Theatre of Faruk Nafiz Çamlıbel

Yıl 2023, Sayı: 34, 610 - 634, 27.10.2023

Ahmet Karakuş

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1315560

Öz

In Turkish society, alongside traditional theatre, Western-style examples were seen during the Tanzimat period. During the Constitutional Monarchy, theatre served more as a means to an end, and with the Republic, it almost functioned as a duty to disseminate the principles of the new regime among the people. Faruk Nafiz Çamlıbel, who mainly gained prominence through his poetry, especially with his work "Han Duvarları," is also one of the artists of modern Turkish literature who wrote plays. Çamlıbel mostly wrote plays in verse form with three acts. In this study, his theatre works were examined, which depict the transformation of humans into monsters by society in the play "Canavar," the order given by İstemi Han for the raiders to head towards the sea due to the drought in the Ancestral Homeland in the play "Akın," the construction of the town and the prosperity of its people by Demir Han and forty thousand raiders who returned from the Ancestral Homeland to the Native Homeland in the play "Öz Yurt," the beginning of the National Struggle and the stages of awakening the people in the play "Kahraman," the bravery of the Anatolian people, both men and women, on the front lines and in the hinterland during the National Struggle in the play "Ateş," the tragicomic state of a traveling company and revue artist in the play "Yayla Kartalı," and Faruk Nafiz Çamlıbel's theatre was examined by referring to the School Plays, which can be considered more backward artistically. In doing so, excerpts from the works were included to highlight the points the artist intended to emphasize, and attempts were made to present the similarities between the theatre plays.

Anahtar Kelimeler

Theatre, Reflection, Verse, Reality, Purposefulness

Faruk Nafiz Çamlıbel Tiyatrosu

Öz

Türk toplumunda geleneksel tiyatronun yanında Tanzimatla Batılı anlamda örnekleri görülen tiyatro Meşrutiyetle daha çok bir erek uğruna hareket etmiş ve Cumhuriyetle beraber ise yeni rejimin ilkelerini halk arasında yayma uğruna âdeta görev yapmıştır. Daha çok şiirleriyle ve özellikle de Han Duvarları’yla ön plana çıkmış olan Faruk Nafiz Çamlıbel de modern Türk edebiyatının tiyatro eserleri de kaleme alan sanatçılarındandır. Genellikle manzum şekilde ve üç perdelik oyunlar yazan Çamlıbel’in bu çalışmada toplum tarafından canavar hâline getirilen insanın anlatıldığı Canavar, Türkün Anayurdunda oluşan kuraklık sonucu İstemi Han’ın emriyle akıncıların denize doğru açılmasını anlatan Akın, Anayurttan Öz Yurda gelen Demir Han ve kırk bin akıncının beldeyi imar, halkını ise mamur ettiği Öz Yurt, Milli Mücadele’nin başlangıcı ve halkı uyandırma safhalarının anlatıldığı, Mustafa Kemal Atatürk’e olan sevginin, saygının, muhabbetin vurgulandığı Kahraman, yine Milli Mücadele’yi, İnönü Muharebeleri’nden birisi ile cephe gerisindeki kadınlı erkekli Anadolu insanının yiğitliğinin aktarıldığı Ateş, bir seyyar kumpanya ve revü sanatçısının trajikomik hâlinin verildiği Yayla Kartalı ve sanatsal olarak daha gerilerde olarak düşünülebilecek Okul Piyesleri örnek gösterilerek Faruk Nafiz Çamlıbel’in tiyatrosu incelenmeye çalışılmıştır. Bu yapılırken eserlerden alıntılar yapılarak sanatçının vurgulamak istediği hususlara değinildiği gibi tiyatro eserleri arasındaki benzer noktalar da verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro, Yansılama, Manzum, Gerçeklik, Amaçlılık

Kaynakça

• And, M. (2022a). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi. (11. Baskı). İletişim Yayınları.
• And, M. (2022b). Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi. (2. Baskı). YKY.
• Birinci, N. (1993). Faruk Nafiz-İnceleme-Seçmeler. Boğaziçi Yayınları.
• Brecht, B. (2011). Epik Tiyatro. (K. Şipal, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Case, S. E. (2010). Feminizm ve Tiyatro. (A. Sönmez, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. (5. Baskı). Ağaç Kitabevi Yayınları.
• Çamlıbel, F. N. (1939). Ateş. Ahmet Sait Basımevi.
• Çamlıbel, F. N. (1959). Heyecan ve Sükûn. İnkılâp Kitabevi.
• Çamlıbel, F. N. (1965a). Canavar. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Çamlıbel, F. N. (1965b). Akın. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Çamlıbel, F. N. (1965c). Öz Yurt. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Çamlıbel, F. N. (1965d). Kahraman. İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Çamlıbel, F. N. (1977). Yayla Kartalı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demir, F. (2016). 1980 Sonrası Türk Tiyatro Edebiyatı. Mitos-Boyut Yayıncılık.
• Enginün, İ. (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. (6. Baskı). Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2019). Türk Tiyatrosu-Şinasi’den Turan Oflazoğlu’na. Dergâh Yayınları.
• Ertaylan, İ. H. (2011). Türk Edebiyatı Tarihi I-IV. (A. Uçman vd. Haz.). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Faruk Nafiz. (1933). Bir Demette Beş Çiçek-Kelebekler-Numaralar-Küçük Çiftçiler-Dersler- Sinir Hekimi. Sühulet Kütüphanesi.
• Kabahasanoğlu, V. (1979). Faruk Nafiz Çamlıbel. Toker Yayınları.
• Karaman, H., Özek A., Dönmez, İ. K., Çağrıcı, M., Gümüş, S., Turgut, A. (2015). Kur’ân-ı Kerîm Açıklamalı Meâli, (3. Baskı). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kesting, M. (2005). Epik Tiyatro. (Y. Onay, Çev.). Mitos-Boyut Yayınları.
• Nutku, H. (2017). Dramaturgi. (2. Baskı). Eksik Parça Yayınları.
• Nutku, Ö. (2021). Dünya Tiyatrosu Tarihi 1-Başlangıcından 19. Yüzyıla Kadar. (4. Baskı). Cilt 1. Mitos-Boyut Yayınları.
• Özdemir, A. (2010). Faruk Nafiz Çamlıbel-Hayatı Sanatı ve Eserleri. Küçük Çekmece Belediyesi Kültür Yayınları.
• Öztürk, Y. (2017). Memleket Mektep Meclis Arasında Bir Hayat Faruk Nafiz Çamlıbel. Ebabil Yayınları.
• Özüaydın, N. U. (2015). Gerçekçi Oyunculuk-Etki-Tepki Yöntemi. Mitos-Boyut Yayıncılık.
• Pekman, Y. (2010). Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik. (2. Baskı). Mitos-Boyut Yayınları.
• Sevengil, R. A. (2015). Türk Tiyatrosu Tarihi. Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• Şener, S. (2011a). İnsanı Geçitlerde Sınayan Sanat-Dram Sanatı. (2. Baskı). Mitos-Boyut Yayınları.
• Şener, S. (2011b). Gelişim Sürecinde Türk Tiyatrosu. (2. Baskı). Mitos-Boyut Yayınları.
• Şengül, A. (2020). Tarihten Sahneye Türk Tiyatrosu Üzerine Araştırmalar. Kesit Yayınları.
• Tansel, F. A. (1974). “Ölenlerimiz için Fâruk Nâfiz Çamlıbel (Mayıs, 1898 – 8 Kasım, 1973)”. Kubbealtı Akademi Mecmûası, Mevlânâ ve Fâruk Nâfiz Çamlıbel Sayısı, Sayı 1, (1974), 38-51.
• TDK. (2019). Türkçe Sözlük. (11. Baskı). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dili Kurumu Yayınları.
• Töre, E. (2016a). Geleneksel Türk Tiyatrosu. Kesit Yayınları.
• Töre, E. (2016b). Modern Türk Tiyatrosu-Temalar. Kesit Yayınları.
• Tuncer, H. (1994). Beş Hececiler. Akademi Kitabevi.
• Uysal, S. S. (2004). Eşlerine Göre Ediplerimiz. L&M Yayınları.
• Yalçın, A. (2002). II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi. (2. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Yılmaz, H. K. (2019). Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. (29. Baskı). Ensar Neşriyat.
• Yusuf Ziya. (1937). Faruk Nafiz-Hayatı ve Eserleri. Cumhuriyet Kitaphanesi.
• Yücebaş, H. (1974). Faruk Nafiz-Bütün Cepheleriyle Hayatı Hatıraları Şiirleri. Yaylacık Matbaası.