Gazzali’nin Tövbe Kavramına Yorumu

Yıl 2021, Sayı: 26, 859 - 878, 30.04.2021

Abdullah Araz

Öz

Bu çalışmanın amacı fikirleriyle ve derin ilmiyle, Kelam düşünce tarihinin mütekaddimun ve müteahhirun dönemi olarak iki döneme ayrılmasına sebep olan büyük İslam âlimi İmam-ı Gazzali’nin tövbe hakkındaki görüşlerini araştırmaktır. Tövbe Kur’ânî bir kavramdır. Terminolojik olarak tövbe, işlenen günahı derhal terk etmek suretiyle ondan pişman olmak, daha sonra bir daha o günaha dönmemeye kesin karar vermek anlamına gelmektedir. Bu çalışmamızda, Gazzali'nin; tefsir, kelam, fıkıh, mantık gibi birçok ilimde mütehassıs olduğundan dolayı tövbe kavramıyla ilgili özgün fikirlerinin ve orijinal düşüncelerinin olduğu gözlemlenmiştir. Sonuç olarak; Gazzali’nin tövbe kavramına ilişkin bazı farklı görüşleri olmakla beraber, genel itibariyle ehl-i sünnet ekolüyle aynı çizgide olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gazzali, Tevbe, Günah, Af, Bağışlanma, Cennet, Cehennem

Ghazzali's Interpretation for Concept of Repentance

Öz

The purpose of this study is to investigate the arguments of the great Islamic scholar Al-Ghazali on repentence, whose views and profound knowledge led to the commencement of two periods –known as the mutaqaddimin and the muta'akhirin – in the intellectual history of Ilm al-Kalam, the science of discourse. ‘Repentance’ is a Quranic concept. Terminologically speaking, ‘repentance’ refers to regret for committing past wrongs and feeling contrition by avoiding the same wrong deed, and it involves a firm commitment to not repeating it once more. In this study, we have observed that Al-Ghazali put forward original ideas and views on the concept of ‘repentance’, as he was adept at many disciplines such as Tafsir, Kalam, Fiqh and Logic. As a result, although Al-Ghazali held some different views on the concept of ‘repentance’, it was observed that in general he shared the same views as the school of ahl as-sunnah.

Anahtar Kelimeler

Al-Ghazali, Repentance, Sin, Forgiveness, Heaven, Hell

Kaynakça

• ABDÜLBAKİ, Muhammed Fuat, el-Mu’cemu’l-Müfehres, Daru’l-Hadis, Kahire 1988.
• ATEŞ, Süleyman, İslam Tasavvufu, İstanbul, 1992.
• BUHÂRİ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahih’ul Buhâri, Çağrı Yayınları, İstanbul, ERAYDIN, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatler, İstanbul, 1994.
• GAZZALİ, İhya-u Ulumuddin, (çev. Ahmet Serdaroğlu), Bedir yayınevi, İstanbul 1975, I- IV.
• GAZZALİ, Âbidler Yolu, (çev. İlyas İbn-i Abdullah El-Nihanî), Hisar Yayınevi, İstanbul, trs. GAZZALİ, Kimyayı Saadet, (çev. Ali Arslan), Merve Yayınevi, İstanbul, 2014.
• GAZZALİ, el-Maksadu’l-Esna fi Şerhi Meanî Esmai’l-lahi’l-Hüsna, Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, trs, HEYSEMİ, Nureddin, Mecmaü’z-Zevahid, Beyrut, 1981.
• IŞIK, Harun, Gazzali’nin Tövbe Algısı, E.Ü.İ.F Bilimname Dergisi, XXIV, 2013/1
• İBN MANZUR, Cemaleddin Muhammed b. Mükerrem, Lisanü’l-Arap, trs. KILIÇ, Sadık, Kur’an’da Günah Kavramı, Hibaş Yayınları, Konya,1984.
• KUŞEYRÎ, Abdulkerim, Kuşeyrî Risalesi, (çev. Süleyman Uludağ), İstanbul, 1978.
• MEVLANA, Mesnevi, (çev. Veled İzbudak), M. E. Basımevi, İstanbul, 1966.
• MEVDUDÎ, Ebu’l A’la, Tefhimu’l Kur’an, (çev. M. Han Kayani), İnsan Yayınları, İstanbul, MÜSLİM, Ebû’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac; Sahih-i Müslim, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Çağrı yayınları, İstanbul, 1992.
• ORMAN, Sabri, Gazzali, İnsan Yayınları, İstanbul, 1986.
• SABUNİ, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefasir, (çev. Sadrettin Gümüş), Ensar Neşriyat, İstanbul, 1992.
• TAHANEVİ, Muhammed b. Ali, Keşşafu ıstılahatil fünun, “t-v-b” maddesi, İstanbul 1984.
• TİRMİZÎ, Muhammed b. İsa Ebû-İsa, el-Camiu’s-Sahîh,(Süneni Tirmizi), trs.
• YAMAN, Mehmet, Kelam ’da Günah ve Tövbe, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2006.