İslam İktisadında Bölüşüm Sisteminin Bir Aracı Olarak Zekâtın Rolü

Yıl 2020, Sayı: 35, 273 - 304, 30.04.2020

Ahmad Fayez Hersh Mahmut Samar Meryem Yılmaz

Öz

İslam’ın beş şartından biri olarak zekât, dini, sosyal ve iktisadi boyutları olan mali bir ibadettir. Toplumda dayanışmanın, yardımlaşmanın ve kardeşliğin tesis edilmesinde rol oynayan bir sosyal güvenlik kurumudur. Gelir dağılımı, yeniden bölüşüm, sosyal refah gibi iktisadi konular açısından önemli bir araçtır. Zorunlu, kapsamlı, adil, sürekli, istikrarlı ve uygulamada esnek bir yapıya sahip olması onu benzer araçlardan ve kurumlardan ayırmaktadır. Bu çalışma, İslam iktisadında bölüşüm sisteminin bir aracı olarak zekâtın rolünü konu edinmektedir. Bu çerçevede öncelikle genel anlamda iktisat teorilerine göre bölüşüm faaliyeti üzerinde durulmaktadır. Ardından İslam iktisadında zekât kurumunu bölüşümün önemli bir aracı haline getiren ayırt edici özellikleri tespit edilmektedir. Böylece ilgili fıkhî hükümler ve modern araştırmalardan hareketle tümevarım yöntemiyle elde edilen bulgular doğrultusunda, zekâtın bölüşüm sistemi içerisindeki rolü belirlenmektedir. Bu amaçla çalışma, bir giriş üç ana başlık ve bir sonuçtan meydana gelmektedir

Anahtar Kelimeler

İslam İktisadı, Bölüşüm, Zekât, Fıkıh

دور الزكاة كأداة في نظام التوزيع في الاقتصاد الإسلامي

Öz

الزكاة عبادة ربانية وفريضة مالية أوجبها الله على المجتمع المسلم، وهي إحدى خصائصه الفريدة لما فيها من معان التكافل والتضامن والتعاون والإخاء والإيثار. هدف البحث إلى دراسة دور الزكاة في نظام التوزيع الإسلامي، كما سعت الدراسة إلى التعرف على أهداف عملية التوزيع في الاقتصاد الإسلامي وكذلك هدفت إلى معرفة الخصائص المميزة للزكاة التي جعلتها أداة فاعلة في إعادة توزيع الدخل والثروات. ولتحقيق أهداف الدراسة اتبع الباحث المنهج الاستقرائي بالاطلاع على الدراسات والأحكام ذات العلاقة بالموضوع، ومن ثم استخدم المنهج الاستنباطي لاستنتاج الدور الفاعل للزكاة كأداة في نظام التوزيع الإسلامي. وخلصت الدراسة إلى أن الزكاة جمعت بين أبعاد تعبدية واجتماعية واقتصادية، وتمتاز بعدد من الخصائص المميزة مثل الإلزام والشمول والعدالة والتكرار والاستمرارية والمرونة وغير ذلك من مزايا أهلتها لأن تلعب دورا مهما في الجانبين الاجتماعي والاقتصادي في المجتمعات

Anahtar Kelimeler

الاقتصاد الإسلامي, التوزيع, الزكاة, الفقه