The Construction Process of the Social State in the Early Republic Period and the Border City "Iğdır" (1923-1935)

Yıl 2024, Sayı: 36, 205 - 219, 31.05.2024

Yasin Ercilsin

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1432007

Öz

The new world order that emerged in Europe at the end of the Treaty of Westphalia in the 17th century laid the foundations of the modern state system. The Republic of Turkey continued its structuring within the framework of modern principles as a continuation of the Ottoman Empire. The misery, poverty and destruction that emerged in Anatolia after the First World War and the War of Independence had to be eliminated. In this framework, social state principles, one of the main objectives of the new Republic, were implemented. After the war in Anatolia, work was quickly started on issues that included the basic duties of the social state, such as immigration, public order and construction. Iğdır was subjected to great destruction and war during the War of Independence. The reconstruction of Iğdır, which was included in the borders of Turkey in December 1920, and the establishment of social order covered a long process. During the fifteen years following the proclamation of the Republic in 1923 and until 1935, border violations, public order problems, the fight against epidemics, and the settlement of immigrants were among the problems that needed to be solved in Iğdır. The aim of the study is to examine the social problems that emerged in Iğdır and to analyze the process in which the social policies of the Republic of Turkey were implemented in the light of archive documents.
Key Words: Republic of Turkey, Social State, Iğdır city.

Anahtar Kelimeler

Repuclic of Turkey, Social State, Iğdır city.

Erken Cumhuriyet Döneminde Sosyal Devletin İnşa Süreci ve Sınır Vilayeti “Iğdır” (1923-1935)

Öz

17. yüzyılda Westfalya Anlaşması’nın sonunda Avrupa’da ortaya çıkan yeni dünya düzeni modern devlet sistemin temellerini oluşturdu. Türkiye Cumhuriyeti de Osmanlı İmparatorluğu’nun devamı olarak modern ilkeler çerçevesinde yapılanmasını sürdürdü. Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele’nin ardından Anadolu’da ortaya çıkan sefalet, yoksulluk ve yıkımın giderilmesi gerekmekteydi. Bu çerçeve de yeni Cumhuriyetin temel amaçlarından biri olan sosyal devlet prensipleri hayata geçirildi. Anadolu’da savaş sürecinin ardından göç, asayiş, imar gibi sosyal devletin temel vazifelerini içeren konularda hızla çalışmalara başlandı. Iğdır’da Milli Mücadele sürecinde büyük yıkım ve savaşa maruz kaldı. Aralık 1920’de Türkiye sınırlarına dâhil edilen Iğdır’ın yeniden inşası, toplumsal düzenin tesis edilmesi uzun bir süreci kapsamaktaydı. 1923 yılında Cumhuriyetin ilan edilmesinin ardından 1935 yılına kadar geçen on beş yıllık süre zarfında sınır ihlalleri, asayiş problemleri, salgın hastalıklar ile mücadele, muhacirlerin iskânı, Iğdır’daki çözülmesi gereken problemlerin başında gelmekteydi. Çalışmanın amacı Iğdır’da ortaya çıkan sosyal problemleri inceleyerek, Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal politikalarının hayata geçirildiği süreci arşiv belgeleri ışığında analiz etmektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti, Sosyal Devlet, Iğdır

Etik Beyan

Makalenin yazarı, bu çalışma ile ilgili taraf olabilecek herhangi bir kişi ya da finansal kuruluş ile ilişkileri bulunmadığını dolayısıyla herhangi bir çıkar çatışmasının olmadığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Destek ve Teşekkür Çalışmada herhangi bir kurum ya da kuruluştan destek alınmamıştır.

Teşekkür

Destek ve Teşekkür Çalışmada herhangi bir kurum ya da kuruluştan destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Atnur, İ. E. (2001) Osmanlı Yönetiminden Sovyet Yönetimine Kadar Nahçıvan (1918-1921), Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Atlı, C. (2014). Kars’ta Siyasi Hayat, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Alake , M. (2011). İlk Dönem Cumhuriyet Türkiye’si Ulus İnşası Sürecinde Milliyetçilik ve Sivil-Etnik İkilemine Dair Teorik Tartışmalar. Gazi Akademik Bakış, 5(9), 1-30.
• Altan, S. (2020). Cumhuriyet Dönemi Kentsel Kalkınma Çalışmaları: Iğdır Örneği (1925-1955). Tarih Araştırmaları Dergisi, 39(67), 625-644.
• Akandere, O. (2021). Doğu Cephesi Kumandanı Kazım Karabekir Paşa’nın Sağ Cenah Teftiş Seyahati (13-26 Mayıs 1922). BELLEK Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 3(1), 57-69.
• Attar, Aygün. Ulus Devlete Geçiş Süreci Ve Türkiye Cumhuriyetinin Üniter Yapısı. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 20, sy. 60 (Kasım 2004): 643-58.
• Baş, H. (2022). Birinci Dünya Savaşında Irak-İran Cephesi İaşe ve Sağlık Hizmetleri. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baş, H. (2022). Bir Sınır Kent Iğdır’ın Osmanlı Devleti İçin Önemi (1828-1914). Doğal ve Beşeri Bilimler Açısından Iğdır-I, ed. T. Aydın, Astana Yayınları, 49-76.
• Bal, H. (2012). Brest-Litovsk Antlaşması’ndan Sonra Türkiye ve Ermeniler. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları(5), 25-51.
• Başkaya, M. (2014), Cumhuriyetin ilk yıllarında Iğdır’da Pamuk Ziraatı ve Serdarabat Barajı Meselesi, I. Uluslararası Iğdır Sempozyumu, Sosyal Bilimler Bildiri Kitabı, ed. C. Atlı, Salkımsöğüt Yayınevi, 748-771.
• Bozkurt, B. (2021). Erken Cumhuriyet Dönemi Demiryollarının Millileştirilmesi: Anadolu Demiryolları ve Mersin- Tarsus- Adana Hattının Satın Alınması. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(71), 679-702.
• Benhür Ç. (2008). Stalin Dönemi Türk -Rus İlişkileri (1924-1953), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi.
• Demirci, H. (2017). 24 Temmuz 1923 Tarihli Lozan (Lausanne) Barış Andlaşması’nın Türk ve Dünya Tarihi Açısından Yeri ve Önemi. Anasay(2), 247-263.
• Demirci, H. (2018). Arşiv Belgelerine Göre Iğdır ve Civarındaki Müslüman Türklere Ermeniler Tarafından Yapılan Mezalim (1919-1920). Kültür ve Tarih Bağlamında Iğdır Uluslararası Sempozyumu, 635-656.
• Demiraslan, T. Bolat, B.S. (2014). 1923 Seçimleri ve Basın. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(36), 140-165.
• Dayı, S. E. (2010). 1918-1920 Yılları Arasında Iğdır ve Çevresindeki Siyasi Gelişmeler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(5).
• Demircioğlu, A. (2015). Iğdır Halkevi’nin Açılması ve Faaliyetleri, Atatürk Dergisi 4(2), 28-50.
• Erden, Ö. (2015). Türk- Ermeni İlişkileri Sürecinde Gümrü Müzakereleri (26 Kasım – 2 Aralık 1920). MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 93-115.
• Ekici, Y. (2017). Türk Demokrasi Hayatında Cumhuriyet Halk Fırkası. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(2), 249-360.
• Çelebi, E. (2019). Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti (Kuruluşu, Teşkilat Yapısı Ve Faaliyetleri. Hiper Yayın.
• Çetinkaya, S. B. (2022). Bir Devlet Tipi Olarak Patrimonyal ve Neopatrimonyal Devlet Kavramlarının İmkanı. Global Journal of Economics and Business Studies, 11(21), 1-18.
• Gözcü, Alev. “I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti’nin Gündelik Hayatından Kesitler”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 16, Sy. 32 (Ağustos 2016): 133-67.
• Gökdemir, A. E. (1998). Cenûbi Garb-i Kafkas Hükümeti, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Güneş, M. (2018). Varlık ve Meşruiyet Kaynağı Olarak Din ve İnancın Devlet ve Toplum İçindeki Yeri: Osmanlı Devleti Örneği. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 343-361.
• Kansu, A. (2023). 1908 Devrimi. İletişim Yayınları.
• Kayıran, M. ve Saygın, S. (2019). İzmir İktisat Kongresi. Türk Dünyası Uygulama Ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 3(5), 27-70.
• Karal, S.A. ve Uluğtekin, M., (2002). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a. TDV. Yayınları.
• Kaştan, Y. (2010). Cumhuriyet Döneminde Nüfus Hareketlerinin Fonksiyonu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 65-76.
• Köse, M.(2010). 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Memmedli, M. Akgüller, H. “Brest Litovsk Barış Antlaşması’nın Siyasi Sonuçları (Sovyet Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu Açısından)”. Belgi Dergisi 2, sy. 20 (Temmuz 2020): 2713-34.
• Tekir, S. (2019), Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti’nin Kuruluşu ve Erken Cumhuriyet Dönemindeki Faaliyetleri (1920-1930). Belgi Dergisi, 2(18), 1301-1326.
• Türk İstiklal Harbi-III, (1995). Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Özbek, N. (2016). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet. İletişim Yayınları.
• Özel Özcan, M. S. (2019). Westphalian Devletler Sistemi ve Modernleşmenin Geleneksel Dünyanın Büyük Güçleri Olan İmparatorluklara Etkisi. Ekonomi İşletme Siyaset Ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(1), 49-62.
• Özkal, İ. (2022). Iğdır’da Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Hayat (1923-1970), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Şimşek, O. (2018). Iğdır İlinin Nüfus Özellikleri. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(14), 180-210.
• Tunç, B. (2018). Iğdır Halkevi ve Faaliyetleri. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi, 5(16), 36-51.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA)
• Ural, S. (2011). Kurtuluştan Mondros Mütarekesi’ne Elviye-i Selâse’de Yaşanan Sorunlar, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 47, 647-676.
• Ural, S. (2011). “Kafkasya Güç Mücadelesinde İngiltere’nin Ermenistan Politikası”, I. Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Devleti-Azerbaycan İlişkileri ve Kafkas İslam Ordusu Uluslararası Sempozyumu, 2021, 543-580.
• Ural, S. ve Arslan, N. (2016). Atatürk Dönemi Iğdır'da Nüfus Sayımları (1923-1938), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018, 503-529.
• Sadıgov, R. (2020). Birinci Dünya Savaşı’nda Erzurum’un İşgali: Rus Basını ve Literatürüne Göre İşgalin Rusya’da ve Dünyada Yankılanması. Osmanlı Araştırmaları, 55(55), 218-318.
• Sarıkaya, M. (2010). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-İ Etfal Cemiyeti. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(34), 321-338.
• Yıldırım, İsmail. “Cumhuriyet Dönemi Demiryolu İnşaatlarının Mali Kaynakları Ve İlk İç Borçlanmalar (1923-1950)”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 15, sy. 44 (Temmuz 2021): 603-26.
• Yeşilot, O. (2010). Türkmençay Antlaşması ve Sonuçları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(36), 187-199.
• Zaferden Saadete Ulaşmak İçin Etrafında Toplanacağımız Umdeler. Hâkimiyet-i Milliye, 9 Nisan 1920.