Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medyayı Kullanım Amaçlarını Belirleme Ölçeği’nin Geliştirilmesi

Yıl 2021, Sayı: 25, 656 - 673, 29.01.2021

Ercan Aras Adem Peker

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin sosyal medyayı kullanma amaçlarını belirleme ölçeğinin SMKABÖ geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Araştırmanın çalışma grubu 2020 yılında Iğdır üniversitesinde öğrenim gören 175 kadın ve 144 erkek olmak üzere toplam 319 kişiden oluşmaktadır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, üniversite öğrencilerinin Sosyal Medyayı Kullanma Amaçlarını Belirleme Ölçeği’nin toplam varyansın % 63.27’sini açıklayan 17 madde ve 4 alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analiz sonucunda, ölçeğin hem dört boyutlu hem de tek boyutlu yapısının geçerli olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin ölçüt bağıntılı geçerliği analizinde SMKABÖ ile Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu gözlenmiştir. Güvenirlik analizleri sonucunda iletişim kurma, bilgi edinme, sosyal etkileşim, eğlence ihtiyacı ve ölçeğin tamamı için iç tutarlık kat sayısı sırasıyla .77, .81, .75, .86, .88 olarak saptanmıştır. Sonuç olarak ölçeğin üniversite öğrencilerinin Sosyal Medyayı Kullanma Amaçları Amaçlarını belirlemede kullanılabilecek geçerliği ve güvenirliği olan bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencileri, Sosyal medyayı kullanım amaçları, Ölçek Geliştirme

Developing Social Media Use Purposes Scale of University Student

Öz

The aim of this study is to evaluate the reliability and validity of the scale defining the aims of university students while using social media. Working team of the research consists of 319 people -175 women and 144 men- who study at Igdir University in 2020 year. As a result of exploratory factor analysis, it has been defined that the scale defining the aims of university students while using social media consists of 17 items and 4 sub-dimensions explaining %63.27 of total variances. As the result of confirmatory factor analysis, it has been specified that four dimensions and one dimension of the scale is valid. By the scale’s criterion based validity analysis, it has been observed that there is a relationship between teenagers’ social media addiction and the scale defining the aims of university students while using social media. As the result of reliability analysis it has been detected that the parameters of internal consistency are respectively .77, .81, .75, .85, .88 for communication, having information, social interaction, need for entertainment and the whole scale.Finally it can be stated that the scale is a reliable and valid quantification method for defining the aims of university students while using social media.

Anahtar Kelimeler

University students, aims while using social media, Scale Development

Kaynakça

• Andreassen, C.S., Billieux, J., Griffiths, M.D., Kuss, D.J., Demetrovics, Z., Mazzoni, E., et al. (2016). The relationship between addictive use of social media and video games and symptoms of psychiatric disorders: A large-scale cross-sectional study. Psychology of Addictive Behaviour, 30, 252-262.
• Akın, A., Özbay, A., & Baykut, İ. (2015). The validity and reliability of the Turkish version of the social media use integration scale. The Journal of International Social Research, 8(38), 647-650.
• Ayğar, Bakır, B., & Uzun, B. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5, 507-525. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2018.5.3.0046.
• Bahrani, A. A., & Patel, D. (2015). Incorporating twitter, instagram, and facebook in economics classrooms. The Journal of Economic Education, 46(1), 56-67.
• Bedir, A. (2016). Sosyal medya kullanımının üniversite öğrencilerinin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (16. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirci, İ. (2019). Bergen sosyal medya bağımlılığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması, depresyon ve anksiyete belirtileriyle ilişkisinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(Ek sayı.1), 15-22.
• Eren, Ş. E. (2014). Sosyal medya kullanım amaçları ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 230-243.
• Feyzioğlu, B.İ. (2016). Eğitimde sosyal medyanın kullanılmasına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisan tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Fırat, N., & Barut, Y. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği (SMBÖ)’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 15(4), 2266-2279. doi:10.14687/jhs.v15i4.5181.
• Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS (4th ed.). London: Sage Publications.
• Hair, J.F., Anderson, R.E., Tahtam, R.L., & Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis (5th ed.). New Jersey, NJ: Printice-Hall.
• İçirgin, M. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve motivasyonları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Li, C. (2007). How consumers use social networks. for interactive marketing professionals, June 21, 1-11.
• Orbatu, D., Eliaçık, K., Alaygut, D., Hortu, H., Demirçelik, Y., Bolat, N., Elamlı, F., & Helvacı, M. (2020). Ergenlerde sosyal medya bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(Ek sayı.1), 56-61. doi: 10.5455/apd.77273.
• Ortar, M., & Argın, S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 391-403.
• Otrar, M., & Argın, F. (2014). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının kullanım alışkanlıkları bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 1-13.
• Otrar, M., & Argın, F. S. (2014). Ergenlerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının çok boyutlu incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama [Journal of Education and Humanities: Theory and Practice], 5(10), 3-22.
• Otrar, M., & Argın, F. S. (2015). Öğrencilerin sosyal medyaya ilişkin tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Journal of Research in Education and Teaching, 4(1), 391-403.
• Özgenel, M., Canpolat, Ö., & Ekşi, H. (2019). Ergenler için sosyal medya bağımlılığı ölçeği (ESMBÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, 629-662. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.3.0086.
• Özsarı, İ., & Karaduman, B. G. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ve yalnızlıklarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 380-389.
• Peker, A., & Çukadar, F. (2016). Bilişsel esneklik ile sosyal medyayı kullanmaya yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 66-79.
• Şahin, C., & Yağcı, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği-yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 523-538.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Ed. Mustafa Baloğlu). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Taş, İ. (2017). Ergenler için sosyal medya bağımlılığı ölçeği kısa formunun (SMBÖ- KF) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 4(1), 27-40.
• Tektaş, N. (2014). Üniversite öğrencilerinin sosyal ağları kullanmalarına yönelik bir araştırma. Tarih Okulu Dergisi XVII, 851-870.
• TÜİK.(2016).http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779adresinden 17.05.2020 tarihinde alınmıştır.
• Ünal, A. T., & Deniz, L. (2015). Development of the social media addiction scale. Online Academic Journal of Information Technology, 6(21), 51-70. doi: 10.5824/1309‐1581.2015.4.004.x