İşverenin Sağlık Gözetimi Sağlama Yükümlülüğüne COVID-19 Salgını Bağlamında Genel Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 2, 455 - 483, 16.10.2020

Ayça İzmirlioğlu

https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0008

Öz

Pek çok insanın hayatını kaybetmesine yol açan ve bir biyolojik doğal afet olarak tüm Dünya ülkelerini olduğu gibi ülkemizi de etkileyen Covid-19 salgını karşısında işverenlerin işyerinde iş sağlığı ve güvenliğini koruma yükümlülüğünün önemi daha da artmıştır. İşverenin işçiyi gözetim borcu kapsamında 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 15’inci maddesinde hüküm altına alınan “Sağlık Gözetimi” yükümlülüğü, bilhassa salgına karşı çalışanlarını ve işyerini korumak maksadıyla işverenlerin titizlikle yerine getirmesi gereken yükümlülükler arasındadır. Sağlık gözetimi yükümlülüğü yapılan işin niteliğine göre çeşitlilik göstermekte olup, pek çok Yönetmelik’te düzenlenmiştir. Bu çalışmada işyeri hekimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları incelenmek suretiyle özellikle 6331 sayılı Kanun kapsamında sağlık muayenesi yapılmasına ilişkin düzenleme irdelenecek ve Covid-19 salgını karşısında çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak maksadıyla işyeri hekimlerinin ve işverenlerin başvurabileceği yasal prosedür incelenecektir. Ayrıca, pandemi sürecinde sağlık muayenesinden kaçınan çalışanlara yönelik işverenin başvurulabileceği ve işveren tarafından yasal düzenlemelere ve prosedürlere uyulmaması durumunda maruz kalınabilecek ciddi ve yakın tehlike karşısında çalışanların başvurabileceği yasal yollar ve idari yaptırımlar konuya ilişkin yargı içtihatlarına da temas edilerek açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, İşverenin yükümlülükleri, Sağlık gözetimi, İşyeri hekimi, Covid-19

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

The Employer’s Obligation of Health Oversight During the COVID-19 Pandemic

Öz

The importance of employers’ obligation to protect the occupational health and safety of their employees has increased during the COVID-19 pandemic that has affected our country, as well as the entire world, and has led to numerous deaths. The “health surveillance” obligation, regulated by Article 15 of the Occupational Health and Safety Law (No 6331), states that it is the obligation of the employer to diligently protect employees and their workplace, especially against any outbreak. The health surveillance obligation depends on the kind of work performed at the workplace and is governed by many regulations. In this study, the duty, authority, and responsibility of workplace doctors that are regulated by the law are analyzed, and the legal procedure that workplace doctors and employers can apply to protect the health and safety of the employees during the COVID-19 pandemic are investigated. Moreover, the legal procedures that employers can apply if an employee avoids health checks during a pandemic and those that the employees can pursue in case of clear and imminent danger that they could be exposed to because of the noncompliance with the rules and regulations on the part of the employers are explained from a legal perspective.

Anahtar Kelimeler

Occupational health and safety, Obligations of the employers, Health surveillance, Workplace doctors, COVID-19

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, ‘İşyerlerinde Covid-19 ile Mücadele’ (2020) (Covid-19) <https://ailevecalisma.gov.tr/covid19/sikca-sorulan-sorular> Erişim Tarihi 5 Mayıs 2020.
• Akın L, ‘Covid-19’un İş İlişkilerine Olası Etkileri’ (2020) 34(3) Çimento İşveren Dergisi (Covid 19) 16-71.
• Akın L, ‘İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşyerinin Örgütlenmesi’ (2005) 54(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (İşyerinin Örgütlenmesi) 1-60.
• Akın L, ‘Sendikaların İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasına Katkısı’ (2012) 3(34) Çalışma ve Toplum Dergisi (Sendika) 101-124.
• Akın L, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği’ (2005) Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası III. Yılında İş Yasası Semineri İstanbul (İş Sağlığı) 302-348
• Akpınar T ve Çakmakkaya B Y, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenlerin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü’ (2014) 1(40) Çalışma ve Toplum Dergisi 273-304.
• Akyiğit E, ‘İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanlarının İş Güvencesi’ (2015) (2) Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11-38.
• Alpagut G, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Yasa Tasarısında İşverenin Yükümlülükleri ve Risk Değerlendirmesi’ İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun Tasarısı Semineri (TİSK 2012) 23-40.
• Baycık G, ‘Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler’ (2013) 71(3) Ankara Barosu Dergisi 103-170.
• Caniklioğlu N, ‘6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda Öngörülen İşveren Yükümlülükleri’ Çalışma Mevzuatı Seminer Notları (Türkiye Toprak İşverenleri Sendikası 2012) 27-84
• Centel T, ‘İşverenin İşyerinde Sağlık ve Güvenliği Sağlama Yükümü’ (2013) 27(3) Çimento İşveren Dergisi 7-15
• Çelik N, Caniklioğlu N ve Canbolat T, İş Hukuku Dersleri, (Yenilenmiş 31. Baskı, Beta 2018).
• Demir F, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Alınmasında İşverenin Sorumluluğu’ (2014) 20(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ali Rıza OKUR’a Armağan) 675-703
• Demircioğlu AM ve Kaplan HA, Sorularla İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku (Beta 2016)
• Ekmekçi Ö, ‘İşverenlerin İşyeri Hekimi Bulundurma Yükümü ve Tabip Odalarının Yetkisine İlişkin Sorunlar’ (Nisan 2001) MESS Mercek Dergisi 73-88.
• Engin M, ‘Yeni İş Kanunu Tasarısı ve işçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı’ (2013) 5(1) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 77-94.
• Ergin H, ‘Periyodik Sağlık Kontrolünden Kaçınan İşçinin İş Sözleşmesinin Derhal Feshi’ (2019) (42) Sicil İş Hukuku Dergisi 173-183.
• Ertürk Ş, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda İşverene Getirilen Yükümlülükler’ (2012) (27) Sicil İş Hukuku Dergisi 13-24.
• Evren ÖK, İş Sağlığı ve Güvenliği El Kitabı, (2. Baskı, Seçkin 2016)
• Fişek G, ‘İş Güvenliği Uzmanlığında Takım Oyunu’ Prof Dr Sarper Süzek’e Armağan (Beta 2011)1855-1868.
• Gerek N, ‘İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun’un Düşündürdükleri’ (2012) (28) Sicil İş Hukuku Dergisi 10-19.
• Gonce G ve Akçılgın M, Çalışanların Sağlık Gözetimi (2018) 10(102) Fasikül Hukuk Dergisi 17-25.
• Göktaş S, Türk İş Hukukunda İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (Yetkin 2008).
• Güzel A, ‘Dünyada ve Ülkemizde İşyeri Hekimliğine Yaklaşım’ Türk Tabipleri Birliği, Uluslararası ve Ulusal Hukuk Sisteminde İşyeri Hekimliği Sempozyumu (Türk Tabipleri Birliği 2003) 9-64.
• Güzel A ve Çatalkaya DU, ‘İşverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğunun Niteliği ve Sınırları (Karar İncelemesi)’ (2012) 3 (34) Çalışma ve Toplum Dergisi 157-188.
• Karagöz V, ‘İşyeri Hekimliği Kurumu ve Uygulama Sorunları’ (2006) 10(1-2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 361-394.
• Mestçioğlu MC, ‘İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kültürü “İşyeri Hekimliği”’ (2010) (86) Toprak İşveren Dergisi 20-25.
• Özdemir E, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku (Vedat Kitapçılık 2014).
• Özveri M, İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve İş Cinayetleri (Birleşik Metal-İş 2015).
• Sağlık Bakanlığı, ‘Covid-19 (Sars-Cov-2 Enfeksiyonu) Temaslı Takibi, Salgın Yönetimi, Evde Hasta İzlemi ve Filyasyon’ (2020)
• Sağlık Bakanlığı, ‘Yetişkin Aşılama’ Aşı Portalı <https://asi.saglik.gov.tr/asi-kimlere-yapilir/liste/30-yeti%C5%9Fkin-a%C5%9F%C4%B1lama.html> Erişim Tarihi 15 Haziran 2020.
• Sarı Y D, Aksoy M ve Karuk V, Afet, Acil Durum ve Endüstriyel Kazalarda İş Sağlığı ve Güvenliği (Anadolu Üniversitesi 2020)
• Senyen Kaplan E T, ‘İşverenin Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü ve Hekim Raporlarının Hüküm ve Sonuçları’ (2014) 28(3) Çimento İşveren Dergisi 18-35.
• Seratlı GB, ‘4857 sayılı İş Kanun’una Göre İş Sağlığı ve Güvenliği’ (2004) 53 (2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 197-241.
• Soyer MP, ‘İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı, Koşulları, Kullanılması ve Hukuki Sonuçları’ Prof Dr Sarper Süzek’e Armağan (Beta 2011) 657-689.
• Sur M, ‘İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı’ Prof Dr A Can Tuncay’a Armağan (Legal 2005) 395-414.
• Sümer HH, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku (2. Baskı, Seçkin 2018).
• Süzek S, İş Hukuku (Yenilenmiş 12. Baskı, Beta 2016).
• Şahin Emir A, İşyerinde Tehlike Halinde Alınması Gereken Önlemlerin Hukuki Çerçevesi (Seçkin 2015)
• Türk Tabipleri Birliği, ‘Covid 19 Pandemisinde İşyeri Hekimleri İçin Rehber’ (2020) Türk Tabipleri Birliği İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kolu 27 Nisan 2020 Ankara (Rehber) <https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/covid_isih_rehber.pdf > Erişim Tarihi 18 Mayıs 2020 1-7.
• Üstüner D, ‘Yeni Yasal Düzenlemeler Işığında İşyeri Hekimliği’ Prof Dr Sarper Süzek’e Armağan (Beta 2011) 2107-2140.
• Üstünel HA, ‘İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Yükümlülükleri’ (2009) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Erişim Tarihi 20 Nisan 2020.