COVID-19 Pandemisinin Taşıyanın Sorumluluğu ve Navlun Alacağı Üzerindeki Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 2, 299 - 331, 16.10.2020

Kübra Yetiş Şamlı

https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0002

Öz

Dünya Sağlık Örgütü tarafından 12 Mart 2020 tarihinde pandemi olarak ilan edilen Covid-19 salgını, kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Hayatı pek çok açıdan son derece olumsuz şekilde etkileyen salgın, dünya ticareti ve ekonomisine de büyük zarar vermiştir. Covid-19 salgınının olumsuz etkileri ile ilk ve en ağır şekilde yüzleşen sektörlerden biri, kuşkusuz deniz ticaretidir. Zira uluslararası ticarette taşımacılık büyük oranda deniz yolu ile gerçekleştirilmektedir. Gemilerin dünyanın çok çeşitli limanlarına uğraması dolayısıyla salgının başlaması ile birlikte denizcilik sektöründe etkileri de hissedilmeye başlanmıştır.
Çalışmada salgının deniz yoluyla eşya taşıyanın sorumluluğuna ve taşıyanın navlun alacağına etkisi incelenmiştir. Bu çerçevede öncelikle taşıyanın Türk Ticaret Kanunu’nun Deniz Ticareti Hukuku’na ayrılan 5. Kitabı’nda düzenlenen sorumluluk sebeplerinden, geminin başlangıçtaki elverişsizliğinden sorumluluğu (TTK m 1141) ile eşyanın zıyaa veya hasara uğraması yahut geç teslim edilmesinden ileri gelen zararlardan sorumluluğu (TTK m 1178 vd) bakımından salgının etki ve sonuçları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Daha sonra salgına bağlı sebeplerle eşyanın zıyaa veya hasara uğramasının taşıyanın navlun alacağına etkisi ile, navlunun zaman üzerine kararlaştırıldığı hâllerde, salgın nedeniyle yolculuğun kesintiye uğraması veya uzamasının navlunun hesaplanmasına etkisi ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 pandemisi, Deniz ticareti, Taşıyanın sorumluluğu, Başlangıçtaki elverişsizlik, Karantina sınırlamaları, Rotadan sapma, Navlun alacağı

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

The Effects of the COVID-19 Pandemic on Maritime Carrier’s Liability and Right to Recover Freight Charges

Öz

The World Health Organization declared the COVID-19 epidemic a pandemic on March 12, 2020. In a short time, the coronavirus disease had affected the entire world. Among the many negative consequences of the pandemic is damage to the world trade and economy. The maritime industry initially faced the worst effects of the pandemic. This is because the transportation in international trade is mostly performed by sea. Because the ships visit numerous ports all around the world, maritime commerce was affected instantly from the time the pandemic began.
In this study, the effects of pandemic on maritime carrier’s liability and the carrier’s right to recover freight charges were researched. First, the consequences of the pandemic were discussed with regard to the unseaworthiness of the ship at the beginning of the voyage. Then, the issue was approached with respect to the liability of the carrier for loss resulting from loss of or damage to the goods or from delay in delivery. Finally, the effect of interruption or delay of the voyage due to the pandemic on the calculation of freight fixed per time and the effect of the loss or damage to the goods due to the pandemic on the carrier’s right to recover freight charges were examined. These issues were studied with regard to the provisions of Turkish Commercial Code regulating maritime commerce.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 pandemic, Maritime commerce, Maritime carrier’s liability, Unseaworthiness, Quarantine restrictions, Deviation, freight charges

Kaynakça

• Akan P, Deniz Taşımacılığında Taşıyanın Yüke Özen Yükümlüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluğu (TTK m. 1061) (Adalet 2007). (Yüke Özen Yükümlüğünün İhlali)
• Aytekin MU, Taşıyanın Navlun Sözleşmesinden Doğan Hakları ve Teminatları (Seçkin 2019).
• Can M, ‘Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi’ (1998) (330) Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü.
• Carver TG ve Colinvaux R, Carver’s Carriage by Sea Vol. 1 (13. Bası, Stevens § Sons 1982).
• Carver TG, Treitel SG ve Reynolds FMB, Carver on Bills of Lading (Sweet § Maxwell 2005).
• Czerwenka B, Das Gesetz zur Reform des Seehandelsrechts: Einleitung, Erlaeuterung, Synopsen (Bundesanzeiger Verlag 2014).
• Çağa T ve Kender R, Deniz Ticareti Hukuku II: Navlun Sözleşmesi (gözden geçirilmiş 10. Bası, On İki Levha 2010).
• Damar D, Wilful Misconduct in International Transport Law, (Springer 2011).
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, (24. Baskı, Yetkin 2019).
• Hartmann K, Die Haftung des Verfrachters aus Seefrachtvertrag nach den Haager Regeln, Abhandlungen zum schweizerischem Recht 221 Heft (Verlag von Stämpfli & Cie 1945).
• Herber R, Seehandelsrecht: Systematische Darstellung (2. Bası, De Gruyter 2016).
• Hoffmann A, Die Haftung des Verfrachters nach deutschem Seefrachtrecht, Schriften zum Transportrecht Heft 15 (Neuwied-Kriftel-Berlin 1996).
• Karan H, The Carrier’s Liability Under International Maritime Conventions: The Hague, Hague-Visby, and Hamburg Rules (The Edwin Mellen Press 2004).
• Okay MS, Deniz Ticareti Hukuku II: Navlun Mukaveleleri, Denizde Yolcu Taşıma ve Deniz Ödüncü Mukaveleleri (gözden geçirilmiş ilaveli 2. Bası, 1971).
• Örsel S, Navlun Sözleşmesi Bakımından Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Kaynaklanan Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Sınırlandırılması, (On İki Levha 2019).
• Rabe D ve Bahnsen KU, Seehandelsrecht: Fünftes Buch des Handelsgesetzbuches mit Nebenvorschriften und Internationalen Übereinkommen (5. Bası, 2018).
• Richardson J, A Guide to the Hague and Hague-Visby Rules: A revised Special Report (Lloyd’s of London Press 1989).
• Scrutton TE ve BC vd, Scrutton on Charterparties and Bills of Lading (21. Bası , Sweet § Maxwell 2008).
• Seven V, Taşıyanın Yüke Özen Borcunun İhlalinden (Yük Zıya ve Hasarından) Doğan Sorumluluğu (Yetkin 2003).
• Sözer B, Taşıyanın Gemiyi Sefere Elverişli Halde Bulundurmak Borcu (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1975). (Sefere Elverişlilik)
• Stachow J C, Schweres Verschulden und Durchbrechung der beschreankten Haftung in modernen Transportrechtsabkommen, (Lit 1998).
• Süzel C, Deniz Ticareti Hukukunda Taşıtan ve Yükleten (On İki Levha 2014).
• Taşdelen N, ‘Deniz Yoluyla Yapılan Taşımalarda Taşıyanın Başlangıçtaki Elverişsizlikten Doğan Sorumluluğu’ (2003) Bilgi Toplumunda Hukuk Ünal Tekinalp’e Armağan (939-957).
• Tekin SM, Navlun Sözleşmesinde Taşıyanın Sorumluluğu, (On İki Levha 2017).
• Türken Ş, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Deniz Taşımacılığında Taşıyanın Eşyanın Zıyaı, Hasarı Ya da Geç Tesliminden Doğan Sorumluluğu, (Bilge 2019).
• Wilson JF, Carriage of Goods by Sea (7. Bası, Pearson 2010).
• Yazıcıoğlu E, Hamburg Kurallarına Göre Taşıyanın Sorumluluğu: Lahey/Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak (Beta 2000). (Hamburg Kuralları)
• Yazıcıoğlu E, Kender/Çetingil Deniz Ticareti Hukuku (gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 15. Bası, Filiz Kitapevi 2020). (Kender/Çetingil Deniz Ticareti Hukuku)
• Yetiş Şamlı K, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu (On İki Levha 2013). (Taşıyanın Sorumluluğu)