الإيثار من منظور فقهي

Yıl 2020, Sayı: 36, 75 - 104, 30.10.2020

Maruf Adem Bava

Öz

يتناول هذا البحث موضوعا مهما يتعلق بخُلق إسلامي عظيم، كان أساسا متينا لبناء الدولة الإسلامية منذ البداية وسببا مهما لرفعة الأمة وريادتها على الأمم الأخرى، وله أيضا امتداد الى قضايا معاصرة مثل الحكم على عمل الفدائي والتبرع بالأعضاء، ومع ذلك كان الاهتمام به والعناية بأحكامه وضوابطه من قبل المؤلفين والباحثين قليلا، وهو خلق الإيثار

Anahtar Kelimeler

الإيثار, الحقوق, الضوابط, الفقه الإسلامي

Fıkhî Açıdan Îsâr Kavramı

Öz

Bu çalışma İslam’ın büyük bir ahlaki erdemiyle ilgili önemli bir konuyu ele almaktadır.
Bu erdem, başlangıçtan itibaren İslam devletinin kurulmasında sağlam bir temel teşkil
etmiş ve Müslümanların diğer milletlere üstün gelmesine ve onlara önderlik etmesine
sebep olmuştur. Öyle ki bu ahlak “canlı bomba” ve organ bağışında bulunmak gibi çağdaş
sorunların çözümüne katkı sunacak noktaya kadar uzanmıştır. Böyle olmakla beraber yazarlar ve araştırmacılar tarafından ilgili hükümler açısından pek az önem verilmiştir. Söz
konusu bu erdem “îsâr” ahlakıdır. Din ve vatan uğruna kendini tehlikelere atmak şeklinde
tezahür eden “canlı bomba” olmak gibi îsâr biçimleri hakkında çağdaş ulemanın görüşleri birbiriyle çelişmektedir. Kimileri bu tür davranışları kahramanlık olarak niteleyerek “…
kendi nefislerine tercih ederler.” ayetinin kapsamına girdiğini söylerken kimileri de bunun
bir intihar olduğunu dile getirmektedirler. Organ bağışı konusunda da benzer durum söz
konusudur. Biz bu çalışmayla bu tür îsâr tutumlarının meşru olup olmadığına karar vermeyi sağlayacak hassas/ince/dakik fıkhî metodu ortaya çıkarıp konu etrafındaki problematiği bertaraf etmeyi amaçlıyoruz. Bu çerçevede îsâr kavramının tanımını ve kısımlarını
açıklayarak bu davranışın faziletini ayet ve hadisler ile selefi salihinin ve ulemanın görüşlerinden yola çıkarak ortaya koymaya çalıştık. Ayrıca îsârın Allah (c.c.) hakkı ve kul hakkıyla ilişkisi ile kendisi için îsâr yapılması caiz olan hak ile olmayan hakkın neler olduğunu
açıkladık. Bilahare de Kur’ân-ı Kerîm, Sünneti Nebeviye ve müçtehitlerin görüşlerinden
hareketle, îsârın Şâri’ nazarında meşru olabilmesi için gerekli kriterler hakkında klasik ve
çağdaş örnekler eşliğinde ilmi yönteme dayalı olarak ayrıntılı bilgi verdir.

Anahtar Kelimeler

Îsâr, hak, zabıt/ölçü/kriter, İslam Hukuku