Yüksek Din Öğretimi Kurumlarında Bölümleşme Sorunu

Yıl 2021, Sayı: 26, 369 - 400, 30.04.2021

Ahmet Ali Çanakcı Mehmet Bayyiğit

Öz

Bu çalışmada, yüksek din öğretimi kurumlarında istihdam alanlarına göre bölümleşme konusu; ihtiyaç, beklenti ve değişim bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın amacı, günümüze ve geleceğe ışık tutması bakımından tarihsel gelişim çerçevesinde genelde yüksek din öğretimi kurumları özelde ise ilahiyat/İslami ilimler fakültelerindeki program ve bölümleşme alanındaki paradigma değişikliklerini ele alıp, zaman içerisinde ortaya çıkan niceliksel ve niteliksel değişimler bağlamında bölümleşme ile ilgili öneriler ortaya koymaktır. Çalışmada, nitel araştırma deseni benimsenmiş, bu çerçevede literatür taraması ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada ulaşılan sonuçlara göre; yüksek din öğretimi kurumlarında görev-sorumluluk ve istihdam alanının her zamankinden daha fazla genişlediği günümüzde, ilahiyat/İslami ilimler fakültelerinin bölümleşme konusunda teorik anlamda zengin bir tecrübeye ve kurumsal hafızaya sahip olduğu ancak yaklaşık yüz yıla yakın deneyim ve son kırk yılda zaman zaman yapılan deneme ve programların yeniden yapılandırılmasıyla ilgili uygulanabilir ve sürdürülebilir bir sonuca ulaşılamadığı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede hem örgün hem de yaygın eğitimde alanında uzman, nitelikli din eğitimcilerinin yetiştirilmesi için ilahiyat fakültelerinde işlevsel ve istihdama yönelik bölümleşme paradigmasının hayata geçirilmesi gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yüksek Din Öğretimi Kurumları, Program, Bölümleşme, İstihdam.

The Problem of Departmentalization in Higher Religious Education Institutions

Öz

In this study, the subject of departmentalization according to employment areas in higher religious education institutions is examined in the context of need, expectation and change. The aim of the study is to discuss the paradigm changes in the curriculum and departmentalization of higher religious education in particular in the faculties of theology / Islamic sciences within the framework of historical development in terms of shedding light on the present and the future. Besides, in the context of quantitative and qualitative changes that have emerged over time, it is to make suggestions about departmentalization. In the study, qualitative research design was adopted, and literature review and document analysis methods were used in this framework. According to the results of the research; In today's world, where the field of duty-responsibility and employment in higher religious education institutions is expanding more than ever before, the faculties of theology / Islamic sciences have a rich theoretical experience and institutional memory in departmentalization, but about a hundred years of experience and occasional experiments in the last forty years and It is understood that a viable and sustainable result regarding the restructuring of the programs has not been achieved. In this context, it can be said that functional and employment-oriented departmentalization should be implemented in theology faculties in order to train qualified religious educators in both formal and non-formal education.

Anahtar Kelimeler

Higher Religious Education Institutions, Program, Departmentalization, Employment.

Kaynakça

• Alakuş F. ve Bahçekapılı, M. (2009). Din Eğitimi Açısından İngiltere ve Türkiye. İstanbul: Ark Yayınları.
• Altaş, N. (2009). Türkiye’de din öğretimine öğretmen yetiştirme sorunu ve din kültürü ve ahlak bilgisi eğitimi bölümleri. IV. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri 12-16 Ekim 2009. Ankara, 908-919.
• Aşıkoğlu, N. Y. (2017). Yüksek Öğretimde Din Eğitim ve Öğretimi (Editörler: Doğan, R. & Ege, R.). Din Eğitimi El Kitabı (177-193). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Aydın, M. Ş. (2005). Cumhuriyet döneminde din eğitimi öğretmeni yetiştirme ve istihdamı. İstanbul: DEM Yayınları.
• Aydın, M. Ş. (2004). İlahiyat lisans programının amaç sorunu. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 19-25.
• Ayhan, H. (2014). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları.
• Bahçekapılı, M. (2012). Türkiye'de Din Eğitiminin Dönüşümü (1997-2012), İstanbul: İlke Yayınları.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. H. Aydın (Çev.). Ankara: Eğitim Yayınevi.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çanakcı, A. A. (2014). Yaygın din eğitiminde din görevlilerinin rolü. Bursa: Emin Yayınları.
• Doğan, R. (2016). Cumhuriyet dönemi ilahiyat fakülteleri / dini yükseköğretim: tarihsel gelişimi, problemleri ve geleceği. Ahmet Hikmet Eroğlu (Ed.). Türkiye’de Dinler Tarihi’nin Kurumsallaşması Sürecinde Prof. Dr. Abdurrahman Küçük. Ankara: Berikan Yayınevi, 231-250.
• Doğan, R. (1999). Cumhuriyetin İlk yıllarında tevhid-i tedrisat çerçevesinde din eğitim-öğretimi ve yapılan tartışmalar. Cumhuriyet’in 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi. Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 227-288.
• Doğan, R. (2015). İlahiyat fakültelerinin eğitim anlayışı nasıl olmalıdır?. S. Akyürek (Ed.). Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? –Sorunlar ve Çözümleri- İstanbul: Ensar Neşriyat, 351-370.
• Ege, R. ve Uğurlu H. S. (2019). Yüksek din öğretiminde yeniden yapılanma tartışmalarına nereden başlamak gerekir: Beceri ve yetkinlikler zemininde bir değerlendirme. İ. Aşlamacı, C. Oruç, Y. Batar, R. Uçar ve G. Sayın (Ed.). Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle) (c. 1). Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 53-67.
• Ergin, O. (1977). Türkiye maarif tarihi (c. 1-5). İstanbul: Eser Matbaası.
• Ertan, V. ve Küçük H. (1976). Cumhuriyet Devrinde Din Eğitimi·Din Müiesseseleri ve Din Alimleri. İstanbul: Türdav.
• Ev, H. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirme sistemi ve din öğretimi alanına öğretmen yetiştirme. DEÜİFD. XXXIII, 9-50.
• Ev, H. (2003). Türkiye’de yüksek din öğretimi kurumları ve öğretmen yetiştirme. İzmir: Tibyan Yayıncılık.
• Ev, H. (2012). Yükseköğretimde din eğitimi. M. Köylü ve N. Altaş (Ed.). Din Eğitimi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 250-287.
• Gözütok, Ş. (2004). İlahiyat fakülteleri için alternatif program. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 559-566.
• İslâmî İlimler Akademileri (1968). İstanbul: Türkiye İslâm Enstitüleri Talebe Federasyonu Yayınları.
• Karadaş, C. (2015). İlahiyat fakülteleri lisans programları üzerine genel değerlendirme ve öneriler. S. Akyürek (Ed.). Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? –Sorunlar ve Çözümleri- İstanbul: Ensar Neşriyat, 205-261.
• Karaman, F. (2019). Yüksek İslâm Enstitülerinin Din Eğitimindeki Rolü. İ. Aşlamacı, C. Oruç, Y. Batar, R. Uçar ve G. Sayın (Ed.). Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle) (c. II). Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 377-388.
• Kaya, M. (2004). İlahiyat fakültelerinin istihdam alanlarına uygun eleman yetiştirme sorunu, Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 211-241.
• Kılavuz, M. A. (2004). İlahiyat fakültelerinde “din hizmetleri bölümü” oluşturulmasına duyulan ihtiyaç. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 383-408.
• Koç, A. (2003). İlâhiyat Fakültesi (İlâhiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 25/2, 25-64.
• Koç, M. (2019). Yüksek din öğretiminde yeni bir paradigma olarak bölümleşme: 'Manevi danışmanlık ve rehberlik bölümü' önerisi. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10, 59-112.
• Kuş, E. (2012). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Öcal, M. (2018). Bölümleşmiş yüksek din öğretimi uluslararası İslâmî ilimler üniversitesi ve uluslararası İslâm kültür ve medeniyeti üniversitesi. Z. Şeyma. Altın (Ed.). Yüksek Din Öğretimi. İstanbul: DEM Yayınları, 329-346.
• Öcal, M. (1988). İlahiyat fakültelerinde programlar ve bölümleşme. Yükseköğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu 21-23 Ekim 1987. Samsun: OMÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 171-194.
• Öcal, M. (1986). İlahiyat fakültelerinin tarihçesi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1/1, 111-123.
• Öcal, M. (2011). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi, İstanbul: Düşünce Kitabevi.
• Öz, A. (2018). İlahiyat fakültelerinde program çeşitliliği açısından seçmeli dersler üzerine bir değerlendirme. Z. Şeyma. Altın (Ed.). Yüksek Din Öğretimi. İstanbul: DEM Yayınları, 423-452.
• Özdemir, S. (2018). Din hizmetleri alanındaki hizmet kalitesinin artmasında İlahiyat/İslami ilimler fakültelerinin program çeşitliliğinin rolü. Z. Şeyma Altın (Ed.). Yüksek Din Öğretimi. İstanbul: DEM Yayınları, 399-422.
• Özdemir, S. (2004). İstihdam alanlarına göre ilahiyat fakültelerinin yeniden yapılandırılması: Din hizmetleri bölümü önerisi. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 537-558.
• Özdemir, S. (2013). Yüksek din eğitiminin geleceği ve istihdam alanlarına yönelik program önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1/30, 237-249.
• Parmaksızoğlu, İ. (1966). Türkiye’de din eğitimi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Saban, A. ve Ersoy, A. (Ed.) (2016). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sağlam, İ. (2019). Üniversiteleşme, yükseköğretim ve yüksek din öğretimi üzerine bazı düşünceler. İ. Aşlamacı, C. Oruç, Y. Batar, R. Uçar ve G. Sayın (Ed.). Uluslararası Yüksek Din Öğretimi Sempozyumu (Akademik ve Sosyal Yönleriyle) (c. II). Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 389-411.
• Sarıkçıoğlu, E. (1988). Yüksek din eğitiminde hedef ve program. Yükseköğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu 21-23 Ekim 1987. Samsun: OMÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 208-215. Turgut, A. (1988).
• Akademik bölümleşmenin eğitim ve öğretime yansıması. Yükseköğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu 21-23 Ekim Samsun: OMÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 201-207.
• Toksarı, A. (1988). İlahiyat fakülteleri eğitim-öğretiminde branşlaşma. Yükseköğretimde Din Bilimleri Öğretimi Sempozyumu 21-23 Ekim 1987. Samsun: OMÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 195-200.
• Tosun, C. ve Doğan, R. (2004). İlahiyat fakültelerinin yeniden yapılanması üzerine. Türkiye’de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği Sempozyumu: Bildiriler-Müzakereler 16-17 Ekim 2003, Isparta: S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 487-507.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2004). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• YÖK, 23.06.2017, sayı 43446.
• YÖK, 07.06.2017, Yürütme kurulu kararı.