Ebu’l-leys es-Semerkandi’nin (v. 373/983) Mukaddimetü’s-Salat İsimli Eserinin Tahkikli Neşri

Yıl 2016, Sayı: 28, 519 - 563, 30.10.2016

Ferit Dinler

Öz

Ebu’l-Leys es-Semerkandi’nin telif ettiği Mukaddimetü’s-salat, Hanefi Mezhebi’nin fıkhi görüşlerini yansıtır. Namaz ve onun ön hazırlığını teşkil eden taharet ve abdest ile bazı akaid ve adab mevzuları eserin ana konularını oluşturur. Eserde yer alan bazı rivayetler, risalenin İmam Muhammed’in Kitabu’s-salat’ına mukaddime maksadıyla yazıldığını göstermektedir. Risalede kullanılan sade ve kolay üslup, tasniflerdeki mükemmellik ve kaynak kullanımı dikkat çekicidir. Halkın pratik ihtiyaçlarına yönelik konularda yoğunlaşan Mukaddimetü’s-salat’ın muhteva, üslup ve telif edildiği dönemi dikkate aldığımızda, eserin ilmihal geleneğinin ilk nüvesini teşkil ettiğini söyleyebiliriz. Risaleye ait tespit edebildiğimiz en eski nüsha Konya’da bulunan Uzluk nüshasıdır. Bunu, İstanbul Ayasofya nüshaları takip eder. Risalenin matbu bir nüshasıyla karşılaşmadık. Ancak mebzul miktarda yazma nüshaya sahip olduğu görülür. Farklı metot ve üsluplarda pek çok şerhi bulunan eserin, medrese, cami ve tekkelerde yüzyıllarca okunduğu ve okutulduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ebu’l-Leys es-Semerkandi , Mukaddimetü’s-salat , Fıkıh , Hanefi Mezhebi , İlmihal

Critical edition of Abu al-Lays al-Samarqandi’s Muqaddimat al-Salat

Öz

The book of Muqaddimat al-Salat compilet by Abu al-Lays al-Samarqandi is reflects the views of Hanafi fiqh. The book consists of salat and prerequisites of it (taharat, wuduu) and principles of aqidah and some issues of akhlaq. The contents and methodology of the book indicates that it is an early sample of a `traditional ilmihal` genre. Some of narrations in the book demonstrates that this book was written as an introduction to Imam Muhammed al-Shaybani’s Kitab al-Salat. The compiler has an easy style and clarity in the text. His perfect classification of the subjects and problems and references to other sources are distinctive features of the book. Taking into consideration of the compilation era and its focusing on the current needs of the public, the book constitutes a nucleic sample of `traditional ilmihal` genre. The oldest manuscript of the book is Uzluk (Konya) copy. And there are also another copies of the book in Ayasofya (Istanbul) dated close to Uzluk copy. Though to numerous manuscripts are available in various libraries around the Islamic world, we don’t have any published copy on the contrary. From innumerable annotations of various styles and methods, it seems that the book has reached a huge reputation and was widely studied in madrasas, mosques and study circles throughout centuries.

Anahtar Kelimeler

Abu al-Lays al-Samarqandi , Muqaddimat al-salat , Fiqh , Hanafischool , Catechism (Ilmihal)