The Example of Traditional Ebrû in the Relationship of Art and Patience 1

Yıl 2022, Sayı: 30, 270 - 277, 31.05.2022

Asuman Şenel , Osman Emir Şenel

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1025098

Cited By: 1

Öz

Patience is needed for the arts like carpet-rug, ceramic, tile art, calligraphy, gilding, miniature, marbling that can be considered among Turkish-Islamic arts and products of a tradition from past to present. Patience is a trait recommended and praised in verses and hadiths for the spiritual development of mankind. Between the hustle and bustle of everyday life, patience is the condition that people consciously choose the acts of stopping and slowing down. Patience is the moment that sheltering in trust occurs by doing the things to be done which blooms the love and hope. The best example of this condition among traditional arts is marbling. Marbling is close to humans by nature and consists of soil and water. It is humble and dervish-like art and teaches patience to mankind at every stage of life. There is patience at every stage of the marbling from the preparation of the tragacanth to the crushing of the paint, from the boiling of the gall to the wrapping of the brush. In traditional Turkish-Islamic arts which is usually learnt in master-apprentice relationship, the reflections of being respectful, compassionate, and patient to the master, material, and the art itself are seen in marbling. In today's world where haste, impatience, and such things are becoming more and more common, one of the best ways to learn patience is to engage in the art, especially in marbling. The study aims to know marbling - one of the traditional Turkish-Islamic arts- in the context of the relationship between art and patience, to comprehend the relationship between patience and marbling, and to realize the contributions of marbling to the patience learning. During the study, the literature has been reviewed, marbling practices have been made, the findings have been examined and the results have been evaluated.

Anahtar Kelimeler

Turkish-Islamic, Art, Patience, Marbling

SANAT-SABIR İLİŞKİSİNDE GELENEKSEL EBRÛ ÖRNEĞİ

Öz

Türk-İslam sanatları arasında zikredilebilecek ve geçmişten günümüze uzanan bir geleneğin ürünü olan halı-kilim, seramik, çini, hüsn-i hat tezhip, minyatür ve ebrû gibi sanatların her biri yapımında sabrı gerektirir. Sabır ayet-i kerimelerde ve hadis-i şeriflerde övülen, insanın manevi tekâmülü için tavsiye edilen bir haslettir. Gündelik hayatın telaşı ve karmaşası arasında sabır, insanoğlunun yavaşlamak veya durmak eylemini bilinçli bir şekilde seçtiği haldir. Sabır, içinde muhabbeti ve umudu yeşerten, yapılması gerekeni yaparak tevekküle sığınılan anda hâsıl olur ki bu hâlin gelenekli sanatlar içindeki en güzel örneklerinden biri de ebrûdur. Toprak ve sudan oluşan ebru, doğası gereği insana yakındır; alçakgönüllü, derviş meşrep bir sanattır ve her adımında insanoğluna sabrı öğretir. Kitrenin hazırlanmasından boyanın ezilmesine, ödün kaynatılmasından fırçanın sarılmasına kadar ebrûnun her aşamasında sabır vardır. Umumiyetle usta çırak ilişkisi ile öğrenilen gelenekli Türk-İslam sanatlarında ustaya, malzemeye ve sanata saygılı, merhametli ve sabırlı olma halinin yansımaları ebrûda da görülmektedir. Aceleciliğin, sabırsızlığın giderek yaygınlaştığı günümüz dünyasında sabrı öğrenmenin en güzel yollarından biri de sanatla meşgul olmaktır ve bu sanatlardan biri de şüphesiz ebrûdur. Çalışmanın amacı; sanat-sabır ilişkisi bağlamında gelenekli Türk-İslam sanatlarından “ebrû”yu tanımak, ebrû-sabır ilişkisini kavramak ve sabır öğreniminde ebrûnun sağlayacağı katkıyı fark etmektir. Çalışma sürecinde literatür taranmış, ebrû uygulamaları yapılmış, bulgular incelenerek sonuçlar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk-İslam, Sanat, Sabır, Ebrû

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk; Toparlı, Recep; Argunşah, Mustafa; Demir, Nurettin; Gözaydın, Nevzat; Özyetkin, Melek; Zülfikar, Hamza; vd. (2011). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Arıtan, Ahmet Saim (2002). Türk Ebru San'atı. Türkler Ansiklopedisi. C12 (s. 328-340). Yeni Türkiye Yayınları: Ankara.
• Avşar, Ziya (2013). Risâletü’n Nushiyye (Nasihatler Kitabı)- Yunus Emre, Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı: Eskişehir.
• Başar, Fuat, Tiryaki, Yavuz (2000). Türk Ebrû Sanatı. İstanbul: Gözen Yayınları.
• Derman, M. Uğur (1977). Türk Sanatında Ebrû, Ak Yayınları: İstanbul.
• Derman, M. Uğur (1994). Ebrû. TDV İslâm Ansiklopedisi C. 10 (s. 80-82). Türkiye Diyanet Vakfı: İstanbul.
• Devellioğlu, Ferit (1970). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Doğuş Ltd. Şti. Matbaası: Ankara.
• Doğan, Mebrure (2014). Dinlerde ve İslam Kültüründe Sabır. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 93-130.
• Doğan, Mebrure (2017). Karakter Gücü Olarak Sabır ve Psikolojik İyi Oluş İlişkisi. The Journal of Happiness & Well-Being (JHW), s. 134-153.
• Erarslan, Kemal (2016). Yesevi’nin Fakr-nâmesi. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi: Ankara.
• Hasol, Doğan (1979). Sanat. D. Hasol içinde, Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yapi-Endüstri Merkezi Yayınları: İstanbul.
• Keser, Nimet (2009). Sanat Sözlüğü. Ütopya Yayınevi: Ankara.
• Oral, Osman (2015). Mâturîdî'de Sabır, Şükür ve Hikmet. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, s. 343-362.
• Özçimi, M. Sadreddin (2010). Ebrû. Bilim Kültür ve Sanat Derneği: İstanbul.
• Sezgin, Abdülkadir (1991). Hacı Bektaş Veli ve Bektaşilik. Sezgin Neşriyat: İstanbul.
• Sözen, Metin; Tanyeli, Uğur (2017). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Yalsızuçanlar, Sadık (2017). Ebû'l Hasan Harakânî Fakrın Makamları. Büyüyenay Yayınları: İstanbul.
• Yetkin, Suut Kemal (1984). İslam Ülkelerinde Sanat. Cem Yayınevi: İstanbul.
• Yüksel, Yakup (2006). Tasavvufta Sabır ve Şükür Anlayışı. Yüksek Lisans Tezi. T.C.Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı: Samsun.