Sanatta Kadın Algısı: Afyonkarahisar Türküleri Örneklemi

Yıl 2020, Sayı: 24, 163 - 188, 01.10.2020

Çağhan Adar Beyza Yetim

Öz

Toplumsal cinsiyet kavramı, kültürel ve sosyal olarak belirlenen cinsiyet rollerine karşılık gelir. Yüzyıllar boyunca toplumlarda kadının yeri ve statüsü sürekli olarak tartışılmıştır. Bu süreç içerisinde hemen hemen her toplumda var olan kadın ve erkeğin rolü günümüzde de devam eden bir tartışma konusu olmuştur. Geleneksel bakış açısı ile toplumsal cinsiyet ayırımı, kadını başarı, güç ve bağımsızlıktan uzaklaşmaya yöneltmiş, kadını cinsel duyguları uyandıran bir nesne haline getirmiştir. Sanat alanında da baktığımızda kadın her dönem ön planda olmuştur. Özellikle bu kadın algısı, müzikte güftelerde kendine göstermiştir. Geleneksel kültürümüz olan Türk Halk Müziği eserlerini incelediğimizde, geçmişten günümüze toplumda kadına bakış açısını net bir şekilde görmekteyiz. Türküler kadına karşı, aşkı, şiddeti, özlemi, hatta cinsel kimliği göz önüne sermektedirler. Araştırmada; Afyonkarahisar örnekleminde, halk müziği eserlerinde kadın algısının incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada içerik analizi tekniği kullanılacaktır. Araştırma sürecinde; belirlenmiş olan konu için, örneklem seçilecek, toplanan verilerin betimlemesi, değerlendirilmesi ve yorumlaması yapılacak. Veriler toplanırken arşiv taraması yapılarak veri elde edilmesi sağlanacaktır. Araştırmanın özgün olduğu, ilgili yayın ve araştırmalara kaynak teşkil edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, kadın, türkü, algı, sanat.

The Perception of Woman in Art: The Case of Afyonkarahisar Folk Musics

Öz

The concept of gender refers to cultural and socially determined gender roles. Over the centuries, the place and status of women in societies have been constantly discussed. The role of men and women in almost every society in this process has been an ongoing debate today. With the traditional perspective, gender discrimination has directed women to move away from success, power and independence, making women an object that arouses sexual feelings. When we look at the field of art, women have always been at the forefront. In particular, this woman's perception has shown herself in music and lyrics. When we examine the works of Turkish Folk Music which is our traditional culture, we clearly see the perspective of women in society from past to present. The folk songs reveal love, violence, longing, and even sexual identity against women. In this study, in the sample of Afyonkarahisar province, it is aimed to examine the perception of women in Turkish folk music works. The content analysis technique will be used in the research. During the research process; For the determined subject, the sample will be selected and the collected data will be described, evaluated and interpreted. While collecting the data, archive scanning will be provided to obtain data. It is thought that the research is original and will be a source for related publications and researches.

Anahtar Kelimeler

Afyonkarahisar, women, folk music, perception, art.

Kaynakça

• Açar, S. (2015), Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Rock Müzikte Kadın: Şebnem Ferah Örnek Olayı, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Ensti- tüsü Müzik Bilimleri Anabilim Dalı, Tamamlanmış Yüksek lisans Tezi, İzmir.
• Aydın, M. Bekar, E. Ö., Gören, Ş. Y., Sungur, M. A. (2016), Hemşirelik Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016, Cilt:16, Yıl:16, Sayı: 1, 16: 223-242.
• Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ecevit, Y. (1993). Aile, Kadın ve Devlet İlişkilerinin Değerlendirilme- sinde Klasik ve Yeni Yaklaşımlar. Kadın Araştırmaları Dergisi 1, 9- 34.
• Ecevit, Y. (2003), Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurula- bilir? Bu İlişki Nasıl Çalışılabilir? C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (4).
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum, Algı, iletişim, İstanbul: Beykent Üniversi- tesi Yayınları.
• İstanbullu, S. (2018), Amatör Müzik Topluluklarındaki Kadın Üyelerin Sosyokültürel Profilleri (Niğde İli Örneği), Afyon Kocatepe Üni- versitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi Cilt IV, Sayı 7.
• İstanbullu, S. (2014), Kültür ve Müzik Eğitimi Ögesi Olan Türkülerde Kadın Temasının Analizi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı, Tamamlanmış Doktora Tezi, Konya.
• Karakuş, E. Mutlu, E. Çoşkun D. Y. (2018), Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Öğretim Programlarının İncelenmesi, İstanbul Üniversi- tesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 2018/II:31-54.
• Ökmen, A. B., (2019), Sanatta Kadın ve 1960 Sonrası Feminist Yaklaşımlar (Women in Art and Post-1960 Feminist Approaches), Atatürk Üniver- sitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Heykel Ana Sanat Dalı Heykel Sa- nat Dalı, Tamamlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Özdemir, H. (2019), Toplumsal Cinsiyet Perspektifinde Erkeklik ve Kadınlık Algısı: Bir Alan Araştırması, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Number: 10, 90-107.
• Özkişi, Z. G. (2012). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye’de Ka- dınların Bestecilik Eğitimine Erişimi ve Bestecilik Kariyeri, Inter- national Periodical For The Languages, Literature and History of Tur- kish or Turkic, Vol 7/3, 2105-2114.
• Sazak, N. (2008). Müziksel Algılamanın Temel Boyutları, Sakarya: Sa- karya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Uluslararası İnsan Bilimleri Dergi- si, Vol. 5 (1), 1-11.
• Tunçdemir, İ. (2004). Müzik Sanatında Kadın Olgusu, Yaratıcılığı ve Besteciliği, Yeditepe Üniversitesi G.S.F. Kadın Çalışmalarında Disip- linler arası Buluşma Sempozyum. Sözlü Bildiri. 1-4 Mart, İstanbul.
• TDK, https://sozluk.gov.tr/?kelime=cinsiyet%20temelli (Erişim T. 29.01.2020, 10.54).
• Ökmen, A. B., (2019), Sanatta Kadın Ve 1960 Sonrası Feminist Yaklaşımlar (Women in Art and Post-1960 Feminist Approaches), Ata- türk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Heykel Ana Sanat Dalı Heykel Sanat Dalı, Tamamlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• https://blog.peramuzesi.org.tr/wp- content/uploads/2013/04/SVIKV.RK_.0009.jpg.