Lise öğrencilerinin Türkiye’nin komşu ülkelerine yönelik bilgilerinin ve mekânsal imajlarının incelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 50, 50 - 62, 08.10.2023

Metin Akgün , Salih Yıldırım

https://doi.org/10.32003/igge.1364094

Öz

Coğrafya dersi öğretim programının temel amaçlarından birisi öğrencilerin coğrafi birikim ve sentez ülkesi olan Türkiye’nin komşu ülkelerine (yakın çevre) ait mekânsal değerleri kavraması ve bu anlamda ülkesinin sahip olduğu potansiyel avantajların bilincine varmasıdır. Mekânsal değerleri kavramanın bir adım öncesinde öğrencilerin Türkiye’nin komşu ülkelerine yönelik bilgilerinin ve imajlarının belirlenmesi önem arz etmektedir. Zira doğru bilgi, doğru imajı; doğru imaj da doğru mekânsal değerleri beraberinde getirir. Bu bakış açısından hareketle çalışmada lise son sınıf öğrencilerinin Türkiye’ye kara sınırıyla komşu ülkelere yönelik bilgilerinin ve imajlarının tahlil edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmaya farklı okul türlerinde öğrenim gören 426 lise öğrencisi katılmıştır. Yazarlar tarafından hazırlanan anket aracılığıyla toplanan veriler, Excel ve SPSS aracılığıyla analiz edilmiş ve betimsel tarama desenine tabi tutulmuştur. Elde edilen sonuçlar, cinsiyet ve komşu ülkelerin isimlerini yazabilme arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığını; ancak okul türleri ile komşu ülkelerin adlarını yazmaları ve harita üzerinden toplam kaç ülkeyi gösterebildikleri arasında anlamlı bir farklılık bulunduğunu ortaya çıkarmaktadır. Sonuçlar, lise öğrencilerinin harita bilgilerinde eksiklikler/yanlışlıklar olduğunu, öğrencilerin hatalı ve doğru olmayan mekânsal imajlara sahip olduklarını ve kalıp bilgi ya da ön yargılarla tanımlamalar yaptıklarını göstermektedir. Buradan hareketle, coğrafya öğretim sürecinin, hedeflenen öğrenme çıktılarını sağlamak yerine, gündelik yaşamın ya da popüler kültürün etkisi altında kaldığı söylenebilir. Ülkemizi ve geleceğimizi nice cihetiyle (ekonomik, sosyal, siyasi) çok yakından ilgilendiren bu konuya ait araştırmaların daha geniş pencereden bir düşünce kuruluşu tarafından periyodik olarak raporlanması ve eğitim ve öğretim faaliyetlerinin özellikle coğrafya öğretiminin yeniden planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Harita Bilgisi, Komşu Ülke, Mekânsal İmaj, Lise Öğrencileri, Coğrafya Öğretimi, Mekânsal Bilgi

Investigating of high school students' knowledge and spatial images of Türkiye’s neighboring countries

Öz

One of the main objectives of the geography curriculum is for students to comprehend the spatial values of Türkiye's neighboring countries (near environment), which is a country of geographical accumulation and synthesis, and to be aware of the potential advantages of the country. One step before comprehending spatial values, it is important to determine students' knowledge and image of Türkiye's neighboring countries. This is because the right knowledge brings the right image and the right image brings the right spatial values. From this point of view, this study aims to analyze the consciousness and images of senior high school students towards the countries neighboring Türkiye with land borders. A total of 426 high school students from different school types participated in the study. The data collected through the questionnaire prepared by the authors was analyzed through Excel and SPSS and subjected to a descriptive survey design. The results revealed that there was no statistically significant difference between gender and the ability to write the names of neighboring countries; however, there was a significant difference between school types and the ability to write the names of neighboring countries and the total number of countries on the map. The results show that high school students' map knowledge has deficiencies or mistakes, that students have inaccurate spatial images, and that they make definitions with stereotypes or prejudices. This situation clearly reveals that the geography teaching process is under the influence of daily life or popular culture instead of providing targeted learning outcomes. It is suggested that research on this issue, which closely concerns our country and our future in many aspects (economic, social, and political), should be reported periodically by a think tank from a much broader perspective and that education and training activities, especially geography teaching, should be re-planned.

Anahtar Kelimeler

Map Knowledge, Neighboring Country, Spatial Image, High School Students, Geography Teaching

Kaynakça

• Alım, M. (2009). Coğrafya eğitimi öğrencilerinin Türk Dünyası algıları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 574-586.
• Aslanlı, A. (2018). Türkiye-Azerbaycan ekonomik ilişkileri. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(1), 15-27. https://doi.org/10.18657/yonveek.396170
• Aydın, M., Çelikpala, M., Akgül-Açıkmeşe, S., Canan-Sokullu, E., Güvenç, S., Şenyuva, Ö., & Kaya-Sönmez, S. (2022). Kantitatif Araştırma Raporu: Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması (İstanbul, 8 Eylül 2022, Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Grubu, Global Akademi, Akademetre).
• Balcı, A., & Tuncel, G. (2017). Öğretmen adaylarının önyargı ve ayrımcılığa ilişkin deneyimlerinin fenomenolojik analizi. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 95-115.
• Bilgili, M. (2020). Coğrafyada mekân felsefesi üzerine yaklaşımlar. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 41, 88-102. https://doi.org/10.32003/igge.674936
• Bilgili, M., & Kocalar, A. O. (2020). Coğrafya nedir? Liberal Düşünce Dergisi, 25(99), 145-162. https://doi.org/10.36484/liberal.771132
• Blum, L. (2004). Stereotypes and stereotyping: A moral analysis. Philosophical papers, 33(3), 251-289. https://doi.org/10.1080/05568640409485143
• CDÖP. (2018). Ortaöğretim coğrafya dersi (9., 10., 11. Ve 12. Sınıflar) öğretim programı. MEB Talim Terbiye Başkanlığı Yayınları.
• Coşkun-Özer, A. (2019). Türkiye’nin komşu ülkelerle ticareti üzerine bir değerlendirme. Journal of the Human & Social Science Researches, 8(1).
• Cresswell, T. (2014). Place: An introduction. John Wiley & Sons.
• Değirmenci, Y. (2019). Öğretmen adaylarının bakış açısıyla Türkiye’nin coğrafi konumunun incelenmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 91-110. https://doi.org/10.31463/aicusbed.584902
• Downs, R. M., & Stea, D. (2011). Cognitive maps and spatial behaviour: Process and products. İçinde M. Dodge, R. Kitchin, & C. Perkins (Ed.), The map reader: Theories of mapping practice and cartographic representation (ss. 312-317). John Wiley & Sons, Ltd Chichester, UK.
• Kaya, N. (2014). Küresel gelişmeler ışığında coğrafya öğretim programına eleştirel bir bakış. Milli Eğitim Dergisi, 44(203), 107-128.
• Kazel, E., & Bayartan, M. (2021). Siyasi coğrafya açısından Türkiye’nin sınır güvenliği: Batı kara sınırları. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 201-219.
• Köşker, N. (2016). Öğretmen adaylarının Ortadoğu tasavvurları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1463-1476.
• Köşker, N. (2019). Öğretmen adaylarının zihin/taslak haritalarına göre Türkiye’nin çevresindeki ülkeler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 324-358. https://doi.org/10.21764/maeuefd.430458
• Köşker, N. (2020). Öğretmen adaylarının Türkiye’ye komşu ülkelere ilişkin imajları. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 41, 13-35. https://doi.org/10.32003/igge.650842
• Özsüer, E. (2012). Türk-Yunan ilişkilerinde “biz” ve “öteki” önyargıların dinamikleri. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 1(2), 269-309.
• Sandal, E. K., Hançerkıran, M., & Tıraş, M. (2016). Türkiye’deki Suriyeli mülteciler ve Gaziantep ilindeki yansımaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 461-483. https://doi.org/10.21547/jss.256714
• Şahin, E., & Çoban, A. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Ortadoğu coğrafyası hakkındaki farkındalıkları. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(3), 137-151. https://doi.org/10.30803/adusobed.456168
• Tunçel, H. (2002). Türk öğrencilerin zihin haritalarında İslam ülkeleri. Fırat University Journal of Social Science, 12(2), 83-103.
• Ünlü, M., & Edurmaz, T. (2018). Orta Doğulu lisans öğrencilerinin gözünde bölgesel liderliğin geleceği ve Türkiye’nin durumu. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 38, 69-90. https://doi.org/10.32003/iggei.440946
• Ünlü, M., & Yıldırım, S. (2017). Coğrafya dersi öğretim programına bir coğrafi beceri önerisi: Mekânsal düşünme becerisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 13-20. https://doi.org/10.14781/mcd.291018
• Van Manen, M. (2016). Phenomenology of practice: Meaning-giving methods in phenomenological research and writing. Routledge.
• Yılmaz, K., & Yiğit, E. Ö. (2010). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Avrupa, Ortadoğu ve Türkiye’ye komşu ülkelere ilişkin algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 318-334.