Koruyucu Aile Hizmet Modelinin İlişki Ağı Bağlamında Değerlendirilmesi ve Bu Alanda Yapılan Akademik Çalışmaların Analiz

Yıl 2021, Sayı: 26, 127 - 154, 30.04.2021

Seda Kılıç Bedrettin Kesgin

Öz

Sosyal hizmet alanında dezavantajlı guruplar içerisinde yer alan korunmaya ihtiyacı olan çocuk konusu tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de oldukça önem taşımaktadır. Korunmaya ihtiyacı olan çocuk konusu tarih boyunca çözülmeye çalışılan, farklı hizmet modellerinin uygulandığı bir konu olmuştur. Günümüzde koruyucu aile hizmet modelinin yaygınlaştırılması için gerekli çalışmalar yapılsa da kurum bakımındaki çocukların sayısı, koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuk sayısından daha fazladır. Bu amaçla çalışmada koruyucu aile hizmet modeli içerisinde yer alan öz aile, koruyucu aile, kurum ilişkisi hakkında sosyal sermaye ve ilişki odağı bağlamında, değerlendirme yapılarak nitel araştırma yöntemi ile literatür taraması yapılarak koruyucu aile alanında ikincil verilerin analizi yapılmıştır. Bu kapsamda 24 adet yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezi ile 17 adet makale incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda koruyucu aile hizmet modeli içerisinde yer alan öz aile, koruyucu aile, kurum ilişkisi hakkında sosyal sermaye ve ilişki odağı bağlamında, değerlendirme yapılmıştır. Böylelikle çalışmada koruyucu aile hizmet modelinin uygulanmasında çocuğun yüksek yararı ilkesi doğrultusunda öz aile, kurum ve koruyucu aile ilişkisinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesinin gerekliliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet, koruyucu aile, korunmaya ihtiyacı olan çocuk, ilişkiler ağı

Evaluation of The Foster Family Service Model in The Context Of The Relationship Network and Analysis of Academic Studies in This Field

Öz

The need to protect disadvantaged groups involved in children's issues in the social services area that carries great importance in Turkey as well as all over the world. The issue of child needing protection has been an issue that has been tried to be solved throughout history and different service models have been applied. Today, although necessary efforts are made to spread the foster family service model, the number of children in institutional care is higher than the number of children placed in foster families. For this purpose, in the study, an evaluation was made in the context of social capital and relationship focus on self-family, foster family, institutional relationship within the foster family service model, and the analysis of secondary data in the field of foster family was made by conducting a literature review with qualitative research method. In this context, 24 published master's and doctoral theses and 17 articles were examined. As a result of the study, self-family, foster family, and institutional relationship, which are included in the foster family service model, were evaluated in the context of social capital and relationship focus. Thus, in the study, it was emphasized that in the implementation of the foster family service model, in line with the principle of the best interests of the child, the self-family, institution and foster family relationship should be carried out in a healthy way

Anahtar Kelimeler

Social Work, foster home care, child in need of protection, relationship network

Kaynakça

• Akbulut, Seda Kurtuluş. Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Aracılığıyla Evlat Edinme Ve Koruyucu Aile Kurumu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , 2011.
• Başer, Hacer. Çocuk Refahı Alanında Yeni Hizmet Modeli “ Çocuk Evleri”. Yüksek Lisans Tezi, Konya:Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2013.
• Baysal, Ahmet Emin. Koruyucu Aile Uygulamaları ve Sonuçları İstanbul Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017.
• Bıyıklı Latife. (1995). “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Ve S. O. S. Çocuk Köyleri”, Özel Eğitim Dergisi 2 sy. 1 (1995):3-10.
• Can Yücel. Koruyucu Aile Uygulaması Ankara Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara:Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2000.
• Çelik Yılmaz. “Asr-I Saâdet’te Kimsesiz Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmetler.” İstem, sy. 28. (2016):369-388.
• Doğan, Recep. “Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği”. Ankara Barosu Dergisi 2 sy. ( 2013):147-170.
• Ekinci, Abdurrahman. Okullarda Sosyal Sermaye. Ankara:Nobel Yayınları, 2010. Elçin, Şule. Türkiye’ De Korunmaya Muhtaç Çocukların İstihdamı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Türkiye Ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yüksek Lisans Programı, 2013.
• Erdal, Leman. “Türkiye'de Sosyal Politika Ve Koruyucu Aile Hizmet Modeli”. Sosyo Ekonomi Dergisi 2 sy. (2014):172-192.
• Ergün, Figen. Korunmaya Muhtaç Çocuk Bakım Yurtları Ve Koruyucu Aile Yanındaki 0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Ölüm Oranı Ve Nedenleri. Bilim Uzmanlığı Tezi , Ankara:Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1977
• Field, John. Sosyal Sermaye. Çeviren Bahar Bilgen& Bayram Şen. İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Sena Ofset, 2008.
• Gazanker Emine. Xvı. Ve Xvıı. Yüzyıllarda Osmanlı Toplumunda Kimsesiz Çocuklar Ve Evlatlıklar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:Bahçeşehir Üniversitesi, 2014. Gökkaya, Veda Bilican. “Koruyucu Ailelerin, Yanlarına Yerleştirilen Çocuk Ya Da Çocuklarla Aile İçinde Yaşadıkları Sorunlar Ve Başa Çıkma Yolları” (Sivas İli Örneği). International Journal of Social Scienc,. sy.25 (1) (2014):249-267.
• Görgülü, Ülfet. “Koruyucu Aile Uygulamasının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İslam Hukuku Araştırma Dergisi sy. 23. (2014):45-58.
• Kahraman Fatma. Türkiye’de Çocuk Refahı Alanında Koruyucu Aile Hizmeti (Sakarya Ve Kocaeli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya:Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Karakayalı Gökhan. Velayet Hakkının Kullanılmasına İlişkin Hukuki Sorunlar Ve Özellikle Koruyucu Aile Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009. Karataş, Kasım. “Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Toplum Ve Sosyal Hizmet Dergisi, sy. 18 (2) (2007):9-19. Karatay, Abdullah. Cumhuriyet dönemi Korumaya muhtaç Çocuklara İlişkin Politikanın Oluşumu. Doktora Tezi, İstanbul:Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• Kartal Ömer. İslam Hukukunda Koruyucu Aile. Yüksek Lisans Tezi, Yozgat:Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Koç, Tuğba. Türkiye’de Koruyucu Aile Hizmetinin Etkinliğinin Arttırılmasına Yönelik Çözüm Önerileri: Türkiye Ve Hollanda Karşılaştırması. Yüksek Lisans Tezi , Manisa:Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016.
• Koşar, Nesrin. G. , Sosyal Hizmetlerde Aile ve Cocuk Refahı Alanı. 2. Baskı, Ankara,1992
• Kuş, Saliha. Koruyucu Aile Hizmeti Ve Toplumsal Farkındalık Çanakkale Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale:Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Nazik, M. Hamil . Çocuksuz Ailelerin Evlat Edinme Ve Koruyucu Aile Hakkındaki Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara:Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1988.
• Öğüt Adem & Erbil Cihat. Sosyal Sermaye Yönetimi. Çizgi Yayınları, Konya, 2009 Özbesler, Cengiz. “Koruyucu Aile Hizmetlerinde Değerlendirme Süreci.” Aile Ve Toplum Dergisi sy. 11( 4) (2009): 85-94 .
• Özdemir, Aytül Ayşe. Sosyal Ağ Özellikleri Bakış Açısıyla Sosyal Sermaye ve Bilgi Yaratma İlişkisi: Akademisyenler Üzerine Yapılan Bir Alan Araştırması.
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007. Özdemir, Fatma. Korunmaya Muhtaç Çocuklar İçin Koruyucu Aile Bakımı.
• Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara:Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996.
• Özdemir Nesrin & Sefer Nihan & Türkdoğan Duygu. “Bir Sosyal Sorumluluk Projesi Örneği; Korunmaya Muhtaç Çocuklar”. C.Ü, Sosyal Bilimler Dergisi sy. 32(2) (2008):283-305.
• Özkara, Suna. Toplumun Koruyucu Aile Uygulamasına İlişkin Bilgi Görüş Ve Değerlendirmeleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara:Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2005.
• Saçan Selvinaz. , Şimşek Zeynep. , “Kurum Bakımından Aile Yanına Döndürülen 6-18 Yaş Çocukların Duygusal Ve Davranış Sorunları”, E- Journal of New World Sciences Academy sy 9(2) (2014): 1-8.
• Salim Muammer. Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları Ve Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu. Yüksek Lisans Tezi, Isparta:Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011
• Taştekil, Sevda. Korunmaya Muhtaç Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmetler, Koruyucu Aile Bakımı- İzmir Örneği. Yayınlanmış Doktora Tezi, İzmir:Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989 Tok, Özlem.
• Koruyucu Aile Hizmeti Standartları Ve Ülkemizdeki Durumu. Yüksek lisans Tezi, Ankara :Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2005.
• Töremen Fatih & Ersözlü Alpay. Eğitim Örgütlerinde Sosyal Sermaye Ve Yönetimi. İstanbul:İdeal Yayıncılık, 2010
• Yurdakul, Aytül. Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığına Bağlı Kurum Bakımında Kalan Çocuklarla Koruyucu Aile Yanında Kalan Çocukların Benlik Saygısı Ve Psikososyal Gelişimleri Arasındaki Farklılıkların İncelenmesi.
• Yüksek Lisans Tezi , İstanbul:İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.