Borcun İfasının, Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Bir Olgunun Gerçekleşmesinden İtibaren Belirli Bir Sürenin Geçmesiyle Muaccel Olacağının Kararlaştırıldığı Hallerde Borçlunun Temerrüde Düşmesi İçin İhtar Şart Mıdır? (Vadenin Sonradan Belirli Hale Gelebilirliği Üzerine)

Year 2019, Volume: 77 Issue: 1, 267 - 313, 19.06.2019

Kürşad Yağcı

Abstract

Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 117.maddesinin ikinci fıkrasına göre, borcun ifa edileceği gün taraflarca birlikte belirlenmişse, bugünün geçmesiyle borçlu temerrüde düşmüş olur. Bununla birlikte, bazen, borcun, gelecekte gerçekleşmesi beklenen bir olgunun gerçekleşmesinden itibaren belirli bir sürenin geçmesi üzerine muaccel olacağı kararlaştırılmış olabilir. Örneğin malın tesliminden itibaren on gün içinde ödeme yapılacağının kararlaştırılması. Öğretide savunulan klasik görüşe göre, belirli vadeden söz edebilmek için, ifa zamanının sözleşmenin kurulduğu anda kesin olarak belirli bir tarih veya takvim günü olarak hesaplanabilir bir şekilde kararlaştırılmış olması gerekir. Aksi halde borçlunun temerrüde düşmesi için alacaklının borçluya yönelik bir temerrüt ihtarında bulunması gerekir. Buna karşılık öğretide savunulan diğer bir görüşe göre, ifa zamanının sözleşme kurulduktan sonra ve ifa zamanı gelmeden önceki bir tarihte de belirli veya kesin olarak hesaplanabilir hale geldiği hallerde, vade sonradan belirli hale gelmektedir ve bu sebepledir ki temerrüt ihtarı gerekmez. Yargıtay’ın ise farklı somut olaylara ilişkin ilişkin kararları çelişkili olmakla birlikte, içtihatlarının çoğunluğunun, klasik görüş doğrultusunda olduğu gözlemlenmektedir. Öte yandan, sözleşmede kararlaştırılan gelecekte gerçekleşmesi beklenen olgunun gerçekleşmemiş olması halinde, ifa süresinin nasıl hesaplanması gerekeceği ve bu hallerde temerrüt ihtarına gerek olup olmadığı, değerlendirilmesi gereken diğer bir hukuki problemdir. Bu çalışmada, öğretideki görüşler ve Yargıtay uygulaması çerçevesinde konu ele alınmakta ve konuya ilişkin kanaatlerimiz ifade edilmektedir. 

Keywords

İfa zamanı, Vade, Belirli vade, Sonradan belirli hale gelen vade, Muacceliyetin koşula bağlanması, İfa zamanının koşula bağlanması, Temerrüt, Temerrüt ihtarı gerekmeyen haller

Is It Necessary to Give Notice to the Debtor for Default, In Cases Where Parties Agreed that the Performance of the Obligation Shall Be Due by the End of a Certain Period after the Realization of an Event? (About Becoming Definite of Due Date after the Conclusion of the Contract)

Abstract

According to the second paragraph of Article 117/II of the Turkish Code of Obligations (TCO), where a date for performance of the obligation has been set by an agreement, the obligor is automatically in default as of this date. However, the parties sometimes may have agreed that the obligation will be due upon a definite period of time after occurrence of an event that is expected in the future. According to the classical view in doctrine, in order to be able to accept a definite maturity (tempus certum), in the contract, the due date must be determined as a fixed date or a date which is precisely foreseeable as a calendar day at the time of the conclusion of the contract. Otherwise, in order for the debtor to fall into default, the creditor must give notice for performance. However, according to the second view in the doctrine, if the due date becomes definite or definable at a date after the conclusion of the contract and before the time of performance, then the maturity of the debt also becomes definite and therefore no notice for performance is required. This is the case, for example, if the contract states, when payment is to be made within ten days of the delivery of the goods. The Turkish Court of Cassation gives contradictory decisions, but often its decisions are grounded in the classical view. On the other hand, if the expected future event in the contract is not realized, it is necessary to evaluate how the due date will be calculated and whether a notice for performance is required. 

Keywords

Time of performance, Maturity, Definite maturity, Due date, Due date bound by condition, Performance time bound by condition, Default, Cases where no notice for performance is required

References

• Akkanat H, ‘İfada Gecikme ve Borçlu Temerrüdü’, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, (Beta 2000) 1-49.
• Antalya G, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C III, (Legal 2017).
• Atamer YM and Okutan Nilsson G, ‘Para Alacaklısının Geç Ödemelere Karşı Korunmasına İlişkin Yeni TK m. 1530 Düzenlemesi ve Uygulama Alanı’ (2013) 29(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 31-82.
• Ayan S, İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Temerrüdü (Seçkin 2008). [Temerrüt].
• Ayan S, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1530. Maddesi Gereğince Borçlunun Temerrüdü’, (2010) (12) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Özel Sayı: Prof. Dr. Burhan Ceyhan’a Armağan, C II) 717-793 [TTK m.1530].
• Barlas N, Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar (Kazancı 1992).
• Becker H, Berner Kommentar Band/Nr. VI/1, Allgemeine Bestimmungen, Art 1-183 OR, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht (Stämpfli 1945).
• Bucher E, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht, (2nd edn, Schulthess 1988).
• Bühler T, Zürcher Kommentar Band/Nr. V/2d, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art 1-529 OR), Der Werkvertrag, Art 363-379 OR (Schulthess Polygraphischer Verlag 1998).
• Çağlayan P, ‘Avrupa Birliği Yönergeleri ve Alman Hukukundaki Deneyimler Işığında Mal ve Hizmet Tedarikinde Geç Ödemenin Sonuçları (TTK Md. 1530)’, (2011) 27(2) BATİDER 173243.
• De Feo RA, Die Fälligkeit von Vertragsforderungen: eine Untersuchung zum schweizerischen Schuldvertragsrecht, (Schulthess 2001).
• Dirican G, Eser Sözleşmesinde Temerrüde Dayalı Cezai Şart ve Yargıtay Uygulaması (Vedat 2007).
• Doğan M, Şahan G and Atamulu İ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı, (Seçkin 2019).
• Doğan Ö, Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Para Borçlarında Borçlunun Temerrüdünün Sonuçları (Aristo, 2019.
• Eren F, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (23rd edn, Yetkin 2018).
• Ernst W, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2, Schuldrecht - Allgemeiner Teil (9th edn, C H Beck 2018). [MüKo]
• Feyzioğlu FN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C II, (2nd edn, İstanbul Üniversitesi Yayınları 1987).
• Furrer A and Wey R, Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen, Art 1-183 OR, Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (3rd edn, Schulthess 2016).
• Gauch P, Schluep WR, Schmid J and Emmenegger S, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Band II (10th edn, Schulthess 2014).
• Giger H, Haftpflichtkommentar, Kommentar zu den schweizerischen Haftpflichtbestimmungen (Dike 2016).
• Göksu T, Präjudizienbuch OR, Die Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2015) (9th edn, Schulthess 2016)
• Gönen D, İnşaat Sözleşmesinde Bedel (On İki Levha 2016).
• Grüneberg Christian: §§ 241-432 BGB, in Otto Palandt (Heruasgeber), Palandt Bürgerliches Gesetzbuch Kurzkommentar, Buch 2. Recht der Schuldverhältnisse, Titel: 1.Verpflichtung zur Leistung (78th edn C H Beck 2019). [Palandt]
• Havutçu A, Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Temerrüt ve Müspet Zararın Tazmini, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını 1995). Hatemi H and Gökyayla E, Borçlar Hukuku Genel Bölüm (4th edn, Vedat 2017).
• İnan AN and Yücel Ö, İnan Borçlar Hukuku Genel Hükümler (4th edn, Seçkin 2014).
• Jauernig O and Stadler A, Othmar Jauernig BGB Bürgerliches Gesetzbuch mit Rom-I-, Rom-II-VO, EuUnthVO/HUntProt und EuErbVO (17th edn, C H Beck 2018).
• Kaplan İ, ‘İnşaat Sözleşmelerinde Yapı Sahibinin Ücret Ödeme Borcu ve Yerine Getirilmemesinin Sonuçları’, İnşaat Sözleşmeleri, Yönetici-İşletmeci-Mühendis ve Hukukçular İçin Ortak Seminer, Ankara 18-29 Mart 1996 (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını 1996)107-171.
• Kaplan İ, İnşaat Sözleşmeleri Hukuku ve Endüstri Yatırım Sözleşmeleri (Yetkin 2013). [İnşaat]
• Keskin D, ‘Kesin Vadeli İşlemlerde İfa Etmeme: Temerrüt Ve İmkânsızlık’, (2007) 11(1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 209-231.
• Kılıç Öztürk G, Borçlar Hukukunda Borçlunun Temerrüdü (Seçkin 2016).
• Kılıçoğlu AM, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (21st edn, Turhankitabevi 2017). Kizir M, Borçlu Temerrüdünün Sona Ermesi (Adalet 2012).
• Kocaağa K, İnşaat Sözleşmesi (Yetkin 2014).
• Koller A, Berner Kommentar Band/Nr. VI/2/3/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, Der Werkvertrag, Art 363-366 OR, Art 366 / 2. Abschnitt: Art 366 Abs 1 OR / II. Der Tatbestand des Herstellungsverzugs (Stämpfli, 1998).
• Koller, A, ‘Die Verbindung von teleologischer Reduktion und Analogie, dargestellt am Beispiel von Art 102 Abs 1 und 2 OR’, Privatrecht und Methode, Festschrift für Ernst A. Kramer (Helbing & Lichtenhahn 2004) 517-530. [Verbindung]
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, (4th edn, Stämpfli 2017). [OR AT]
• Kurşat Z, İnşaat Sözleşmesi (Filiz 2017).
• Lorenz S, Beck’scher Online Kommentar, (Herausgeber: Heinz Georg Bamberger, Herbert Roth, Wolfgang Hau and Roman Poseck) (50th edn, C H Beck 2019). [BeckOK]
• Nazikioğlu I, ‘Karşılıklı Taahhütleri Havi Akitlerde Borçlunun Temerrüdü’, (1951) 8(1-2) Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi 658-684.
• Nomer HN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (16th edn, Beta 2018).
• Nomer HN, ‘Haksız Fiil İle Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Alacaklarda Borçlunun Temerrüdü İçin İhtar Gerekir Mi?’ (Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C II) (Onikilevha 2010) 1303-1313. [İhtar]
• Oğuzman MK and Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C I (16th edn, Vedat 2018).
• Oktay-Özdemir S, ‘Türk Borçlar Kanunundaki Temerrüt Ve Faiz Hükümleri Karşısında Türk Ticaret Kanunu m. 1530’da Getirilen İfa Zamanına İlişkin Düzenlemelerin Uygulama Alanı’, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan (Der 2015) 677-700.
• Orbay Ortaç N, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Ticari İşlerde Faiz’ (2014) (2) Ankara Barosu Dergisi 117-133.
• Oser H and Schönenberger W, Schweizerisches Obligationenrecht vom 30. März 1911 (İsviçre Medeni Kanun Şerhi: Borçlar Hukuku), (Çeviren: Recai Seçkin) (Adalet Bakanlığı Yayınları 1950).
• Ozanoğlu HS, ‘İstisna ve Özellikle İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Eseri Teslim Zamanında Gecikmesine Bağlanan İfaya Eklenen Cezai Şart Kayıtları’ (1999) 3(1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 65-118.
• Öz T, İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi (Kazancı 1989). [Dönme] Öz T, İnşaat Sözleşmesi ve İlgili Mevzuat (3rd edn, Vedat 2016). [İnşaat]
• Pulaşlı H, Şarta Bağlı İşlemler Ve Hukuki Sonuçları (Dayınlarlı 1989).
• Sarı S, ‘Belirli Vâdenin Sözleşmenin Kurulduğu Ânda Belirlenebilir Olması Zorunlu Mudur?’ Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C II (Onikilevha 2010) 1575-1584.
• Schenker F, Die Voraussetzungen und die Folgen des Schuldnerverzugs im schweizerischen Obligationenrecht (Universitätsverlag Freiburg Schweiz 1988). [Schuldnerverzug]
• Schenker F, ‘Die rechtzeitige und die verspätete Erfüllung von Verbindlichkeiten’, (1989) 7(2) Recht 47-53.
• Schulze R, Nomos Kommentar BGB Handkommentar, (Reiner Schulze / Heinrich Dörner / Ina Ebert ua) (10th edn, Nomos 2019). [HK]
• Schwenzer I, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil (7th edn, Stämpfli 2016).
• Serozan AR, (Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı), Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Üçüncü Cilt, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, -Ek Uygulama Çalışmaları- (7th edn, Filiz 2016).
• Sirmen L, Türk Özel Hukukunda Şart (Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü Yayını 1992).
• Tandoğan H, Türk Mesuliyet Hukuku-Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet (Vedat 2010).
• Tekelioğlu N, ‘İnşaat Sözleşmelerinde Cezai Şart Ve Götürü Tazminat’ (2017) (2) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 159-186.
• Tekinay SS, Akman S, Burcuoğlu H and Altop A, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (7th edn, Filiz 1993).
• Tunçomağ K, Türk Borçlar Hukuku, C I, Genel Hükümler, (6th edn, Sermet Matbaası 1976).
• von Staudinger J, Löwisch M and Feldmann C, J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch: Staudinger BGB - Buch 2: Recht der Schuldverhältnisse,§§ 255-304 (Leistungsstörungsrecht 1) (Sellier/de Gruyter oHG 2014).
• von Tuhr A and Escher A, Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Band II (mit Supplement) (3rd edn, Schulthess 1984).
• Velidedeoğlu HV and Özdemir R, Türk Borçlar Kanunu Şerhi (Genel-Özel) (Yargıtay Yayınları, 1987).
• Weber HR, Berner Kommentar, Bd. VI/1/5, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Die Folgen der Nichterfüllung, Art 97-109 OR (Stämpfli 2000).
• Wiegand W, Basler Kommentar, Obligationenrecht I (Art 1-529), (Herausgeber: Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand) (6th edn, Helbing & Lichtenhahn 2015). [BSK OR]
• Yıldız MG, Türk Borçlar Kanunu’nun Genel Hükümlerine Göre Borçlu Temerrüdünün Şartları ve Sonuçları (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi 2017). [Temerrüt]
• Yıldız MG, ‘TBK.m.117 ile Karşılaştırmalı Olarak TTK.m.1530 Uyarınca Borçlu Temerrüdünün İhtarsız Gerçekleşmesi’ (2018) 76(1) İstanbul Hukuk Mecmuası 359-380. [TTK m 1530]
• Yüce MB, Alacaklı ve Borçlu Açısından İfa Zamanı (Vedat 2015).
• Yücesoy Yılmaz Y, ‘Ticari İşlerde Faiz Ve Yargıtay Uygulaması’ (2019) (140) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 303-330.
• www.juris.de [juris] www.kazanci.com.tr [kazancı] www.legalbank.net [Legalbank] www.lexpera.com.tr [Lexpera]