Opportunity to Evaluate Village Institutes in the Context of Strategic Planning

Yıl 2023, Sayı: 33, 107 - 126, 31.05.2023

Zeynep Yıldırım

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1191357

Öz

The education issue of the village and the villager became a serious problem in the first period of the Republic. In Turkey, where the literacy rate was low compared to the population, it was planned to increase the literacy rate in rural areas through village institutes at that time. Ideas of village institutes go back to the "trainer project". The first trainer course was opened in Eskişehir Çifteler in 1937, and the first practices were implemented in the form of training the village youth who did their military service as corporals or sergeants and assigning them as trainers in their own villages. In the first period of the Republic, when there were not enough teachers, it was a laborious task for existing teachers to go to villages and teach. Village institutes are based on the idea of training teachers who will work voluntarily and selflessly in their own villages. Village institutes were officially established in 1940 under the auspices of President İsmet İnönü, with the work of Minister of National Education Hasan Ali Yücel and İsmail Hakkı Tonguç. In village institutes, students were also given education on literacy, basic knowledge, and livelihoods of the region (agriculture, beekeeping, poultry farming, etc.) outside of formal education. Village institutes are a unique education-teaching model that includes the regulation of education in Turkey according to rural conditions and emerged in Turkey's conditions. In this study, the process of emergence and closure of village institutes has been examined. Village institutes, which are an important move in the field of education, are an effective and efficient development move with a strategic planning.

Anahtar Kelimeler

Strategic Planning, Village Institutes, Village Education

Köy Enstitülerini Stratejik Planlama Bağlamında Değerlendirmenin İmkanı

Öz

Köyün kalkınması ve köylünün eğitimi Cumhuriyet’in ilk döneminde ciddi bir sorun olmuştur. Okur-yazar sayısının nüfusa oranla düşük olduğu Türkiye’de, o dönemde kırsal kesimde, köy enstitüleri aracılığı ile okur-yazar sayısının arttırılması planlanmıştır. Köy enstitülerine ilişkin fikirler, “Eğitmen Projesi”ne kadar uzanır. İlk eğitmen kursu, 1937 yılında Eskişehir Çifteler’de açılmıştır ve askerliğini onbaşı ya da çavuş olarak yapan köy gençlerinin, bir eğitimden geçirilip, köylerine eğitmen olarak görevlendirilmesi şeklinde, ilk uygulamalar hayata geçirilmiştir. Yeterli sayıda öğretmenin olmadığı Cumhuriyet’in ilk döneminde, mevcut öğretmenler için köylere gidip, öğretmenlik yapmak zahmetli bir uğraş halindedir. Köy enstitüleri, kendi köylerinde gönüllü ve özverili çalışacak öğretmenlerin yetiştirilmesi fikrine dayanır. Köy enstitüleri, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün himayesinde, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in ve İsmail Hakkı Tonguç’un çalışmaları ile 1940 yılında resmen kurulmuştur. Köy enstitülerinde öğrencilere, okuma-yazma öğretildiği ve temel bilgiler verildiği gibi, bulundukları yörenin geçim kaynakları (ziraat, arıcılık, kümes hayvancılığı, vb.) konusunda da eğitimler verilmiştir. Köy enstitüleri, Türkiye’de eğitim-öğretimin kırsal koşullara göre düzenlenmesini içeren ve Türkiye’nin koşullarında ortaya çıkan özgün bir eğitim-öğretim modelidir. Köy enstitüleri stratejik bir planlama ile hayata geçirilen kalkınma hamlesidir. Bu çalışmada köy enstitülerinin ortaya çıkışı ve kapatılması süreci incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stratejik Planlama, Köy Enstitüleri, Köy Eğitimi

Kaynakça

• Akyüz, Z. (2021, Eylül 24). Türkiye'de Köy Enstitüleri. https://tr.thefeasjournal.com/: https://tr.thefeasjournal.com/2021/09/24/turkiyede-koy-enstituleri/ adresinden alınmıştır
• Altunya, N. (2009). Köy enstitüleri. http://www.koyenstitulerivakfi.org.tr: http://www.koyenstitulerivakfi.org.tr/?Syf=5veId=6222 adresinden alınmıştır
• Altunya, N. (2014). Köy enstitüleri sisteminde yönetim. MSGSÜ Sosyal Bilimler, (10), 28-49.
• Arslan, Ö. Ö. (2018). Köy enstitülerinin toplum kalkınmasındaki rolü. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 6 (1), 84-119.
• Aysal, N. (2005). Anadolu'da aydınlanma hareketinin doğuşu: köy enstitüleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkilâp Tarihi Ensititüsü, 9 (35), 267-282.
• Bahadır, Z. (2002). Köy Enstitüleri. TDV İslâm Ansiklopedisi, 283-285.
• Bilecik, S. (2016). Eğitime siyasi ve ideolojik yaklaşimlar bağlaminda köy enstitüleri ve imam hatip okulları. Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 3(6), 329-347.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Öğretmen yetiştirme açısından Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi üzerinde bir araştırma. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Çağlayan, E. (2014). Köy Enstitüleri'nin açılması ve Dicle köy enstitüsü. Journal of Turkish Studies, 9 (1), 119-132.
• Çakmak, F. (2007). Kuruluşundan kapatılışına kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi içerisinde köy enstitülerine yönelik muhalefet. ÇTTAD, 6 (15), 1221-250.
• Çapar, M. (2012). Bir başka açıdan köy enstitüleri. Eleştirel Pedegoji Eleştirel Eğitim Dergisi, 12-22.
• Demir, C., Yılmaz, M. K. (2010). Stratejik planlama ve süreci ve örgütler açısından önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,1(25), 69-88.
• Demircan, C. (2007). Köy enstitüleri eğitim-öğretim programlarında çocuk edebiyatı. D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (8), 17-26.
• DPT. (2021). Kamu idareleri için stratejik planlama kılavuzu (Sürüm 3.1, 2021). http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/0QRai+Kamu_Idareleri_Icin_Stratejik_Planlama_Kilavuzu_V3_1_.pdf adresinden alınmıştır
• Elmas, A. (2020). Köyü Canlandırma Hareketi Olarak Köy Enstitüleri. Ankara: İksad Publishing House.
• Elmas, A., ve Altınışık, S. (2018). Köy enstitülerinde denetim uygulamaları. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5 (18), 401-425.
• Erdem, Ç. (2008). Cumhuriyet yönetiminin 1930’lu yıllarda köyde ve köylülükte “dönüşüm”ü gerçekleştirme isteğinin bir aracı olarak “Köy eğitmen kursları” . Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (3), 187-200.
• Eryiğit, B. H. (2013). Stratejik planlama, stratejik planlamaya ilişkin alternatif yaklaşımlar ve stratejik yönetim okulları. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4 (9), 152-172.
• Genç, N. (2009). Türk kamu yönetiminde stratejik planlama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 1-8.
• Gülen, A. (2022). İsmet İnönü ve köy enstitüleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi (70), 188-207.
• Gültekin, M. (2018). Eğitimin tarihsel temelleri. In M. Gültekin, eğitim bilimine giriş (pp. 113-132). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Güven, İ. (2001, Ocak, Şubat, Mart). Mustafa Necati'nin Türk eğitimine katkıları. Retrieved from Milli Eğitim Dergisi: https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/149/guven.htm
• Kapluhan, E. (2014). 1921 Maarif Kongresi’nin Türk eğitim tarihindeki yeri ve önemi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 4(8), 123-134.
• Kapluhan, E. (2012). Atatürk dönemi eğitim seferberliği ve köy enstitüleri. Marmara Coğrafya Dergisi (26), 172-194.
• Karaömeroğlu, A. (1998). Bir tepeden reform denemesi: "Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu"nun hikayesi. Birikim, 31-47.
• Kartal, S. (2008). Toplum kalkınmasında farklı bir eğitim kurumu: Köy enstitüleri Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 23-36.
• Kılıç, F. (2021). “Maarif vekili Mustafa Necati Bey’in yeni Türk alfabesinin öğretilmesi için yürüttüğü faaliyetler. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (39), 135-155.
• Kirby, F. (1962). Türkiye'de köy enstitüleri. Ankara: Rüzgârlı Matbaa.
• "Köy Enstitüleri Kanunu" resmigazete.gov.tr. (1940, Nisan 22). 10 03, 2022 tarihinde www.resmigazete.gov.tr: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/4491.pdf adresinden alınmıştır
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2008). Stratejik planlama süreci. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 403-412.
• mevzuat.gov.tr. (1942, Haziran 19). Köy okulları ve enstitüleri teşkilat şeması. www.mevzuat.gov.tr: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.4274.pdf adresinden alınmıştır
• www.mevzuat.gov.tr. (1928, 1928, Kasım 1). “Türk harflerinin kabulü ve tatbiki hakkında kanun”. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.3.1353.pdf adresinden alınmıştır
• "Millet Mektebi Talimatnamesi", resmigazete.gov.tr. (1928, Kasım 11). 10. 05. 2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/1048T.pdf adresinden alınmıştır.
• Oğuzkan, A. F. ( (n.d)). Köy enstitüleri öğretim programlari. Retrieved from https://docplayer.biz.tr/37227150-Koy-enstituleri-ogretim-programlari-dr-a-ferhan-oguzkan.html
• Önsoy, R. (1991). Cumhuriyetten bugüne ilk ve ortaöğretimimiz ve bazı meseleler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (6), 1-23.
• Özsoy, S. (2008). Bir eğitim ütopyacısı: İsmail Hakkı Tonguç. Yeniden İmece Dergisi, 2 (3), 267-276.
• Sevinç, M. R., Kantar Davran, M., ve Sevinç, G. (2016). Osmanli İmparatorluğu’ndan günümüze kırsal alanda uygulanan eğitim politikalari. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 253-272.
• Sitembölükbaşı, Ş. (2000). Tevfik İleri. TDV İslâm Ansiklopedisi, 88. Retrieved from TDV İslâm Ansiklopedisi.
• Şen, A. (2021, Ocak 27). 27 Ocak 1954, Anadolu'nun Işıkları Söndü: Köy Enstitüleri Kapatıldı. 09 30, 2022 tarihinde https://ichmeinsgut.de/: https://ichmeinsgut.de/2021/01/koy-enstituleri/ adresinden alınmıştır
• Şimşek, G., ve Mercanoğlu, C. (2018). Bir "Planlama Örneği" olarak köy enstitüleri. Şehir Plancıları Odası, 28 (3), 261-281.
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, 1940, 41. İnikat, Cilt 10. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d06/c010/tbmm06010041.pdf adresinden alınmıştır
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, 1942, 68. İnikat, Cilt 26. HYPERLINK "https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d06/c026/tbmm06026068.pdf" https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d06/c026/tbmm06026068.pdf adresinden alınmıştır
• Tonguç, İ. H. (1943). Köy enstitülerimizde eğitim ve öğretim ilkeleri. A.Ü.DTCF Dergisi, 1 (5), 137-147.
• Tural, A. (2016). Türk eğitim tarihinde alternatif bir model: köy enstitüleri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 17-21.
• Uzman, N. (2022). 1935 Nüfus Sayımı. 10 01, 2022 tarihinde ataturkansiklopedisi.gov.tr: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/1935-nufus-sayimi/ adresinden alınmıştır
• Yasa, A. (2020). Reşit Galip (Baydur) (1893-1934). Retrieved 08.05.2023, from ataturkansiklopedisi.gov.tr: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/resit-galip-baydur-1893-1934/?pdf=3406
• Yıldız, N., ve Akandere, O. (2018). Köy enstitülerinin ideolojik yapısı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17 (35), 275-316.
• Yılmaz, K. (2003). Kamu kuruluşları için stratejik planlama uygulaması. Sayıştay Dergisi, 14 (50-51), 67-86.
• Zabun, E. (2021). Mustafa Necati ve eğitim felsefesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6 (2), 332-330.