Mouradgea d’Ohsson ve Osmanlı Hukukunu Sunumu: Aile Hukuku Örneği

Yıl 2021, Sayı: 38, 263 - 291, 30.10.2021

Kerem Yurtlak Osman Bayder

Öz

XVIII. yüzyılın başlarından itibaren Batıda genelde Müslümanlara ve İslam dinine, özelde Osmanlı toplumuna yönelik çalışmalar oldukça hız kazanmıştır. Bu minvaldeki ilk çalışmaların genel olarak eksik ve yanlış bilgiler barındırdığı görülmektedir. Bunun sebebi yazarların kaynak eksiği ve İslam dünyasının dilini iyi bilmemelerinin yanı sıra sahip oldukları önyargılar ve bazı siyasi mülahazalardır. Bu dönemde kaleme alınan en önemli çalışmalardan biri de Osmanlı-Ermeni kökenli İsveçli siyasetçi Mouradgea d’Ohsson’un “Osmanlı İmparatorluğu’nun Genel Tablosu (Le Tableau Général de l’Empire Othoman)” adlı eseridir. D’Ohsson bu eserde Osmanlı devletinin genel tarihini, siyaset ve hukuk anlayışını, yerleşik örf ve adetleri başta olmak üzere birçok konuyu ele almaktadır. D’Ohsson’un eseri, batı dilinde yapılmış ilk önyargısız ve objektif çalışma olarak kabul edilmektedir. Çalışmamızda genel olarak d’Ohsson’dan ve eserinden kısaca bahsedilmiş, İslam-Osmanlı hukukunu sunum tarzı, aile hukuku bağlamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mouradgea d’Ohsson, Osmanlı Hukuku, İslam Hukuku, Aile, Le Tableau Général de l’Empire Othoman, Oryantalizm

Mouradgea d’Ohsson and His Presentation on Ottoman Law

Öz

Since the beginning of the 18th century, studies on Muslims and Islam, particularly the Ottoman society, have gained momentum in the West. It is seen that these first studies generally contain incomplete and incorrect information. The reason for this is the lack of resources and knowledge of the language of the Islamic world, as well as their prejudices and some political considerations. One of the most important works written in this period is the work of Mouradgea d’Ohsson, a Swedish politician of Ottoman-Armenian origin, entitled “The General Picture of the Ottoman Empire”. In this work, d’Ohsson treats the history of the Ottoman state, its understanding of politics and law, and various issues, especially the established customs and traditions. This work is considered to be the first unbiased and objective work in the western language. In our study, d’Ohsson and his work will be briefly mentioned, and then the presentation style of Islamic-Ottoman law will be aborded in the context of family law.

Anahtar Kelimeler

Mouradgea d’Ohsson, Ottoman Law, İslamic Law, Family, Le Tableau Général de l’Empire Othoman, Orientalism

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, “Fetâvâ-yı Ankaravî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 1995, XII, 438-439.
• Apaydın, Hacı Yunus, “Nikah Akdinin Mahiyeti ve İmam Nikahı Uygulaması”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy. 9 (2000), 371-380.
• Apaydın, Hacı Yunus. “Siyaset-i Şer’iyye”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 2009, XXXVII, 299-304.
• Artuk, İbrahim. “Fındık Altını”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 1996, XIII, 27-28.
• Artuk, İbrahim. “Zer-i Mahbûb”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 2013, XLIII, 281-282.
• Atias, Christian, Épistémologie Juridique, Paris: Presses Universitaires de France, 1985.
• Aydın, Mehmet Akif. “Osmanlılar – Hukukî-Adlî yapı”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 2007, XXXIII, 515-521.
• Aydın, Mehmet Akif, Osmanlı Aile Hukuku, İstanbul: Klasik yayınları, 2017.
• Aydın, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Basım Yayını, 2011.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğu Teşkilat ve Müesseselerinin Seriliği Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. 11, sy. 3-4 (1945), 203-224.
• Beydilli, Kemal, “İgnatius Mouradgea d’Ohsson (Muradcan Tosunyan)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sy. 34 (1984), 247-314.
• Beydilli, Kemal, “Müteferrika Matbaası”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 2016, EK-2, 438-439.
• Billiau, Marc. “La Doctrine Et Les Codes- Quelques Réflexions d’Un Civiliste Français”, Les Cahiers De Droit, c. 46, sy. 1-2 (2005), 445–461.
• Bonaparte, Napoléon, Code Civil Des Français, Paris: Imprimerie De La République, 1804.
• Cosson, Nicolas-Lucien, Acte Public Pour La Licence, Strasbourg: G. Silberman, 1859.
• Dictionnaire De l’Académie Française 5ème Édition, II, ed. Académie Française, Paris: J. Smits, 1798.
• Dictionnaire Universel Du Commerce, De La Banque Et Des Manufactures. ed. M. Monbrion & Une Société De Négocians Et De Manufacturiers. Paris: Chez Pillet Ainé, 1841.
• Findley, Carter Vaughn. “A Quixotic Author and His Great Taxonomy- Mouradgea d’Ohsson and His Tableau General de l’Empire Othoman”, 25 October 1999, (Erişim Tarihi 25 October 1999), 4. https://fr.scribd.com/document/241682580/Carter-v-Findley-A-Quixotic-Author-and-His- Great-Taxonomy-Mouradgea-d-Ohsson-and-His-Tableau-General-de-l-Empire-Othoman
• Findley, Carter Vaughn. “Mouradgea d’Ohsson (1740-1807): Liminality and Cosmopolitanism in the Author of the Tableau Général de L’empire Othoman”, The Turkish Studies Association Bulletin, sy. 22/1 (1998), 21-35.
• Türk Anayasa Hukuku Sitesi, “‘İslâm Hukuku’ Terimi Kaç Yaşında? ‘Fıkıh’ Yerine Ne Zamandan Beri ‘İslâm Hukuku’ Terimi Kullanılıyor?”, https://www.anayasa.gen.tr/islam-hukuku-kac-yasinda.htm (erişim tarihi: 3.08.2019).
• Türk İdare Hukuku Sitesi, “Fransizca-Türkçe idare hukuku terimleri sözlügü”, www.idare.gen.tr/idarehukuku.htm (erişim tarihi 23.01.2010).
• Grand Larousse De La Langue Française, V, ed. Louis Guilbert vd. Paris: Larousse, 1989.
• Grimaldi, Michel. “L’Exportation Du Code Civil”, Pouvoirs, sy. 4/107 (2003), 80-96.
• Halebi, İbrahim. Mültekâ, thk. Abdullah Bilir, İstanbul: Şifa yayınevi, 2016.
• Halpérin, Jean-Louis. “L’Histoire De La Fabrication Du Code Le Code: Napoléon?”, Le Seuil Pouvoirs, sy. 4/107 (2003), 11-21.
• Has, Şükrü Selim. “Mülteka’l-Ebhur”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Ankara: 2006, XXXI, 549-552.
• Hilaire, Jean. “Les Origines Du Code Civil”, Académie Des Sciences Et Lettres De Montpellier, sy. 3889 (2004), 415-418.
• Jamgocyan, Onnik, “Un Arménien Au Service De La Diplomatie Ottomane”, Collection Turcica Histoire économique et sociale de l’Empire Ottoman et de la Turquie, sy. 8 (1995), 619-629.
• Justinien, Les Douze Livres Du Code De L’Empereur Justinien, çev. Pascal-Alexandre, Tissot, Metz: Behmer, 1807-1810.
• Köksal, Asım Cüneyt, Fıkıh ve Siyaset Osmanlılarda Siyaset-i Şer’iyye, İstanbul: Klasik yayınları, 2017.
• Lexique des termes juridiques 2017-2018 (Édition Numérique), Toulouse: Dalloz, 2017.
• Mazeaud, Henri, “Le Code Civil Français Et Son Influence En Europe”, Revue Internationale De Droit Comparé, sy. 2-4 (1950), 757-765.
• Mevkufâtî, Mevkufât Mültekâ Tercümesi, sad. Ahmed Davudoğlu, İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2019.
• Midilli, Muharrem, Klasik Osmanlı Ceza Hukukunda Şeriat-Kanun Ayrımı, İstanbul: Klasik yayınları, 2019.
• Milliot, Louis, Introduction à L’Étude Du Droit Musulman, Paris: Sirey, 1971.
• Ohsson, Mouradgea d’, Le Tableau Général de l’Empire Othoman, I-V, Paris: Imprimerie de Monsieur, 1788-1791; VI-VIII, Paris: Firmin Didot Père et Fils, 1824.
• Quérard, Joseph-Marie, La France Littéraire, Ou Dictionnaire Bibliographique Des Savants, Historiens et Gens De Lettres De La France, Ainsi Que Des Littérateurs Étrangers Qui Ont Écrit En Français, Plus Particulièrement Pendant Les XVIIIe Et XIXe Siècles, Paris: Firmin Didot Frères, 1834.
• Soleil, Sylvain, “Le Code Civil De 1804 a-t-il Été Conçu Comme Un Modèle Juridique Pour Les Nations?”, Histoire de la Justice, sy. 1/19 (2009), 225-241.
• Spielmann, Charles-Frédéric, Thèse Pour La Licence. Strasbourg: Imprimerie d’Édouard Huder, 1851.
• Tornauw, Nicolas de, Le Droit Musulman Exposé d’Après Les Sources, çev. M. Eschbach, Paris: Librairie du Conseil d’État, 1860.
• Weber, Alfred, Acte Public Pour La Licence, Strasbourg: G. Silberman, 1857.