CUMHURİYETİN İLK YILLARINDA, İZMİR VEREMLE MÜCADELE CEMİYETİ'NİN PROPAGANDA FAALİYETLERİ

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 2, 139 - 144, 01.10.2013

Mahmut Gürgan

Öz

İzmir'in kurtuluşunun ardından, 18.2.1923 tarihinde Dr. Behçet Salih öncülüğünde verem hastalığı ile mücadeleye gönül veren bir ekip tarafından kurulan İzmir Verem Mücadele Cemiyeti cumhuriyet döneminin ilk verem savaş derneğidir. Yeni kurulan bu derneğin, başından itibaren en çok önem verdiği konulardan biri de, kamuoyuna yönelik eğitim ve propaganda çalışmalarıdır. Bir yönetim kurulu oluşturarak çalışmalarına başlayan derneğin ilk işi, bir basın bildirisi yayınlayarak kamuoyunun dikkatini çekmek ve halka yönelik konferanslar düzenlemek olmuştur. Oluşturulan propaganda kurulu sinemalarda veremle ilgili belgesel film gösterileri düzenlemiş, ressamlara yaptırdıkları resimleri seyyar müzeler eşliğinde en uzak köylere kadar göndererek sergiler düzenlemiştir. Bunun yanı sıra halka parasız dağıtılmak üzere broşürler, ilânlar ve kart postallar bastırılarak dağıtılmış, İzmir'de gazetelerin çıkmadığı cumartesi günleri "Cumartesi" adıyla bir de gazete çıkarılmıştır. Bu gazete daha sonra yeterli görülmeyerek, iki ayda bir çıkan "Sıhhî Cidal" adlı bir dergiye dönüştürülmüştür. Bir müddet sonra dergi, gördüğü rağbet üzerine zenginleştirilerek, “Sıhhat” adı ile aylık olarak çıkarılmaya başlanmıştır. 1930 yılında dernek içeriğinde derneğin tarihçesi, verem hastalığı hakkında bilgiler, İzmir ve çevresine ilişkin verilere yer verilen bir de almanak çıkarmıştır. Bu çalışma bu önemli derneğin gerçekleştirdiği propaganda faaliyetlerini aktarmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Verem, Propaganda, İzmir

THE PROPAGANDA ACTIVITIES OF İZMİR SOCIETY OF FIGHT AGAINST TUBERCULOSIS DURING THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC

Öz

İzmir Society of Fight against Tuberculosis was the first society of fight against tuberculosis founded on 18/02/1923 following the liberation of İzmir during the Republican era by a team devoted to fighting tuberculosis disease under the leadership of Dr. Behcet Salih. Public training and propaganda work was one of the most important subjects for this newly established society. The first attempt of the society, initiating work by forming a board of directors, was to draw public attention by publishing a press release and to organizing conferences. Furthermore, the established propaganda commission showed documentary films on TB at the cinemas. Medical pictures were accompanied by mobile museums and sent even to the most remote villages. In addition, brochures, announcements and postcards were printed and distributed free of charge. On Saturdays a newspaper called “Cumartesi” was published in Izmir. The newspaper was not seen sufficient, so it was turned into a journal called "Sıhhî Cidal" which was published every two-months. In 1930 an almanac, including the society content, and history, information about TB disease and data on Izmir and its surroundings was published. The aim of this study is to convey information about the propaganda activities performed by this important society.

Anahtar Kelimeler

Tuberculosis, Propaganda, Izmir

Kaynakça

• 1. Aksu M. Tıp Tarihi Açısından Türkiye’de Verem Savaşı. Ankara: Türkiye Ulusal Verem Savaşı Dernekleri Federasyonu Yayını; 2007: 55.
• 2. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Sıhhat ve İktisat Mücadele Almanağı 1930-1931, İstanbul: Sebat Matbaası; 1931: 9.
• 3. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Sıhhat ve İktisat Mücadele Almanağı 1930-1931, İstanbul: Sebat Matbaası; 1931: 12.
• 4. Namal A, Aras Ş, Yürür G. İstanbul Üniversitesi Rektörlerinden Ord. Prof. Tbp. Tuğgeneral Tevfik Salim Sağlam Tevfik Salim Sağlam, Nobel Medicus, 2008; 2(4): 36-40.
• 5. Gökçe, T.İ. Verem Savaşında 50 Yıl. İstanbul; Hilâl Matbaası;1968: 14.
• 6. 29 Haziran 1923 tarihli Türk Sesi Gazetesi. İzmir.
• 7. Karayaman M. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Tarafından Yayınlanan Sıhhî Cidâl-Sıhhat Dergisi, Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 2010; 18(3):140-152.
• 8. İzmir Veremle Mücadele Cemiyeti'nin toplantısı ve idare heyetinin raporu. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Tarih: 14.11.1924; Dosya: 1985; Fon Kodu: 30..10.0.0; Yer No: 177.219..5.
• 9. İzmir'deki Lütfi Bey Mescidi'nin İzmir Veremle Mücadele Cemiyeti'ne bedeli mukabilinde satılması. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi; Tarih: 27/1/1927; Sayı: 4638; Dosya: 229-34; Fon Kodu: 30..18.1.1; Yer No: 22.84..20.
• 10. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Sıhhat ve İktisat Mücadele Almanağı 1930-1931, İstanbul: Sebat Matbaası; 1931: 9.
• 11. Karayaman M. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Tarafından Yayınlanan Sıhhî Cidâl-Sıhhat Dergisi, Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 2010; 18(3): 142
• 12. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Sıhhat ve İktisat Mücadele Almanağı 1930-1931, İstanbul: Sebat Matbaası; 1931: 21.
• 13. Sıhhî Cidâl Dergisi 1925; 9(2):8
• 14. Karayaman M. İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Tarafından Yayınlanan Sıhhî Cidâl-Sıhhat Dergisi, Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 2010; 18(3): 145.