Collectivization Policies Applied in The Soviet Union and The Azerbaijan Press in The Repressia Period (1930-1939)

Yıl 2022, Sayı: 29, 159 - 171, 30.01.2022

Oğuz Han Öztay

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1022974

Öz

The policies implemented to prevent the Turkish peoples in the Soviet Union from coming together with various elements turned into acts of violence from time to time. In particular, Azerbaijan's relatively stronger appearance compared to other peoples, its interdependence, and close relations with Turkey increased the variety of sanctions imposed by the Soviet administration on Azerbaijani Turks. When social sanctions were at the highest level, the Azerbaijani press was taken under control, and freedom of thought, though, and expression was prevented. The Soviet administration implemented exile policies under Collectivization for the Azerbaijani Turks and other minorities, who played an essential role in the Kolkhoz system, part of the social and agricultural system. With the prohibition of the use of Azerbaijani Turkish, the communication channel of Azerbaijani Turks was also tried to be blocked, and attacks on social values were started with state-run newspapers. In addition, radio and cinema were also used as propaganda tools under pressure and control by the Soviet administration. The state arrested the targeted people, created an atmosphere of conflict, and interpersonal communication turned into a confrontation. The people of Azerbaijan, whose economic situation deteriorated, could not socialize and were excluded, were increasingly isolated. While Russian chauvinism increased with the Repressiya policy implemented, Armenians also attacked other minorities, especially the Azerbaijani people, with the support they received from the Russians. The Azerbaijani press, which was closed, pressed, and most exposed to attacks and censorship, became dependent on the work of individual intellectuals in the face of limited opportunities.

Anahtar Kelimeler

Repressiya, Azerbaijan, History of the press, Stalin, Communication, Collectivization Policies.

Sovyetler Birliği'nde Uygulanan Kollektivizasyon Politikaları ve Repressiya Döneminde Azerbaycan Basını (1930-1939)

Öz

Sovyetler Birliği’ndeki Türk halklarının çeşitli unsurlarla bir araya gelmemeleri amacıyla uygulanan politikalar, zaman zaman şiddet eylemlerine dönüşmüştür. Özellikle Azerbaycan’ın nispeten diğer halklara göre daha güçlü görünmesi birbirine olan bağlılığı ve Türkiye ile yakın ilişkileri, Sovyet yönetiminin Azerbaycan Türklerine uyguladığı yaptırımların çeşitliliğini artırmıştır. Sosyal yaptırımların en üst seviyede olduğu dönem içerisinde Azerbaycan basını kontrol altına alınmış ve fikir, düşünce ve ifade özgürlüğü engellenmiştir. Sovyet yönetimi, sosyal ve tarım sisteminin bir parçası olan Kolhoz sisteminde önemli rol oynayan Azerbaycan Türkleri ve diğer azınlık için Kollektifleşme adı altında sürgün politikaları uygulamıştır. Azerbaycan Türkçesi’nin kullanımının yasaklanmasıyla birlikte Azerbaycan Türkleri’nin haberleşme kanalı da engellenmeye çalışılmış, devlet güdümündeki gazetelerle sosyal değerlere saldırılar başlatılmıştır. Ayrıca radyo ve sinema da Sovyet idaresi tarafından baskı ve denetim altında tutulularak propaganda aracı olarak kullanılmıştır. Hedef gösterilen kişiler devlet tarafından tutuklanmış, bir çatışma ortamı oluşturulmuş ve kişiler arası iletişim cepheleşmeye dönüşmüştür. Ekonomik durumu kötüye giden, toplumsallaşamayan ve dışlanan Azerbaycan halkı, giderek yalnızlaştırılmaya çalışılmıştır. Uygulanan Repressiya politikası ile Rus şovenizmi yükselirken, Ermeniler de Ruslardan aldıkları destek ile başta Azerbaycan halkı olmak üzere diğer azınlıklara karşı saldırılarda bulunmuşlardır. Kapatılan, basılan ve çoğunlukla saldırı ve sansüre maruz kalan Azerbaycan basını da kısıtlı imkânlar karşısında bireysel aydınların çalışmalarına muhtaç hale gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Repressiya, Azerbaycan, Basın tarihi, Medya, Sansür, Kollektivizasyon Politikaları

Kaynakça

• Abbasov, A. (1986), Mətbuat Və Ədəbiyyat, Bakü: ADU nəşriyyatı.
• Akarslan, Z. (2019). Azerbaycan’da Kültürel Uyanış ve Basın. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 8(1), 1-22.
• Andican, A. (2003). Cedidizm’den Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Mücadelesi. İstanbul: Emre Yayınları.
• Bayramlı, O. (2008). Ali Bey Hüseyinzade – Seçilmiş Eserleri, Bakü: Çaşıoğlu Neşriyat.
• Bünyadov, Z. (1993). Qırmızıterror, Bakü:Azerbaycan Matbaası.
• Dönmezer, S. ( 1976). Basın ve Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Enserov, V. (2010). “Sovyetler Birliği Dönemi ve Sonrasında Azerbaycan’da Haber Ajansları”, Selçuk İletişim Dergisi. 6(2), 270-277.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi Anlamak. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• Ergün, İ. (1992). Türkiye Modeli ve Türk Kökenli Cumhuriyetlerle Eski Sovyet Halkları. Ankara: Yeni Forum Dergisi Yayınları.
• İnce, M. (2020). “Basının Propaganda Amaçlı Kullanılması; Azerbaycan Millî Mücadelesi Ve Muhaceret Basını”, International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), 6, 92-103.
• İrvan, S. (2014). Medya, Kültür, Siyaset. Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• İsmayılov, E., Hesenov, C. ve Gaffarov, T. (1994). Azerbaycan Tarihi, Bakü: Öğretmen Neşriyatı.
• Karabulut, F. (2019). “Cengiz Dağcı’nın Ve Cengiz Aytmatov’un Romanlarında Kolhozlar Ve Kolhoz Sisteminin Ruslaştırmadaki Rolü”, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 7 (16), 56-77.
• Keane, J. (2015). Medya ve Demokrasi. İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Kerimova, L. (2017). “Sovyet İhtilali Sonrasında Oluşan Bağımsızlık Fikrinin Kafkasya’daki Yansımaları 1917 İhtilali’nden Sonra Azerbaycan’da Tarih Yazımının İnşası”,. Sancaktar, F. M., Askeroğlu-Askan, A., Ferhatoğlu, F. ve Bayram, C. (Ed.), Ekim 1917 Sovyet İhtilalinin Yüzüncü Yılında Türk Dünyasındaki Bağımsızlık Fikri Ve Siyasi Hareketler Uluslararası Sempozyumu Bildirileri içinde ( s. 188-215). İstanbul: Türk Ocakları İstanbul Şubesi.
• Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Keskin, F. (2014). Politik İletişim Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Məmmədli, P. (2008). Sovyet Basınında Sansür. Bakü: Naşirjunalı.
• Mill, J. S. (2004). Hürriyet Üstüne. Çev. Dostel, M. O., Ankara: Liberte Yayıncılık.
• Repressiya: Gizlin Və Gerçəkləri İlə. (2021, 23 Ağustos). Erişim adresi https://edebiyyatqazeti.az/news/muzakire/1248-repressiya-gizlin-ve-gercekleri-ile.
• Oskay, Ü. (2000). Kitle İletişiminin Kültürel İşlevleri: XIX. Yüzyıldan Günümüze Kuramsal Bir Yaklaşım. İstanbul: Der Yayınları.
• Qarayev, Y. (1996). Tarix: Yaxından Və Uzaqdan. Bakü: Azərnəşir.
• Qasımov, C. (1988). Repressiyadan Deportasiyaya Doğru. Bakü: Bakı Mütercim.
• Scannell, J. J. (1992). The Effect Of Financial Aid Policies On Admission And Enrollment (Admission Practices Series). New York: College Board Publications.