Öz
Bu makale, II. Mahmut (ö. 1255/1839) dönemi Osmanlı Şeyhülislamlarından Kadızâde Mehmet Tahir Efendi’nin (ö. 1254/1838) vakıfların mülk veya vakıf mal mukabilinde değiştirilmesi hakkında kaleme aldığı risâlenin tahkikli neşri ve tercümesinden oluşmaktadır. “Vakıf, Allah’ın mülkü kabul edildiğinden satılması yasaktır.” görüşü İslam hukukçularının genel yaklaşımıdır. Vakfın yenilenmesi gerektiğinde değiştirilmesi, kıyamete kadar devamlılığı için oluşturulmuş bir çözümdür. Fürû-ı fıkıhta vakıf malın tamamının veya bir kısmının genellikle mülk mal, nadiren de vakıf mal karşılığı takas yoluyla değiştirilmesi ya da yeni vakıf kurmak amacıyla vakıf malın satılıp yerine satış bedeliyle mal alınması işlemine istibdâl terimi kullanılmaktadır. Müellif, risâlesini Kâhire’de hakimlik görevi esnasında kaleme almıştır. O tarihlerde ilgili yerdeki istibdâl-i vakıf uygulamalarının Hanbeli mezhebine göre gerçekleştirildiğini ancak tartışmalı konularda Hanefilere müracaat edildiğini haber veren yazar, bunu eleştirmektedir. Zira iki mezhebin vakıf hükümleri birbirinden farklıdır. Dolayısıyla telfîke gidilmemelidir. Her iki mezhebe göre istibdalin cevazı ve aksi yöndeki kanaatlerin bulunduğunu belirten Kadızâde’nin ısrarla vurguladığı husus, telfik de içerse bir mezhebe referansla verilen hüküm Kur’an’a, Sünnet’e ve İcma’ya aykırı olmadıkça bozulamaz.
Anahtar Kelimeler
Kadızâde Mehmet Tâhir İstibdâl Vakfedenin şartı Vakfın işlevini yitirmesi Fetvâ
Öz
حتوي هذه المقالة حقيق رسالة استبدال الوقف وترجمتها لشيخ الإسلام قاضي زاده ت ت1839 م( في ﻫ ﻫ / 1838 م( في عهد سلطان محمود الثاني )ت. 1255 / محمد طاهر )ت. 1254الدولة العثمانية. رأيُ لا يباع الوقف لأنه من ملك الله تعالى مذهب عامة الفقهاء. استبدال الوقفعند اقتضاء تجديده وسيلة لتأبيده. تستخدم كلمة الاستبدال في فروع الفقه على معنيين. الأول:استبدال مال الوقف كله أو بعضه بمال ملك عموما وبمال وقف نادرًا بشكل مقاصّةٍ. الثاني: اشتراءالمال كتب المؤلف هذه الرسالة أثناء وظيفته قاضيا شرعيا في القاهرة. ويفيد المصنف أن معاملاتاستبدال الوقف في القاهرة تطبق وتسجل على مذهب الحنابلة في زمنه. ولكن بعض من الناس عندبعض الاختلافات يستفتي من الحكام الحنفية في وقفه الذي أسس على قواعد الحنابلة. وينتقدقاضي زاده هذا، لأن أحكام الوقف في المذهبين مختلفة. إذن لا يجوز تلفيق المذاهب. وينقل صاحبالرسالة أقوال العلماء الحنفية والحنبلية في جواز وعدم جواز الاستبدال. وإلى جانب ذلك يؤكد بأنحكم القاضي الذي سُجّل لا يُنقض ما دام موافقا إلى الكتاب والسنة والإجماع ولو كان حكما ملفّقا.بعد بيع مال الوقف ببدله بقصد تأسيس الوقف الجديد.
Anahtar Kelimeler
قاضي زاده محمد طاهر الاستبدال شرط الواقف كون الوقف خرابًا فتوى
Öz
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Konular | Din, Toplum ve Kültür Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Mayıs 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 30 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları
