Repression Policy in the Period of Levon I. Mirzoyan in Kazakhstan

Yıl 2024, Sayı: 35, 311 - 322, 31.01.2024

Vecihi Sefa Fuat Hekimoğlu Nurullah Çetin

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1308506

Öz

Repression, characterised as Red Terror / Great Terror / Great Purge, is the period of mass and political persecution in the geography of the Union of Soviet Socialist Republics, generally in 1937-1938. During this period, mass deportations, arrests and massacres were carried out. Millions of people were arrested on charges of "anti-Soviet", "traitor", "enemy of the people" and hundreds of thousands were either executed or exiled. Most of the deportees died on the roads under poor conditions, while the survivors were sent to forced labour camps. Thus, repression negatively affected the demographic structure of Soviet society. Repressive practices were also heavily felt in Kazakhstan. The repressive policy in Kazakhstan was personally implemented by Levon Isayevich Mirzoyan of Armenian origin. Mirzoyan consulted and received instructions from Joseph Stalin and Nikolai Yejov, the head of the NKVD, on all his steps regarding repression in Kazakhstan. During this period, Mirzoyan harmed the political, economic and cultural life of Kazakhstan. The negative consequences of the repression policy implemented during the Mirzoyan period in Kazakhstan continue to have an impact today. In the study, Levon I. Mirzoyan's influence and political control in the country during his tenure as the First Secretary of the Soviet Administration of Kazakhstan is discussed. In addition to this, the process, results and changes in the repression practices in 1937-1938 were mentioned.

Anahtar Kelimeler

Soviet Union, Kazakhstan, Mirzoyan, Repression

Kazakistan’da Levon İ. Mirzoyan Dönemi Repressiya Politikası

Öz

Kızıl Terör/ Büyük Terör/ Büyük Tasfiye olarak nitelendirilen Repressiya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) coğrafyasında genellikle 1937-1938 yıllarında yaşanan kitlesel ve siyasî zulüm dönemidir. Bu dönemde toplu sürgünler, tutuklamalar ve katliamlar yapılmıştır. Milyonlarca insan “Sovyet karşıtı”, “vatan haini”, “halk düşmanı” suçlamasıyla tutuklanmış, yüz binlercesi ise ya infaz edilmiş ya da sürgün edilmiştir. Sürgün edilenlerin büyük bir kısmı kötü şartlar altında yollarda ölmüş, sağ kalanlar ise zorunlu çalışma kamplarına gönderilmiştir. Böylece repressiya, Sovyet toplumunun demografik yapısını olumsuz bir şekilde etkilemiştir. Repressiya uygulamaları, Kazakistan’da da kendini ağır bir şekilde hissettirmiştir. Kazakistan’daki repressiya politikası, Ermeni asıllı Levon İsayeviç Mirzoyan tarafından bizzat uygulanmıştır. Mirzoyan Kazakistan’da repressiya ilgili tüm adımlarını Joseph Stalin ve NKVD Başkanı Nikolay Yejov’a danışarak atmış ve onlardan talimat alarak hareket etmiştir. Mirzoyan, bu dönemde Kazakistan’ın siyasî, ekonomik ve kültürel hayatına zarar vermiştir. Kazakistan’da Mirzoyan döneminde uygulanan repressiya politikasının yarattığı olumsuz sonuçlar, günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Çalışmada Levon İ. Mirzoyan’ın Kazakistan Sovyet Yönetimi Birinci Sekreterliği görevinde bulunduğu sırada ülkedeki etkisi ve siyasî denetimi ele alınmıştır. Bununla birlikte 1937-1938 yıllarındaki repressiya uygulamalarının süreci, neticesi ve meydana gelen değişimlerine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler Birliği, Kazakistan, Mirzoyan, Repressiya

Kaynakça

• Aden, A. “Mirzoyan, Stroivşi Zavodı i İstreblyavşiy Kazakhov”, Erişim adresi: https://e-history.kz/ru/news/show/4421, Erişim Tarihi: 20.03.2023.
• Aminov T. M. “Kişi Kazan jane Kazakstandagı Kugın-sürgin”, Erişim adresi: https://alash24.kz/news/13874, Erişim Tarihi: 20.03.2023.
• Arutyunov V. “Levon Mirzoyan-Spasitel Kazahstana”, Erişim adresi: https://www.antitopor.com/articles/levon-mirzoyan-%E2%80%93-spasitel-kazahstana.html, Erişim Tarihi: 21.03.2023.
• Çelebi E., Begimbayeva Z. (2021). “Kazakistan Araştırmaları Derneği Aktöbe Derneği Örneğinde, Kazakistan’da Siyasî Baskı”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, Kış, 8/4, 1467-1488.
• Çetin N., Topsakal İ. (2023). Sovyetler Birliği’nin Kazakistan’da Büyük Tasfiye Dönemi (1937-1938), Avrasya İncelemeleri Dergisi, 1 (12), 1-18. doi: 10.2250/jes.2023.0001
• Degitayeva L. D. (2001). Levon Mirzoyan v Kazakhstane. Sbornik Dokumentov i Materialov (1933-1938 gg.), Almatı: Arkhiv Prezidenta Respubliki Kazakhstan.
• Degitayeva L. D. (1998). Politicheskiye Repressii v Kazakhstane v 1937- 1938 gg. Sbornik Dokumenty, Almatı: : Arkhiv Prezidenta Respubliki Kazakhstan.
• Demirci H. (2021). “Kazakistan Gulag Kamplarında Aile, Kadın ve Çocuk”, Türk Dünyası Araştırmaları, Cilt: 127, Sayı: 251, 241-268.
• Dilek İ. (2019). “Türk Dünyası Edebiyatında Repressiya”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı: 48, 27-81.
• Hekimoğlu V. S. F. (2018) “20. Yüzyılın İlk Yarısında Kazakistan’da Yaşanan Açlık Felaketi”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 15,209-227.
• İvanova G. M. (2006). İstoriya GULAGa 1918-1958, Sotsial’no Ekonomiçeskiy i Politko-pravovoy Aspaektı, Moskova: Hauka,
• Janbosinova A. S., Potapova N. A. (2019). Masshtaby i Regional'nyye Osobennosti “Natsional'nykh” Operatsiy v Kazakhskoy SSR, Istoricheskiy Kur'yer, 1(3), 1-12. doi: 10.31518/2618-9100-2019-1-9
• “Kirov’s Biography, The death of Kirov, Facts and Versons, Erişim adresi:https://www.kirovmuseum.ru/en/node/17, Erişim Tarihi: 21.03.2023.
• Kurmangaliyeva Ercilasun G. (2007) “Stalin Döneminde Kazak Aydınlarının Tasfiyesi”, Stalin ve Türk Dünyası, Editörler: Emine Gürsoy Naskali-Liaisan Şahin, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 127-136.
• Kurmangaliyeva Ercilasun G. (2016) “Kazakistan ve Kırgızistan’da Kolektifleştirme: Sözlü Tarih Çerçevesinden Bir Bakış”, Gazi Türkiyat Dergisi, /19, 11-22.
• Osmanov A. I. (1997). Repressii 30-kh godov v Dagestane: Dokumenty i Materialy, Mahaçkale: Yupiter.
• RSFSC Ceza Kanunu, 1926, http://museumreforms.ru/node/13817, Erişim Tarihi: 05.05.2023.
• "Rossiyskaya Sotsial-Demokraticheskaya Rabochaya Partiya", Bol'shaya Rossiyskaya Entsiklopediya, Tom 28, Moskova, 2015, str. 670-672.
• Volobuyev P. V. (1993). Politicheskiye Deyateli Rossii, 1917: Biograficheskiy slovar, Moskova: Bol'shaya Ros. Entsikl..
• Yakovlev A. N. (1991). Reabilitatsiya: Politicheskiye Protsessy 30-50-kh Godov, Moskova: Politizdat.
• Yakovlev A. N., Khaustov V.N., Naumov V.P., Plotnikova N.S. (2004). Lubyanka: Stalin i Glavnoye Upravleniye Gosbezopasnosti NKVD: Arkhiv Stalina Dokumenty Vysshikh Organov Partiynoy i Gosudarstvennoy Vlasti. 1937-1938, Moskova: MFD, 273- 281.
• Yakovlev A. N., Kokurin A. I., Petrov N. V. (2000). GULAG: Glavnoye Upravleniye Lagerey (1918- 1960), Moskova: MFD.
• Yıldırım S., Egamberdiyev M. (2022). “Taşnakçı Ermeni Levon İ. Mirzoyan'ın Kazakistan'daki Faaliyetleri (1933-1938)”, Bilig, no: 101, s. 31-56.
• Zalesskiy K. A. (2000). Imperiya Stalina: Biograficheskiy Entsiklopedicheskiy Slovar, Moskova: Veche.