Control of The Provinces in The Early Republican Era: Examples from Ahval-i Umumiye Reports (1928-1930)

Yıl 2024, Sayı: 36, 247 - 261, 31.05.2024

Gülbin Fırat Onat

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1437753

Öz

This study analyses the Ahval-i Umumiye reports published in the İdare Magazine between 1928 and 1930. The reports give extensive information and observations on health, education, public order, zoning and social conditions in the provinces. They contain important historical data on the regions they analyse and are also significant in demonstrating the bureaucratic functioning of the state. During the early years of the Republic, the ruling elite focused on constructing a political regime that would enable the centre to penetrate the provinces and implement reforms throughout the country. To address the bureaucratic and political challenges of the state, various inspection and reporting systems were employed. This study examines the Sivas, Gaziantep, Isparta, Zonguldak, İzmir and Adana Ahvali Umumiye reports published in the İdare Magazine between 1928 and 1930 and these reports will be discussed in the context of the state's centralisation policies. The first section provides information on the content and function of these reports. Furthermore, in connection with the political consolidation and state-building efforts in the 1920s and 1930s, the bureaucratic elite's preference for inspection, information gathering and reporting systems will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Ahval-i Umumiye Reports, Early Republican Era, Inspection, Reports.

Erken Cumhuriyet Döneminde Taşranın Denetimi: Ahval-i Umumiye Raporlarından Örnekler (1928-1930)

Öz

Bu çalışmada, 1928-1930 yılları arasında İdare Dergisi’nde yayımlanan Ahval-i Umumiye raporları ele alınmaktadır. Bu raporlar vilayetlerin sağlık, eğitim, asayiş, imar ve sosyal durumları ile ilgili kapsamlı bilgiler ve gözlemler içermektedir. İnceledikleri bölgelerle ilgili önemli tarihsel veriler barındıran bu raporlar aynı zamanda devletin bürokratik işleyişini göstermesi açısından da son derece önemlidir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında reformlarının tüm ülkede yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla merkezin taşraya nüfuz etmesini kolaylaştıracak toplumsal ve kurumsal düzeyde bir siyasi rejim inşası öne çıkmıştır. Bu dönemde yönetici elit, devletin bürokratik ve siyasi alanda karşılaştığı sorunların çözümünde çeşitli teftiş ve raporlama sistemlerinden faydalanmıştır. Bu çalışmada, 1928 ve 1930 tarihleri arasında İdare Dergisi’nde yayımlanan Sivas, Gaziantep, Isparta, Zonguldak, İzmir ve Adana Ahvali Umumiye raporları incelenecek ve devletin merkezileşme çabaları bağlamında tartışılacaktır. Öncelikle bu raporların içerik ve işleyişleri hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca, 1920'ler ve 1930'lardaki siyasi konsolidasyon ve devlet kurma çabalarıyla bağlantılı olarak, bürokratik elitin teftiş, bilgi toplama ve raporlama sistemleri neden tercih ettiği tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Ahval-i Umumiye Raporları, Erken Cumhuriyet Dönemi, Teftiş, Rapor.

Kaynakça

• Ahvâl-i Umûmiyye Raporları Hakkında. (1928). İdare Mecmuası, 4, 29-35.
• Ahvali Umumiye Raporları: Gazi Antep Vilâyetinin 928 Senesine Ait Raporu. (1929). İdare Mecmuası, 12, 367-402.
• Adana Valisi Vehbi.(1930). Ahvali Umumiye Raporları: Adana. İdare Mecmuası, 24, 467-475.
• Akın, Y. (2007). Reconsidering State, Party, and Society in Early Republican Turkey: Politics of Petitioning. International Journal of Middle East Studies, C. 39, S. 3, 435-457.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490-1-0-0 /604-91-6,17.03.1943.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 272-0-0-12/62-181–7,16.04.1929.
• Çağlayan, E. (2018). Chp İntihab ve Teftiş Bölgesi Raporlarına Göre II. Dünya Savaşı Yıllarında Elâzığ. İçtimaiyat, 2 (2), 10-29.
• Dâhiliye Vekâleti Merkez Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında 1624, 3314 ve 3406 Sayılı Kanunlarda Değişikilik Yapılmasına Dair Kanun. (1939). İdare Mecmuası, 130, 50-53.
• Dik, E. (2019). Türk İdare Dergisinin Kuruluş Yılları (1928-1942), Selim Çapar, Erkan Tural (Ed.). Türk İdare Dergisi’nin 90 Yılı 1928-2018 (ss. 19-61). Ankara: TİAV.
• Genç Yılmaz, A. (2013). Devlet Kapasitesi Ve Umumi Müfettişlikler Altyapısal İktidarın Yerelde İnşası. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 1 (1) , 43-65.
• Hülâsa: Badema Ahvali Umumiye Raporlarının Altı Ayda Bir Gönderilmesine Dair. (1929). İdare Mecmuası, 18, 2010.
• Hülâsa: Ahvali Umumiye Raporları H. No 1337. (1930). İdare Mecmuası, 24, 403.
• Hülâsa: Ahvali Umumiye Raporları H. No 2963. (1931). İdare Mecmuası, 45, 1569-1570.
• Hülâsa: İdare Coğrafiyesi Hakkında No 297. (1931). İdare Mecmuası, 44, 1444-1448.
• Isparta Valisi Ekrem. (1929). Ahvali Umumiye Raporları: İsparta. İdare Mecmuası, 16, 949-963.
• Karasu, Koray (2019). Yönetim Bilimi Alanyazını ve Devletin Kamusallaşması Bağlamında Türk İdare Dergisi’nin İlk 45 Yılı (1928-1972), Selim Çapar, Erkan Tural (Ed.). Türk İdare Dergisi’nin 90 Yılı 1928-2018 (ss. 113-159). Ankara: TİAV.
• Lamprou, A. (2022). Tek-Parti Türkiye’sinde 1939 Seçimleri ve Devlet-toplum İlişkileri: Şikâyet ve Dilek Vasıtasıyla Siyaset Yapmak, Alexandros Lamprou, Sevgi Adak (Ed.). Tek-Parti Dönemini Yeniden Düşünmek: Kemalizm, Otoriterlik, Devlet ve Toplum (ss. 93-128). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Mann, M. (1984). The Autonomous Power of The State: Its Origins, Mechanisms and Results. European Journal of Sociology / Archives Européennes De Sociologie, 25(2), 185-213.
• Metin, H. (1945). “İdari Coğrafya: Ahlat İlçesi”. İdare Dergisi, 175, 196-210.
• Metinsoy, M. (2006), Erken Cumhuriyet Döneminde Mebusların “İntihab Bölgesi” ve “Teftiş Bölgesi” Raporları, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 3, 103-169.
• ________ (2010), Kemalizmin Taşrası, Toplum ve Bilim, 118, 124- 164.
• _______ (2011). Fragile Hegemony, Flexible Authoritarianism, and Governing from Below: Politicians Reports in Early Republican Turkey. International Journal of Middle East Studies, C. 43, S. .4, 699-719.
• Muhtelif Vilâyetlerin Ahvali Umumiye Raporlarından Bazı Parçalar. (1930). İdare Mecmuası, 23, 287-291.
• Muhtelif Vilayetlerin Ahvali Umumiye Raporlarından Bazı Parçalar: İzmir. (1930). İdare Mecmuası, 289-291.
• Mutlu, S. (2013). “Tek Parti Döneminde Parti Devlet Bütünleşmesine Bir Örnek: Dilek Sistemi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(86), 53-102.
• Özşen, T. (1988). Türk İdare Dergisi(1928-1988). Ankara: T. C. Içişleri Bakanliği Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
• Sivas Valisi Süleyman. (1929). Ahvali Umumiye Raporları. Sivas Vilayetinin 928 Senesine Ait Hülasai İcraat Raporu. İdare Mecmuası, 11, 227-233.
• Umumi Ahval Hakkında. (1938). İdare Mecmuası, 113, 322.
• Uran, H. (1944). “Arkadaşlarıma”. İdare Mecmuası, 170, 3-4.
• Varınca, A.K. (1947). “İdari Coğrafya Nedir?”. İdare Dergisi, 188, 166-173.
• Vali Akif. (1929). Ahvali Umumiye Raporları: Zonguldak. İdare Mecmuası, 17, 1056-1064.
• Vilayet ve Kazaların Tabii ve Genel Durumları Hakkında. (1937). İdare Mecmuası, 113, 851-854.
• Yıldırım, G. E. (2021). “Türkiye’de Merkeziyetçi Yönetimin Kuruluşunda Fikri Temeller: İdare Mecmuası Deneyimi”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 9 (1) , 76-104.