Dünyada ve Ülkemizde Online Uyuşmazlık Çözümleri Bağlamında Online Tahkim ve Uygulamaları

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 2, 431 - 454, 16.10.2020

Seda Özmumcu

https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0007

Öz

Bu makale, dünyada 1990’lı yıllardan itibaren internetin icadı ile başlayan ve yakın zamanlarda giderek daha da etkin hale gelen online uyuşmazlık çözümleri bağlamında online tahkim ile ilgilidir. Günümüzde büyük bir hızla gelişen teknoloji, beraberinde uyuşmazlık çözümlerine farklı ve yeni bir bakış açısı getirmektedir. Bu yeni yaklaşım, uyuşmazlıkların çözümünün klasik yöntemlerle ve yüz yüze duruşma veya oturumlar şeklinde yapılması gibi geleneksel anlayışı değiştirerek, gerçek dünyayı internet üzerinden siber ortama taşımayı öngörmektedir.

Dünyada tahkim ve arabuluculuk gibi alternatif uyuşmazlık çözümleri, çeşitli ülkelerde kurumsal olarak muhtelif kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu kuruluşların bir bölümü, 2010 yılından itibaren uygulamalarını online uyuşmazlık çözümleri kapsamında da genişletmiş bulunmaktadır. Özellikle 2015 yılından itibaren bazı ülkelerdeki tahkim kurumlarının, online uyuşmazlık çözümleri bağlamında offline tahkimi, internet üzerinden siber ortamda gerçekleştirmek amacıyla, kendi bünyelerinde online tahkim kurallarını düzenledikleri görülmektedir. Çalışmamızda bu konu ile ilgili dünyadaki çeşitli kurumların online tahkim uygulamalarından örnekler yer verilmektedir.
Ülkemizde ise, 6570 sayılı İstanbul Tahkim Merkezi Kanunu ile uyuşmazlıkların alternatif yollarla çözümü amacıyla kurulan İstanbul Tahkim Merkezi, bu alanda hizmet veren ilk ve aynı zamanda genç bir kurumdur. Günümüz teknolojilerinin uyuşmazlık çözümü üzerine getirdiği bu önemli etkiler, covid 19 salgını ile bambaşka bir görünüm kazanmıştır. Adalete erişim ve hak arama özgürlüğü belirli ölçülerde online ortama taşınmaya başlamıştır. Bu bağlamda İstanbul Tahkim Merkezi’de internet ortamında online yapılacak duruşmalara ait kural ve esaslarını yakın bir zamanda yayınlamıştır.
Online uyuşmazlık çözümleri bağlamında, online tahkim açısından hızlılık, etkililik ve az masrafla uyuşmazlıkların çözümü, bu sürecin olumlu yönlerini meydana getirmekle birlikte, online ortamda gerçekleştirilen tahkim yargılamasının bazı olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Hiç şüphesiz internete erişim bakımından ortaya çıkabilecek teknoloji tabanlı teknik sorunlar; covid 19 salgını ile daha da hızlanan teknolojik gelişmeler aracılığı ile süratle çözümlenebilecektir. Fakat asıl sorun, internete erişimden daha da öte adalete erişim noktasında adil yargılanma, hukuki dinlenilme hakkı gibi yargılamanın temel ilkelerinin online tahkim ortamında da gerçekleştirilmesini sağlamak, adil ve adaletli kararlar verilmesini yerine getirmektir. Makalemiz, covid 19 ile birlikte bu konular üzerinde yeniden düşünmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Online uyuşmazlık çözümü, Online tahkim, Hakem, Siber ortam, Covid 19 (covid 19), Adalete erişim, Adil yargılanma hakkı

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Online Arbitration and its Applications in the Context of Online Dispute Resolutions in the World and Our Country

Öz

This article examines online arbitration within the context of online dispute resolution, which began with the advent of the internet during the 1990s and has become efficient over time. Contemporarily, fast-evolving technology has engendered a new perspective to dispute resolution. This new approach has altered the traditional understanding of dispute resolution from classical methods such as face-to-face hearings or sessions to using the internet, while causing a shift from the real world to the cyberspace.

Alternative dispute resolution methods such as arbitration and mediation are conducted by various institutions across countries around the world. Some of these institutions expanded their application to include the scope of online dispute resolution after 2010. More specifically, arbitration institutions in some countries introduced regulations regarding online arbitration in 2015. They did so with the aim of having online arbitration within the scope of online dispute resolution in cyberspace using the Internet. This study shares examples from online arbitration applications of various institutions around the world.

The Istanbul Arbitration Center was founded under the Law on Istanbul Arbitration Center numbered 6570, with the aim of resolution of disputes by alternative methods in Turkey. This is a nascent and the first institution to provide such service in Istanbul. These significant measures engendered by recent technologies on dispute resolution have gained a completely different importance with the coronavirus disease 2019 (Covid-19) pandemic. Access to justice and the right to legal remedies have moved to online platforms at specific rates. Within this scope, the Istanbul Arbitration Center has recently published the Procedures and Principles for Online Hearings.

Speed, efficiency, and resolution of disputes with lower costs constitute the positive aspects of online arbitration, which are also characterized by few negative aspects. Undoubtedly, technical problems relating to internet access, which are more technology-based, can be resolved faster due to constant developments in the technological field during the Covid-19 pandemic. However, the actual problem relates to ensuring fair and righteous decisions while enabling justice and the right to a fair trial in an online arbitration area. This article aims to reconsider those issues along with the challenges engendered by the Covid-19 pandemic.

Anahtar Kelimeler

Online dispute resolution, Online arbitration, Arbitrator, Cyberspace, Covid-19 access to justice, Right to fair trial.

Kaynakça

• Akıncı Z, “Elektronik Tahkim”, (DEÜ Yayını 2002),Uluslararası İnternet Hukuku Sempozyumu, s.429-435.
• Alangoya Y, Medeni Usul Hukukumuzda Tahkimin Niteliği ve Denetlenmesi, (1973)
• Alangoya H.Y /Yıldırım M K/Deren-Yıldırım N, Medeni Usul Hukuku Esasları, (7.Baskı, Beta 2009).
• Braeutigam M A, “Fusses That Fit Online: Online Mediation in Non-Commercial Contexts”, (2006), 5, Appalachian Journal Law, 1169-1124.
• Bozkurt Yüksel A E, “Elektronik Ticarette Alternatif Uyuşmazlık Çözümü”, (2008), 123, Mevzuat Dergisi, (www.mevzuatdergisi. com).
• Çakır G/ Dalar E, “Arbitration via Internet Environment Online Arbitration”, (2018), 19, GSI Articletter, 223-236.
• Deren-Yıldırım N, “Tahkimin Olumlu ve Olumsuz Yönleri”, (2002), 4, ABD, 37-44.
• Ercan M, Uyuşmazlıkların Online Çözüm Yöntemleri, Ankara, 2012, (yayınlanmamış ylt).
• Kutlay H, “Online Arbitration in Turkish Law”, (2011) 2, GSI Articletter, 24-26.
• Lavi D, “Three is not a Crowd: Online Mediation-Arbitration in Business to Consumer Internet Disputes”, (2016), 37 U.Pa.J.Int’l L., 871-941.
• Özekes M, Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, (Yetkin 2003).
• Özmumcu S, “Uzak Doğu’da Arabuluculuk Anlayışı ile Türk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakış”, (3. Bası, Oniki Levha 2013).
• Özsunay E, “Tahkim Yargılamasında Mahremiyet”, (2004), 2, İBD, 541-560.
• Pekcanıtez, H, “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, 2000, (Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan), 753-791.
• Pekcanıtez H, Medenî Usûl Hukuku, C.I, (15. Bası, Oniki Levha 2017).
• Schellekens M. H. M., “Online Arbitration and E-Commerce”, (2002), 9, Electronic Communication Law Review, 113-126.
• Schmitz J A, “Drive-Thru" Arbitration in the Digital Age: Empowering Consumers Through Binding ODR”, (2010), 62, BAYLOR LAW REVIEW, 178-244.
• Schmitz J A,“Building on OArb Attributes in Pursuit of Justice”, (2018), 9 ( http://ssrn.com/abstract= 3118229).
• Schultz T, “Online Arbitration: Binding or Non-Binding?”, (2002), 2, ADR Online Monthly, 1-22.
• Schwarzenbaker P, “Online Arbitration: A European and US Perspective”, (2018), 10, Bocconi Legal Papers, 387-423.
• Sorkin D E, “Judicial Review of ICANN Domain Name Dispute Decisions”, (2001), 35, 18 Santa Clara Computer & High Tech. L.J, 35-55.
• Stewart K / Matthews J, “Online Arbitration of Cross-Border, Business to Consumer Disputes”, (2002), 56, U Miami Law Review, 1111-1146.
• Thornburg G E, “Going Private: Technology, Due Process, and Internet Dispute Resolution”, (2000), 34, University of California, Davis, 151-220.
• Walker J, “Virtual Hearings: An Arbitrator’s Perspective Int-Arb Arbitrators” 2020, 1; (https://int-arbitrators.com/wp-content/uploads).
• Zheng J, “The Recent Development of Online Arbitration Rules in China”, (2017), 26 Information & Communications Technology Law, 135-145.