A Risala In The Context of The Sales of The Foundation: Ibn Nujaym (d. 970/1562), Fî Sûreti Bey‘i’l-Vakfi Lâ ‘Alâ Vechi’l-Istibdâl

Yıl 2019, Sayı: 33, 473 - 500, 30.04.2019

Murat Beyaztaş

Öz

Foundation has an important role as an institution in Islamic civilization. It is also an important part of Islamic Law. Foundations have many properties in accordance with their foundation purposes. It is possible for these goods to become unusable in time. As with other Islamic jurists, the sale of foundation goods is absolutely non-permissible in the Hanafis, but when the changes that can be applied other than sale are not sufficient for them to function again, the resulting solution has been sale. Ibn Nujaym from Hanafi scribes is an important scholar who is referenced his opinions about emerging problems at the time. In this risala about selling the foundation without istibdâl the author indicates that, in fact the sale of the foundation is formally possible. However, the implementation should be occurred by transferring the foundation feature from one property to another property within the scope of istibdal. The sale that completely eliminates foundation property, is a method to apply only if there is no possibility of sale and exchange within the framework of the istibdal.

Anahtar Kelimeler

Waqf, Foundation, Sale, Ibn Nujaym, Istibdal, Risala, Fatwa

Vakfın Satışı Bağlamında Bir Risâle: İbn Nüceym (Ö. 970/1562), Fî Sûreti Bey‘i’l-Vakfi Lâ ‘Alâ Vechi’l-İstibdâl

Öz

Vakıf, İslâm medeniyetinde müessese olarak önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda İslâm Hukukunun da ayrılmaz bir parçasını teşkil eder. Vakıflar kuruluş amaçlarına uygun olarak birçok mala sahip olur. Bu malların zaman içerisinde bir şekilde kullanılamaz hale gelmesi mümkündür. Diğer İslâm hukukçuları gibi Hanefîler’de de mutlak olarak vakıf mallarının satışı câiz olmamakla birlikte, bunların yeniden işlev görebilmesi için satış harici uygulanabilecek değişiklikler yeterli olmadığında ortaya çıkan çözüm şekli, satış olmuştur. Hanefî fakihlerden İbn Nüceym de kendi döneminde ortaya çıkan problemlerle ilgili, görüşlerine başvurulan önemli bir âlimdir. Kaleme almış olduğu, istibdâl olmadan vakfın satışı konulu risâlesinde müellif, vakıf mallarında satışın aslen mümkün olacağını belirtmiştir. Fakat bu uygulamanın öncelikle mal üzerindeki vakıf vasfının başka bir mala aktarılması amacıyla, istibdâl kapsamında gerçekleştirilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Ona göre vakıf özelliğini tamamen ortadan kaldıracak satış, ancak istibdâl hükümleri çerçevesinde satış ve değişim imkânı bulunamadığı takdirde başvurulacak bir usuldür.

Anahtar Kelimeler

İbn Nüceym, Vakıf, Satış, İstibdâl, Risâle, Fetva