Gender of Elections in Turkey: Parliamentary General Elections and Women's Representation from The First Years of the Republic to The Present (1935-2018)

Yıl 2022, Sayı: 29, 73 - 96, 30.01.2022

Zeynep Şahin

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.978160

Cited By: 1

Öz

The study focuses on testing the hypothesis that “the rate of female representation in politics in Turkey is still not sufficient” over the results of the parliamentary general election in the process from the first years of the Republic to the present day. It is aimed to reveal the change in the proportion of women's representation in the elections in question in terms of the level of “election”. In this study using the descriptive analysis method, the results of the general election of Deputies are presented by using the data announced by the Turkish Statistical Institute. The number of votes received by the parties and independent candidates participating in the election and the number of Deputies they received were given separately in the context of men and women. As a result of the study, the proportion of female representation, which was 4.5% in the elections in 1935, gradually decreased in other electoral periods, at the first election of the transition to multi-party life at 1946 falled to 1.9%; it falled to 0.6% in 1950, 1954, 1961, 1977. The increase, which began in the 1990s, has continued to the present day without interruption. In the last four elections, it was seen that the proportion of women's representation in Turkish politics rose above 10% for the first time, but it was confirmed by data from the parliamentary general election results that the “symbolic value” loaded on women remained up to date and “underrepresentation” continued. It has been proposed that this problem will be overcome with a gender-sensitive political culture.

Anahtar Kelimeler

Political Representation, Women in Politics, Gender, Parliamentary General Elections

Türkiye’de Seçimlerin Cinsiyeti: Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze Milletvekili Genel Seçimleri ve Kadın Temsili (1935-2018)

Öz

Çalışmada, “Türkiye’de siyasette kadın temsil oranının hala yeterli seviyede olmadığı” sorunsalının, Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze kadar olan süreçte milletvekili genel seçim sonuçları üzerinden sınanmasına odaklanılmaktadır. Söz konusu seçimlerde kadın temsili oranlarının “seçilme” düzeyi özelinde değişiminin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Betimsel analiz yönteminin kullanıldığı çalışmada milletvekili genel seçim sonuçları, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ilan ettiği verilerden yararlanılmak suretiyle sunulmaktadır. Seçime katılan partiler ve bağımsız adayların aldıkları oy oranları ve çıkardıkları milletvekili sayıları kadın, erkek bağlamında ayrı ayrı verilmiştir. Çalışmanın sonucunda 1935 yılındaki seçimde %4,5 olan kadın temsil oranının diğer seçim dönemlerinde giderek azaldığı, çok partili hayata geçiş döneminin ilk seçimi olan 1946’da %1,9’a gerilediği; 1950, 1954, 1961, 1977 yıllarında %0,6’lara kadar düştüğü görülmüştür. Bu durum kadının siyasetteki yokluk durumunu gözler önüne sermesi bakımından önemlidir. 1990’lı yıllarda başlayan artışın kesilmeden günümüze kadar devam etmiştir. Son dört seçimde ise Türk siyasetinde kadın temsil oranın ilk kez %10’un üzerine çıktığı görülmüş, fakat kadına yüklenen “sembolik değer”in güncelliğini koruduğu ve “yetersiz temsil’’in devam ettiği milletvekili genel seçim sonuçlarından edilen verilerle doğrulanmıştır. Toplumsal cinsiyete duyarlı bir siyasi kültürle söz konusu sorunsalın üstesinden gelineceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siyasal Temsil, Siyasette Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Milletvekili Genel Seçimleri

Kaynakça

• Arslan, Gülten (2017). Üçüncü Bin Yılda Türkiye’de İktidarda Kadının Temsili: Üçüncü Bin Yılda İktidar Partisi Kadın Milletvekillerinin Sosyolojik Analizi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Yayımlanmamış Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mersin.
• Başak, S. (2010). “Cinsiyet Rolleri Farklılaşması ve Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği”, Kamuda Sosyal Politika, S.12, ss.29-35.
• Bhasin, Kamla (2003). Toplumsal Cinsiyet Bize Yüklenen Roller, (Çev. Kader Ay), Kadav Yayınları, İstanbul.
• Bingöl, Orhan (2014). “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.3, ss.108-114.
• Bulut, Yakup ve Tanıyıcı, Şaban (2008). “Türkiye’de Belediye Meclis Üyelerinin Temsil Ediciliği: Erzincan Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, ss.171-194.
• Caporal, Bernard (1982). Kemalizm ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, (Çev. Ercan Eyüboğlu), Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara.
• Çam, Esat (1987). Siyaset Bilimine Giriş, İstanbul: Der Yayınları.
• Çukurçayır, Mehmet Akif (2002). Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi, Ankara: Çizgi Kitabevi.
• Dahl, Robert (1963). Modern Political Analysis, Englewood Cliffs, Prentice-Hall Inc.
• Demirbilek, Sevda (2007). “Cinsiyet Ayırımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi”, Finans, Politik ve Ekonomik Yorumlar, C.44, S.511,ss.12-27.
• Dinç, Mehmet (2002). Bugünün Türkiye’sinde Kadınların Siyasal Katılımı ve Katılım Arttırmaya Yönelik Çözüm Önerileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Doğramacı, Emel (1993). Türkiye’de Kadının Dünü Bugünü, Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Dursun, Davut (2008). Siyaset Bilimi, İstanbul: Beta Yayınları.
• Gücük, Duygu (2006). Kadınların Siyasal Katılımları Ve Katılıma Etki Eden Faktörler: Ankara Mamak/Çankaya Örneği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Gündüz, Ahmet (2012). “Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda Kadın ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, International Journal Of Social Sciences, S. 5 C.5, ss.129-148.
• Gökçimen, Semra (2008). “Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi”, Yasama Dergisi, S.10, ss.1-59.
• Gökçimen, Semra vd. (2009), Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler (1935-2009), Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları.
• KADININ STATÜSÜ VE SORUNLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013, Ankara: T.C Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
• Kapani, Münci (2009). Politika Bilimine Giriş, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kaplan, Leyla (1998). Cemiyetlerde ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını (1908-1960), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Kamalak, Zeynep Elçin (2019). Türkiye’de Kadının Siyasal Hayattaki Temsili ve Rolü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Keser A. vd. (2019). “Türkiye'de Kadınların Siyasal Temsili ve Toplumsal Cinsiyet”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S. 76, ss.191-229.
• Kılıç, Selami (1991). “Osmanlı Aydınlarının Kalemiyle Türk Kadını ve Türkiye’de Kadın Haklarının Gelişimi”, Atatürk İlke Ve İnkılâp Tarihi Dergisi, C. 1 S. 5, ss.83-95.
• Kışlalı, Ahmet Taner (2003). Siyasal Sistemler: Siyasal Çatışma ve Uzlaşma, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kurtoğlu, Ayça (2004). Hemşehrilik ve Şehirde Siyaset: Keçiören Örneği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özbudun, Ergun (1975). Sosyal Değişme ve Siyasal Katılma, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Sartori, Giovanni (1996). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş, (Çev. Tuncer Karamustafaoğlu-Mehmet Turhan), Yetkin Yayınları, Ankara.
• Sezer, Ayten (1998). “Türkiye‘deki İlk Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Çalışmaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 14, S.42, ss.895–896.
• Şahin, Cemile (2010). Türk Parlamentosundaki Kadın Milletvekilleri (1937-2007), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Tankut, T. (1998, Aralık). “Çocuk Edebiyatı ve Cinsiyet Ayrımcılığı”, Evrensel Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi, S.84, ss.41-44.
• Taştan, Murat (1993). Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Kadın Milletvekilleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tekeli, Şirin (1983). Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Tezel, Sıdıka (1983). Atatürk ve Kadın Hakları, Ankara: İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi.
• Tosun, Tanju ve Tepeciklioğlu, Ali Onur (2014). “Siyasal Partiler, Siyasal Katılım ve Propaganda”, Siyaset Bilimi içinde, ed. Halis Çetin, ss. 471-505). Ankara: Orion Kitabevi.
• Türeli, Nesrin ve Çağlar, Nedret (2010). “Yerel Yönetimde Kadın Temsili - Isparta İli Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, C. 1, S.2, ss.16-40.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2012). Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara: TUİK Yayını, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 14.06.2021).
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2019). Milletvekili Genel Seçimleri, www.tuikweb.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 12.06.2021).
• Yaraman, Ayşegül (1999). Bir Demokrasi Tartışması: Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili (1935-1999), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yetkiner, Taylan (2020). Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsiliyeti (2011-2018), Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muş.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.