Türkçe Öğretmeni Adaylarının Sorgulama Becerileri ile Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Sayı: 25, 624 - 655, 29.01.2021

Bünyamin Sarikaya Yunus Şakiroğlu

Öz

Bu araştırmada Türkçe öğretmeni adaylarının sorgulama becerileri ile kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada tekil ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır.Bir devlet üniversitesinin Türkçe eğitimi ana bilim dalında öğrenim gören gönüllü 130 Türkçe öğretmeni adayı,araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada AldanKarademir ve Saracaloğlu 2013 tarafından geliştirilen “Sorgulama Becerileri Ölçeği” ile Susar Kırmızı 2012 tarafından geliştirilen “Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler bir istatistik programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının sorgulama becerilerinin yüksek düzeyde olduğu ve cinsiyet, sınıf, anne ve baba eğitim düzeylerinde anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Türkçe öğretmeni adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının yüksek düzeyde olduğu sınıf, anne ve baba eğitim düzeylerinde anlamlı farklılık göstermediği ancak cinsiyete göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmada Türkçe öğretmeni adaylarının sorgulama becerileri ile kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sorgulama becerileri, kitap okuma alışkanlığı, Türkçe öğretmeni adayları.

The Relationship Between Prospective Turkish Teachers’ Questioning Skills and Their Attitudes Towards The Reading Habit

Öz

In this study, it is aimed to determine the relationship between prospective Turkish teachers’ questioning skills and their attitudes towards the reading habit. Singular and relational screening model was used in the study. 130 volunteer prospective Turkish teachers studying at the Turkish Education department of a state university constitute the study group. In the research, "Questioning Skills Scale" developed by Aldan Karademir and Saracaloğlu 2013 and "Prospective Teachers’ Attitudes Towards The Reading Habit Scale" developed by Susar Kırmızı 2012 were used. The data were analyzed through a statistical program. As a result of the research, it was determined that the prospective Turkish teachers had a high level of questioning skills and the skills did not differ significantly in gender, class, mother’s and father’s education levels. In addition, it was found that prospective Turkish teachers’ attitudes towards the reading habit were at a high level, there was no significant difference in the class and education levels of parents, but they differed by gender. Furthermore, it was found that the relationship between prospective Turkish teachers’ questioning skills and their attitudes towards the reading habit was not statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Questioning skills, reading habit, prospective Turkish teachers

Kaynakça

• Abalı Öztürk, Y., Bilgen, Z. ve Bilgen, S. (2017). Sorgulama becerileri ile kendi kendine öğrenme becerileri arasındaki ilişki: temel eğitim öğretmen adaylarına yönelik bir araştırma. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: I, Sayı: 2, 179-214.
• Akın, E. (2015). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Siirt Üniversitesi örneği). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (4), s. 364-373.
• Akyol, H. (2007). “Okuma”, (Ed. A. Kırkkılıç ve H. Akyol), İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Akyol, H. (2007a). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (Yeni programa uygun 6. Baskı), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Aldan Karademir Ç., Çaylı B. ve Deveci, Ö. (2019). Öğretmen adaylarının sorgulama becerileri ile meraklılık düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 18 (3): s.1157-1171.
• Aldan Karademir, Ç. ve Saracaloğlu, A. S. (2017). Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz yeterlik düzeyine etkisi. Turkish Studies, 12(33), 261-290.
• Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma, alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
• Arslan, Y., Çelik, Z. ve Çelik, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 113-124.
• Aslantürk, E. & Saracaloğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155-176.
• Bakir, S. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının etkili iletişim becerileri ile sorgulama becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açışından incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 398-414.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 264-299.
• Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 32-49.
• Bozkurt, N. ve Serin, O. (2003). Üniversite öğrencilerinin okuma ilgileri ve okuma alışkanlıklarını etkileyen faktörler. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8 (12), 139- 149.
• Bozpolat, E. (2010). Öğretmen adaylarının okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 2(1), 411-428.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cemiloğlu, M. (2001). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. (Ekli 3. Baskı) İstanbul: Alfa.
• Chiappetta, E. L. & Adams, A. D. (2004). Inquiry-based instruction. The Science Teacher, 71(2), 46-50.
• Cotton, K. (1989). Classroom questioning. Close-up No. 5. Portland, OR: Northwest Regional Educational Laboratory.
• Çetinkaya Edizer, Z. (2014). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumları ile üst bilişsel okuma stratejilerini kullanım düzeyleri arasındaki ilişki. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 645-658
• Demir, T. (2009). İlköğretim II. kademe öğretmen adaylarının okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi örneği). Electronic Turkish Studies, 4(3), 718-745.
• Demirel, Ö. ve Şahinel, M. (2006). Türkçe öğretimi (7. Baskı), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Durmuş, E. Baş, K. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16, (USBES Özel Sayı II), 1240-1254.
• Ediger, M. (2001). Assessing: Inquiry Learning in Science. 10.03.2020 tarihinde http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED454274.pdf adresinden erişilmiştir.
• Eicher, C. E. & Wood, R. W. (1977). Reading habits of elementary school teachers and principals. Education Chula Vista, Cal, 97(4), 385-391.
• Elkatmış, M. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıkları. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (3), 1223-1240
• Gömleksiz, M. N. (2004). Geleceğin öğretmenlerinin kitap okumaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1–21.
• Güneş, F. (2016). Eğitimde sorgulamanın gücü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 188-204.
• Hassell, S. H. & Lutz, C. (2006). A survey of the habits and attitudes of urban middle school students toward leisure reading. Young Adult Library Services, 39-45.
• Işık, A.D. ve Demir, N. (2017) Sınıf öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi: Bartın Üniversitesi örneklemi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, s. 70 – 85.
• Jamie, M., Wigfield, A. & McCann, A. D. (2003). Children’s motivation for reading (Editor: J.L.Metsala), The Reading Teacher, 50(1), 360–362.
• Kalyocu, R. (2013). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 281-289.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş, H. (2011). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları, öğrenme yaklaşımları ve problem çözme becerilerinin akademik motivasyonu yordama gücü (Yayımlanmış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. & Sever, S. (2005). Türkçe öğretimi: Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Engin Yayınevi.
• Kırmızı Susar, F. (2012). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına yönelik tutum ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, s. 2353-2366
• Koçak, B., Çermik, F., Polat, S. ve Şahin, N. (2016). Öğretmen adaylarının kitap okuma tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 395-411.
• Koçak, B., Kurtlu, Y., Ulaş, H. ve Epçaçan, C. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme düzeyleri ve okumaya yönelik tutumları arasındaki ilişki. EKEV Akademi Dergisi, 61, 211-228.
• Kolaç, E. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuyucu Profilleri. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. 27-29 Nisan 2007. Eskişehir.
• Korkmaz, İ. (2007). Üniversite birinci sınıfta okuyan öğrencilerin lise döneminde kitap okuma durumlarının incelenmesi. EJER, 27, 127-138.
• Kuş, Z., ve Türkyılmaz, M. (2010). Sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmeni adaylarının okuma durumları: (ilgi, alışkanlık ve okuma stratejilerini kullanım düzeyleri). Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 11-32.
• Mccoy, Donna; and Others (1991). Surveys of independent reading: pinpointing the problems, seeking the solutions. Paper presented at the Annual Meeting of the College Reading Association (Crystal City, VA, October 31-November 3, 1991).
• McGinn, M. K. & Roth, W. M. (1999). Preparing students for competent scientific practice: implications of recent research in science and technology studies. Educational Researcher, 28(3), 14-24.
• Mcmillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in Education: Evidence – Based Inquiry. (7 th Edition). Pearson, London.
• MEB (2013). PISA 2012 Ulusal Ön Raporu. Ankara.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Talim Terbiye Kurulu: Ankara
• Moyer, P.S. & Milewicz, E. (2002). Learning to question: categories of questioning used by preservice teachers during diagnostic mathematics interviews. Journal of MathematicsTeacherEducation5,293–315.
• Murat Yalman, M., Özkan, E. ve Kutluca, T. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları üzerine betimsel bir araştırma: Dicle Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, , 14 (2) 291-305
• NationalResearchCouncil. (2000). Inquiry and the national science Education standards: A guide for teaching and learning. Washington DC: National Academies Press.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Özbay, M., Bağcı, H. & Uyar, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117- 136.
• Özdemir, O., Özdemir, M. ve Kaya, B. (2015). Öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 17 Sayı 2 (219-233).
• Ruşen, M. (2013). Hızlı Okuma, İstanbul Melisa Matbaacılık.
• Saracaloğlu, A. S. ve Aldan Karademir, Ç. (2013). Sorgulama Becerileri Ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Asya Öğretim Dergisi,1(2), s. 56-65.
• Sevmez, H. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Smaragdi, U. J. & Jonsson, A. (2006). Book reading in leisure time: long–term changes in young peoples’ book reading habits. Scandinavian Journal of Educational Research, 50(5), 519-540.
• Şen, H. Ş. & Erişen, Y. (2002). Öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanlarının etkili öğretmenlik özellikleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 99-116.
• Tanışlı, D. (2013). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının pedagojik alan bilgisi bağlamında sorgulama becerileri ve öğrenci bilgileri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(169), 80-95.
• Türk Dil Kurumu, (2018). Sorgulama. http://www.tdk.gov.tr/ adresinden erişildi. (Erişim tarihi: 10.03.2020)
• Ülper, H. & Çeliktürk, Z. (2013). Öğretmen adaylarının okuma motivasyonlarının değerlendirilmesi: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 1033-1057.
• Yalınkılıç, K. (2007). Türkçe öğretmen adaylarının okumaya ilişkin tutum ve görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, 1(1), 226-241.
• Yamaner, F. ve Kartal, A. (2001). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencilerinin, serbest zaman faaliyetlerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 2-3.
• Yılmaz, Z. ve Karamustafaoğlu, S. (2015). Öğretmen adaylarının sorgulama becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 347-363.