COVID-19 Salgınına Karşı Sosyal Kırılganlık Endeksi: Türkiye Örneğ

Yıl 2020, Sayı: EK SAYI (2020), 245 - 268, 01.10.2020

Zeynep Ortakavak Engin Korkmaz Ahmet Uslu

Öz

Son yılların en büyük küresel krizlerinden birine yol açan korona virüs COVID-19 salgınının etkileri tüm dünyada derinden hissedilmektedir. İnsan hayatını ciddi şekilde tehdit eden salgın, geniş ölçekte toplumsal deği-şim ve dönüşümlere de yol açmaktadır. Ülkeler, farklı tedbir ve uygulama-lar aracılığıyla salgını kontrol altına almaya ve yönetmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışmalar gün geçtikçe artmakta, literatür mevcut dene-yimlerle şekillenmektedir. Kuşkusuz, toplumun her kesimini etkileyen virü-sün, birbirine bağımlı veya ilişkili olumsuz etkilerini en aza indirmek, çok disiplinli analizler gerektirmektedir. Bu çalışmada öncelikle, mevcut COVID-19 literatürü kapsamında sosyal kırılgan gruplar incelenmiş daha sonra günümüze kadar daha çok afet yönetiminde kullanılmış olan Sosyal Kırılganlık Endeksi SoVI yöntemi kullanılarak sosyal kırılganlık analizi gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin il bazlı sosyal kırılganlık endeksinin hesap-landığı bu çalışmada, salgına karşı toplumların dirençliliği, salgınının etkileri ile baş etme kapasiteleri ve salgın sonrası rehabilite süreçlerindeki konumla-rına dair mekânsal bilgiler sunulmuş ve haritalandırılmıştır. Çalışmanın sonucunda Covid-19 pandemisine karşı 81 ilin 4’ü çok yüksek düzeyde, 21’i yüksek düzeyde, 29’u orta düzeyde, 16’sı düşük düzeyde ve 11’i çok düşük düzeyde kırılganlığa sahip olduğu görülmüştür. Bu suretle, salgın yöneti-minde öncelikli bölgeler saptanmış olup, sosyal grupların niteliksel ihtiyaçla-rına yönelik değerlendirmeler yapılması mümkün hale getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Koronavirüs, Pandemi, Sosyal Kırılganlık

Social Vulnerability Index for COVID-19 Outbreak: The Case of Turkey

Öz

All over the world the effects of the coronavirus COVID-19 out-break, which has caused one of the biggest global crises of recent years, are felt. The epidemic, which seriously threatens human life, also causes large-scale social changes and transformations. Countries try to control and manage the outbreak through different measures and practices. The studies carried out in this context are increasing day by day and the literature is formed by the existing experiences. Surely, managing the interdependent or related negative effects of the virus that affects all parts of the society requires multidisciplinary analysis. In this study, first, social vulnerability groups were exam-ined within the extent of the existing COVID-19 literature, and then social vulnerability analysis was carried out using the Social Vulner-ability Index SoVI method, which has been used more in disaster management. Then, social vulnerability analyse was performed based on Turkey provinces. Spatial information on the resilience of societies against the epidemic, their capacity to cope and their posi-tion in post-epidemic rehabilitation processes are presented and mapped. As a result of the study, it was observed that 4 of 81 provinc-es had very high level, 21 high level, 29 medium level, 16 low level and 11 very low level of vulnerability against the Covid-19 pandemic. Thus, in outbreak management, the priority regions have been determined and the evaluations regarding the qualitative needs of social groups have been made possible.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Coronavirus, Pandemic, Social Vulnerability.

Kaynakça

• Altman, E. I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The jour- nal of finance, 23(4), 589-609.
• Atalay, A., Tortum, A., Çodur M.Y., (2014). Faktör Ana- lizi Kullanılarak Trafik Kazalarının Modellenmesi. Uluslararası Trafik ve Ulaşım Güvenligi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1.
• Blaikie, P. M. (1994). Political ecology in the 1990s: An evolving view of nature and society. Center for Advanced Study of International Development, Michigan State University.
• Brooke, J., & Jackson, D. (2020). Older people and COVID‐19: Isolation, risk and ageism. Journal of clinical nur- sing.
• Cockerham, W. C., Hamby, B. W., & Oates, G. R. (2017). The social determinants of chronic disease.
• Cutter, S. L., Boruff, B. J., & Shirley, W. L. (2003). Social vulnerability to environmental hazards. Social science quar- terly, 84(2), 242-261.
• Cutter ve Emrich (2016), Social Vulnerability Index (SoVI®): Methodology and Limitations
• Dintwa, K. F., Letamo, G., & Navaneetham, K. (2019). Measuring social vulnerability to natural hazards at the district level in Botswana. Jàmbá: Journal of Disaster Risk Studies, 11(1), 1-11.
• Gausman, J., & Langer, A. (2020). Sex and gender dis- parities in the COVID-19 pandemic. Journal of Women's He- alth, 29(4), 465-466.
• Fekete, A. (2009). Validation of a social vulnerability index in context to river-floods in Germany. Natural Hazards & Earth System Sciences, 9(2).
• Ferguson, E., & Cox, T. (1993). Exploratory factor analysis: A users’ guide. International journal of selection and assessment, 1(2), 84-94.
• Kavanagh, N. M., Goel, R. R., & Venkataramani, A. S. (2020). Association of County-Level Socioeconomic and Politi- cal Characteristics with Engagement in Social Distancing for COVID-19. medRxiv.
• Khanal, L., Paudel, B. K., & Acharya, B. K. (2020). Community vulnerability to epidemics in Nepal: A high- resolution spatial assessment amidst COVID-19 pandemic. medRxiv.
• Macharia, P. M., Joseph, N. K., & Okiro, E. A. (2020). A vulnerability index for COVID-19: spatial analysis at the subna- tional level in Kenya. BMJ global health, 5(8), e003014.
• Mavhura, E., Manyena, B., & Collins, A. E. (2017). An approach for measuring social vulnerability in context: The case of flood hazards in Muzarabani district, Zimbabwe. Geoforum, 86, 103-117.
• Mogaji, E. (2020). Financial vulnerability during a pan- demic: insights for coronavirus disease (COVID-19). Mogaji, E, 57-63.
• Nakip, M. (2003). Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A., Al-Jabir, A., Iosifidis, C., ... & Agha, R. (2020). The socio-economic impli- cations of the coronavirus and COVID-19 pandemic: a review. International Journal of Surgery.
• Ortakavak, Z. (2019). Sosyal Kırılganlık İndeksinin CBS ile Haritalanması: İzmir İli Örneklemi. Resilience, 3(1), 37-53.
• Rennie, K. M. (1997). Exploratory and Confirmatory Rotation Strategies in Exploratory Factor Analysis.
• Sadati, A. K., MH, B. L., & Bagheri Lankarani, K. (2020). Risk Society, Global Vulnerability and Fragile Resilience; Socio- logical View on the Coronavirus Outbreak. Shiraz E-Med J, 21, e102263.
• Sarkar, A., & Chouhan, P. (2020). COVID-19: District level vulnerability assessment in India. Clinical epidemiology and global health, 10.1016/j.cegh.2020.08.017. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.cegh.2020.08.017
• Sung, C. H., & Liaw, S. C. (2020). A GIS-based approach for assessing social vulnerability to flood and debris flow ha- zards. International journal of disaster risk reduction, 46, 101531.
• Rosenthal, D. M., Ucci, M., Heys, M., Hayward, A., & Lakhanpaul, M. (2020). Impacts of COVID-19 on vulnerable children in temporary accommodation in the UK. The Lancet Public Health.
• Van Bavel, J. J., Baicker, K., Boggio, P. S., Capraro, V., Cichocka, A., Cikara, M., ... & Drury, J. (2020). Using social and behavioural science to support COVID-19 pandemic response. Nature Human Behaviour, 1-12.