Sayyid Mahmad Naseeb’s Defense of the Hanafi School

Yıl 2015, Sayı: 26, 483 - 522, 30.10.2015

İsmail Bilgili

Öz

At the beginning of the 20th century, a member of the Dar al-Hikma al Islamiyya and a scholar of Islamic law Zaynalabideen-zadah Abu al-Fadl Sayyid Mahmad Naseeb Efendi wrote a book named “Fıkh-ı Hanefînin esasâtı ve kıyas ve deyne müte‘allık mesâil” [The Basics of Hanafi Legal Reasoning and Issues Related to Analogy and Debts]. This book is a defense of the Hanafi School against criticism that it is based on sole ray’ (logical reasoning). Naseeb Efendi’s book consists of two parts: Usul (methodology) and Furu (Rulings). The book contains, along with basic elements of the Hanafi School, expla nations about qiyas (analogy), ijtihad (legal reasoning) and “deyn (debt)”. After pointing out the main principles of Hanafi School, Naseeb Efendi responded to the most criticized part, which is the method of qiyas (analogy). In this article, after giving a short life story of Naseeb Efendi is presented, I will evalu ate his books’ first part that is about qiyas (analogy) and ijtihad (legal reasoning). I will also present a transcription of this part of his book (converted from the Arabic ottoman alphabet to Latin Turkish alphabet) with little explanations between parentheses. The second part of the book will be the topic of another article since it will not fit the limits of this article.

Anahtar Kelimeler

Hanafi School , Seyyid Naseeb , Qiyas (analogy) , Ijtihad (legal reasoning) , Majal la (Ottoman Code of Civil Law)

Seyyid Mehmed Nesîb’in Hanefi Mezhebi Müdafası

Öz

Hanefî mezhebinin özellikle reyciliğine yönelik yöneltilen eleştirilere Dâru’l Hikmeti’l-İslâmiye üyesi hukukçu Zeynelabidinzâde Ebu’l-Fazl Seyyid Mehmed Nesib Efendi, 20. asrın başlarında kaleme aldığı “Fıkh-ı Hanefînin esasâtı ve kıyâs ve deyne mü te‘allık mesâil” adlı eseriyle cevap verir, mezhebin müdafasını yapar. Nesip Efendi mezhep müdafasını, hem usûl hem de furu açısından iki ayrı başlık altında gerçekleştirir. Bu başlıklardan birini mezhebin üzerine bina edildiği temel unsurlarla birlikte usûl ilminin önemli konularından kıyâs ve içtihat, diğerini de muamelattan “deyn” oluşturur. Nesib Efendi eserinde Hanefî mezhebinin temel esaslarına değindikten sonra mezhebin en çok eleştiriye maruz kaldığı kıyâsı kullanma usûlüne yöneltilen itirazlara cevap verir. Makalemizde yazdığı eseriyle Hanefî mezhebi müdafasını yapan Nesib Efendi’nin hayat hikâyesine yer verdikten sonra eserin kıyâs ve içtihat odaklı ilk bölümünün değerlendirmesini yapacak, son olarak da birinci bölümünün Osmanlıca Türkçesinden latinize edilmiş halini parantez içi kısa açıklamalarla sunacağız. Mezhebin müdafasının yapıldığı furu ile ilgili olan ve deyni kapsayan ikinci bölümünü, makalenin sınırını aşacağı düşüncesiyle bir başka çalışmaya bırakacağız.

Anahtar Kelimeler

Hanefî Mezhebi , Seyyid Nesib , Kıyâs , İçtihat , Mecelle