HASTALARIN SOLUNUM EGZERSİZİ UYGULAMALARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE HEMŞİRELERİN ROLÜ

Yıl 2016, Cilt: 30 Sayı: 2, 89 - 96, 01.10.2016

Sacide Yildizeli Topçu

Öz

Amaç: Ameliyat sonrası solunum komplikasyonlarının önlenmesi için derin solunum ve öksürme egzersizleri ile spirometre kullanımının ameliyattan 48-72 saat önce başlatılması ve hastaların egzersizleri doğru ve yeterli uygulamalarının sağlanması önemli hemşirelik girişimleridir. Cerrahi girişim geçiren hastaların solunum egzersizi uygulamalarını etkileyen faktörler ve hemşirelerin bu uygulamalardaki rollerini incelemektir. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma akciğerler ilişkin cerrahi girişim uygulanan 60 hasta ile yürütüldü. Verilerin toplanmasında, araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu kullanıldı. Verilerin değerlendirilmesi sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, t-testi, varyans ve korelasyon analizleriyle değerlendirildi. Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların %71.7'sinde solunum egzersizleri eğitiminin ameliyat öncesinde ve %96.7 hemşireler tarafından verildiği, hastaların %83.7'sinin ameliyat öncesi dönemde egzersizleri uyguladığı, ilk solunum egzersizlerini ameliyattan 0.53±0.50 gün sonra ve günlük ortalama 6.01±2.06 kez uyguladıkları, solunum egzersizlerinin ilk uygulama gününü ağrı varlığı ve solunum egzersizleri eğitim zamanının etkilediği ve ameliyat sonrası trifloda kaldırılan top sayısının ameliyattan sonrasi ilk mobilizasyon zamanıyla ilişkili olduğu bulundu. Sonuç: Solunum egzersizleri çoğunlukla ameliyat öncesinde ve hemşireler tarafından öğretilmekte ve ağrı varlığı egzersiz uygulamalarını etkilemektedir. Ameliyat sonrası erken ayağa kalkma solunum fonksiyonlarını olumlu etkilemektedir. Solunum egzersizlerinin ameliyat öncesi dönemde öğretilmesi ve solunum egzersizlerin iyileşmedeki önemini ortaya koyacak hemşirelik çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ameliyat sonrası dönem, Hemşirelik bakımı, Nefes egzersizleri.

FACTORS THAT AFFECT PATIENTS' PRACTICES OF BREATHING EXERCISES AND NURSES' ROLE

Öz

Aim: In order to prevent postoperative respiratory complications, starting breathing exercises 48-72 hours earlier from the surgery and efficiently practicing of the exercises are important. The aim of this study is to determine the factors that affected breathing exercises of the patients' who have undergone a surgical intervention and nurses' roles on these practices. Material and Methods: This descriptive research was carried out with 60 patients who have undergone thoracic surgery. A questionnaire developed by the researchers was used in data collection. The data was evaluated by mean, frequency, percentage, t-test, variance and correlation analyses. Results: It was found that 71.7% of the patients received the breathing exercise training and 83.7% of them applied the exercises preoperatively, 96.7% of them were trained by the nurses. It was detected that patients applied the first breathing exercises 0.53±0.50 days and 6.01±2.06 times in a day after the surgery, starting day of the breathing exercises was affected the pain and training time and that the number of the balls in trifle was related to the first mobilization day. Conclusion: Breathing exercises are mostly taught by the nurses before the surgery and the pain affects the exercise practices. Early mobilization affects the respiratory functions positively. It is suggested that breathing exercises should be taught preoperatively and studies that prove the importance of breathing exercises in recovering process should be carried out.

Anahtar Kelimeler

Breathing exercises, Nursing care, Postoperative period

Kaynakça

• 1. Çağlayan B. ve Fidan A. (2002). Ameliyat öncesi dönemde pulmoner değerlendirme. Kurt N. (ed.), Yetişkinlerde ve Çocuklarda Ameliyat Öncesi Değerlendirme’de. İstanbul: Nobel Matbaacılık; 2002: pp. 128-43.
• 2. Değirmenci B. Koroner arter bypass greft cerrahisi geçiren hastalarda insprituar kas eğitimi ve mobilizasyon etkinliğinin karşılaştırılması. Kardiyopulmoner Rehabilitasyon Programı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006; Ankara, Türkiye.
• 3. Gürses HN. Peroperatif rehabilitasyon kronik solunum yetersizliğinde solunum pompa desteği. Solunum 2002; 4 (Ek 2): 332-8.
• 4. Hanözü M. Açık kalp cerrahisi sonrasında gelişen torasik komplikasyonlar. Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanliğı Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Cerrahisi Kliniği, 2006; İstanbul, Türkiye.
• 5. Wynne R. Variable definitions implications for the prediction of pulmonary complications after adult cardiac surgery. Europen Journal of Cardiovascular Nursing 2004; 3: 43-52.
• 6. Yavuz M, Köze BŞ, Alkan D, Özkan DM. Hastaların ameliyat öncesi ve sonrasında solunum egzersizlerini uygulama durumları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2015; 31(2): 1-7.
• 7. Westerdahl E, Eriksson T, Hedenstierna G. Deep breathing exercises reduce atelectasis and improve pulmonary function after coronary artery bypass surgery. Chest 2005; 128(5): 3482-8.
• 8. Pasquina P, Tramer MR, Granier JM, Walder B. Respiratory physiotherapy to prevent pulmonary complications after abdominal surgery: A systematic review. Chest 2006; 130(6): 1887- 1899.
• 9. Wattie J. Incentive Spirometry following Coronary Artery Bypass Surgery. Physiotherapy 1998; 84(10): 508-14.
• 10. Stiller K, Montarello J, Wallace M, Daff M, Grant R, Jenkins S, Hall B, Yates H. Efficiacy of breathing and coughing exercises in prevention of pulmonary complications after coronary artery bypass graft surgery. Chest 1994; 105: 741-7.
• 11. Girard NJ. Clients having surgery: Promoting positive outcomes. In: Black JM, Hawks JH (eds). Medical Surgical Nursing Clinical Management for Positive Outcomes. Philadelphia: Saunders Elsevier; 2009: 193-4.
• 12. Kaya H. Sağlık hizmetlerinde hasta eğitimi ve hemşirenin sorumlulukları. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 2009; 1: 19-23.
• 13. Yavuz M, Köze BŞ, Şancı D, Moradi D. Hastaların ameliyat öncesi ve sonrasında solunum egzersizlerini uygulama durumları. 7. Ulusal Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi (Kongre Kitabı). Çeşme, İzmir. 5-8 Mayıs 2011.
• 14. Karagözoğlu Ş, Arıkan AD, Özden D, Tel H. Hemşirelerin göğüs fizyoterapisine yönelik bilgi ve uygulamaları. İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi 2013; 27(2): 95-104.
• 15. Gürlek Ö, Yavuz M. Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin ameliyat öncesi hasta eğitimi uygulama durumları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 16(1): 8-15.
• 16. Genç A, Yıldırım Y, Günerli A. Postoperatif erken dönemde derin solunum ve insentif spirometrenin etkinliğinin araştırılması. Fizyoterapi Rehabilitasyon 2004;15(1): 28-33.
• 17. Erdil F, Elbaş NÖ. Cerrahi hastalıkları hemşireliği. Ankara: Aydoğdu Ofset; 2001: 123-36.
• 18. İzveren AÖ, Dal Ü. Abdominal cerrahi girişim uygulanan hastalarda görülen erken dönem sorunları ve bu sorunlara yönelik hemşirelik uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2011: 36-46.
• 19. Brasher PA, McClelland KH, Denehy L, Story I. Does removal of deep breathing exercises from a physiotherapy program including preoperatie education and early mobilisation after cardiac surgery alter patients outcomes. Australian Journal of Physiotherapy 2003; 49: 165-73.