aggregate Production Function. The review of Economics and Statistics, 312-320.
• Sungur, O., Aydın, İ.H., & Eren, V.M., (2016). Türkiye’de Ar-Ge, İno- vasyon, İhracat Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Asimet- rik Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 173-192.
• Topallı, N. (2017). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 110-121.
• Ulucak, Z. Ş., Aksoylu, S., & Boztosun, D. (2015). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ampirik Anali- zi. EconWorld International Concerence on Economics, 18-20.
• Uzawa, H. (1965). Optimum Technical Change in An Aggregative Model of Economic Growth. International Economic Review 6: 18–31.
• Varsak, S., & Bakırtaş, İ. (2009). Ekonomik Büyüme Üzerinde Beseri Sermayenin Etkisi: Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25).
• Wusiman, N., & Ndzembanteh, A. N. (2020). The Impact of Human Capital and Innovation Output on Economic Growth: Comparati- ve Analysis of Malaysia and Turkey. Anemon Muş Alparslan Üni- versitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1).
• Wusiman, N., & Ndzembanteh, A. N. The Impact of Human Capital and Innovation Output on Economic Growth: Comparative Analysis of Malaysia and Turkey. Anemon Muş Alparslan Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1).
• Yaylali, M., & Lebe, F. (2011). Beşeri Sermaye İle İktisadi Büyüme Ara- sındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Marmara University Journal of the Faculty of Economic & Administrative Sciences, 30(1).
• Yeldan, E. (2012). Türkiye Ekonomisi İçin Beşeri Sermaye ve Bilgi Ser- mayesi Birikimine Dayalı Bir İçsel Büyüme Modeli. Ekonomi-tek, 1(2).
• Yıldız, G. (2018). Teknolojik İnovasyonun Ekonomik Büyüme Üzerin- deki Etkisi: Türkiye-AB (15) Ülkeleri Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 41-58.
• Yılmaz, Ö., & Ünver, Ş. (2019). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Ataturk Univer- sity Journal of Economics & Administrative Sciences, 33(3).